Grupa Wyszehradzka, kraje bałtyckie i nordyckie przeciwko Nord Stream 2
(Ministerstwo Spraw Zagranicznych Łotwy/Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP/Piotr Stępiński)
21 oraz 22 kwietnia w miejscowości Jurmała na Łotwie doszło do spotkania ministrów spraw zagranicznych państw bałtyckich, nordyckich oraz państw Grupy Wyszehradzkiej (Łotwy, Litwy, Estonii, Czech, Polski, Słowacji, Węgier, Danii, Norwegii, Islandii, Szwecji oraz Finlandii). W tym roku za jego organizację spotkania odpowiedzialna była Łotwa, która koordynuje współprace państw bałtyckich oraz nordyckich (NB8) razem z Czechami sprawującymi obecnie przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej (V4).
Podczas spotkania omówiono aktualne kwestie dotyczące Unii Europejskiej, polityki bezpieczeństwa, a także możliwości wzmocnienia współpracy. Szefowie MSZ podkreślili istotę jedności oraz solidarności w pokonywaniu wyzwań, z którymi dzisiaj zderza się Europa.
Nord Stream 2
W kontekście bezpieczeństwa energetycznego ministrowie rozmawiali o możliwości wzmocnienia współpracy, poprzez przyczynienie się do rozwoju pięciu filarów Unii Energetycznej UE, podkreślając znaczenie bezpieczeństwa energetycznego i zwracając uwagę na kwestie klimatyczne. Uczestnicy rozmów poruszyli również temat rozbudowy regionalnych projektów energetycznych w celu zapewnienia dywersyfikacji dostaw surowców i energii oraz dalszej integracji wspólnego rynku energetycznego. Zwrócono uwagę, że projekt gazociągu Nord Stream jest niezgodny z celami oraz ogólnymi zasadami Unii Energetycznej.
Bezpieczeństwo
W zakresie wzmocnienia bezpieczeństwa ministrowie omówili przygotowania do warszawskiego szczytu NATO. Oddzielnie poruszano temat współpracy NATO z Finlandią oraz Szwecją. Pozytywnie oceniono wspólne projekty np. Centrum Eksperckiego Komunikacji Strategicznej NATO, które zostało otwarte w łotewskiej stolicy. Podczas spotkania szefowie MSZ rozmawiali o możliwości współpracy na rzecz wzmocnienia niezależnych oraz profesjonalnych mediów.
Partnerstwo Wschodnie
Omawiano również zagadnienie Partnerstwa Wschodniego UE. Ministrowie potwierdzili, że polityka Partnerstwa Wschodniego musi pozostać w centrum uwagi Wspólnoty. Uczestnicy rozmów ponownie potwierdzili poparcie dla wypełnienia zawartych we wspólnej deklaracji ze szczytu w Rydze zobowiązań oraz omówili przygotowania do następnego szczytu Partnerstwa Wschodniego, który ma się odbyć w 2017 roku. Ministrowie wyrazili swoją gotowość do dalszego wspierania wypełniania umowy stowarzyszeniowej z Gruzją, Ukrainą oraz Mołdawią a ponadto podkreślili rozwój współpracy z innymi państwami partnerskimi zgodnie z zasadą zróżnicowania. W sferze mobilności szefowie MSZ zwrócili uwagę na konieczność bezzwłocznego zaproponowaniu Gruzji o Ukrainie zniesienia wiz.
List przeciwko Nord Stream 2
Na marginesie posiedzenia Rady Europejskiej (17-18 marca w Brukseli) premierzy Czech, Chorwacji, Estonii, Węgier, Łotwy, Litwy, Polski, Rumunii i Słowacji wysłali list do Przewodniczącego Komisji Europejskiej – Jean Claude‘a Junckera, wyrażając swoje obawy co do projektu Nord Stream II. Podkreślili znaczenie konkluzji Rady Europejskiej z grudnia 2015 roku, w których stwierdzono, że każda nowa infrastruktura powinna całkowicie zgodne z prawem UE oraz celami Unii Energetycznej.
Premierzy podkreślają, że budowa gazociągu Nord Stream 2 nie jest zgodna z głównym celem Unii Energetycznej – tj. dywersyfikacją szlaków tranzytowych, dostawców i źródeł energii. Nord Stream II nie stanowi nowego źródła ani nowego dostawcy.
Po wybudowaniu gazociągu Nord Stream 2, istniejące szlaki tranzytowe, w szczególności poprzez Ukrainę, nie będą efektywnie wykorzystane. Ponadto, utrata przez Ukrainę tranzytu gazu zaszkodziłaby jej zdolności do utrzymania obecnego kursu reform. Taki rozwój wypadków może doprowadzić do dalszej destabilizacji polityki sąsiedztwa UE.
Komisja Europejska, w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, powinna wykorzystywać wszystkie instrumenty polityczne i prawne, aby zapobiec pogorszeniu bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej. Premierzy wyżej wymienionych państw są zdania, że realizacja projektu Nord Stream 2 zaszkodziłaby bezpieczeństwu energetycznemu UE.
W związku z tym, wezwali oni Komisję do podjęcia działań i weryfikacji zgodności projektu Nord Stream 2 z prawem UE i celami polityki energetycznej UE. Jednocześnie, Rada Europejska w dniu 17 i 18 marca 2016 roku dała wyraźny sygnał Komisji, Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do prowadzenia prac nad rozporządzeniem dotyczącym bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego i decyzji w sprawie przejrzystości umów międzyrządowych, bazując na konkluzjach poprzedniej Rady Europejskiej oraz dokumentach strategicznych takich jak Europejska Strategia Bezpieczeństwa Energetycznego oraz pakiet Unii Energetycznej.
