Łoskot-Strachota: Europejskie koncerny nie były skore zadzierać z Gazpromem
Polska negocjowała umowę gazową z 2010 r. w skomplikowanej sytuacji – powiedziała PAP ekspertka Ośrodka Studiów Wschodnich Agata Łoskot-Strachota. Jak przypomniała, po kryzysie gazowym z 2009 r. Polska miała problem z zabezpieczeniem niezbędnych ilości gazu.
Agata Łoskot-Strachota, komentując doniesienia tygodnika „Sieci” nt. okoliczności zawarcia z Rosją umowy gazowej z 2010 r., podkreśliła, że dla prowadzonych w 2009 i 2010 r. negocjacji gazowych bardzo ważny był kontekst międzynarodowy.
Pilna potrzeba dywersyfikacji
– Z jednej strony od ok. 2008-2009 r. widzimy ważne zmiany na europejskim rynku surowca: spadający popyt oraz rosnąca dostępność gazu oznaczają, że jest to w coraz większym stopniu rynek konsumenta, co wpływa coraz bardziej także na sytuację Gazpromu. Z drugiej strony rosyjsko-ukraiński kryzys gazowy z 2009 r. i wstrzymanie na pewien okres dostaw rosyjskiego gazu do Europy przez szlaki ukraińskie pogorszyły wizerunek Gazpromu jako dostawcy, pokazały pilną potrzebę dywersyfikacji źródeł dostaw gazu do UE, a przede wszystkim do najbardziej zależnych i w konsekwencji dotkniętych kryzysem państw Europy Środkowo-Wschodniej – powiedziała.
Wskazała również, że od ok. 2009 r. doszło do kilku bezprecedensowych sytuacji zaangażowania KE w dwustronne negocjacje gazowe państw członkowskich z Rosją (w tym polskiej umowy tranzytowej). – Wszystko to tworzyło podstawy pod zmiany prawne (rozporządzenie o bezpieczeństwie dostaw gazu), ale też – przynajmniej teoretyczne – osłabiało pozycję przetargową Gazpromu jako dostawcy do poszczególnych odbiorców. Jednocześnie ta pozycja zależała od konkretnej sytuacji konkretnych państw. Większość państw Europy Środkowej i Wschodniej, w tym i Polska, miała bardziej ograniczone niż dziś możliwości importu ze źródeł alternatywnych, innych niż Rosja. Było znacznie mniej interkonektorów, a tzw. rewersy na już istniejących były w tej części Europy rzadko spotykane – podkreśliła ekspertka OSW.
Trudna sytuacja na rynku
Dodatkowo – jak wskazała – Polska w 2009 r. znalazła się w wyjątkowo trudnej sytuacji. – Do 2009 r. sprowadzała gaz ze Wschodu na mocy dwóch umów – z Gazpromem i z RosUkrEnergo. Ta druga spółka została wykluczona z handlu rosyjskim gazem bezpośrednio po zakończeniu kryzysu rosyjsko-ukraińskiego. Oznaczało to, że podczas gdy do większości Europy dostawy gazu zostały wznowione, to Polska miała problem z ich zabezpieczeniem w pełnych potrzebnych ilościach – podkreśliła Agata Łoskot-Strachota. Co więcej, jak przypomniała, wykluczenie RosUkrEnergo z handlu rosyjskim gazem w 2009 r. dla Polski miało konsekwencje nie tylko w 2009 r., ale i potencjalnie w kolejnych latach. Strona polska musiała znaleźć bowiem sposób na dodatkowe dostawy ok 2,5-3 mld m sześć. gazu rocznie.
– Pamiętajmy, że była to zima po kilkutygodniowej przerwie w dostawach via Ukraina. Wiem, że prowadzono intensywne negocjacje o uruchomieniu dostaw przez tzw. wirtualny rewers z Niemiec. Ale europejskie koncerny nie były skore zadzierać z Gazpromem i udało się do tego doprowadzić dopiero po jakimś czasie. Wszystko to, jak zakładam, mogło komplikować polską pozycję negocjacyjną i rozmowy gazowe z Rosją – oceniła.
Kontrakt jamalski
Kontrakt jamalski to długoterminowa umowa między PGNiG a Gazpromem na dostawy gazu do Polski z września 1996 r. i obowiązująca do 2022 r. Dotyczy ok. 10 mld m sześc. gazu transportowanego rocznie przez gazociąg Jamał-Europa. Polski odcinek rurociągu liczy ok. 683 km.
Zapisy kontraktu były renegocjowane w 2010 r. Ówcześni wicepremierzy Polski i Rosji, Waldemar Pawlak oraz Igor Sieczin, podpisali jesienią 2010 r. międzyrządowe porozumienie w sprawie zwiększenia dostaw gazu do Polski, a PGNiG i Gazprom podpisały aneks do kontraktu jamalskiego. Porozumienie dotyczyło zwiększenia dostaw rosyjskiego gazu do Polski o ok. 2 mld m sześc. rocznie. Zgodnie z umową, tranzyt gazu został przewidziany do 2019 r., a dostawy do 2022 r.
Polska Agencja Prasowa
