Jest treść niedoszłego układu Czechy-Polska o Turowie. Bez niego nie będzie pieniędzy dla regionów
Hospodářské Nowiny dotarły do treści projektu umowy polsko-czeskiej w sprawie Kopalni Turów. Rozmowy na jej temat zostały zatrzymane przez brak porozumienia odnośnie do terminu jej obowiązywania oraz zakresu środków zaradczych. Jeśli rozmowy nie przyniosą ugody, sprawa skończy się karą Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Czechy i Polska nie podpisały układu przez spór o terminy. Bez niego regiony nie dostaną środków na ochronę środowiska.
Warunki wycofania skargi Czechów do Trybunału opisane w dokumencie z 30 września to przelew 15 milionów euro na konto ministerstwa środowiska Czech i 35 mln euro na konto Regionu Libereckiego. Czesi mieliby potem raportować rocznie w jaki sposób wydali te środki na ochronę środowiska przed wpływem eksploatacji Kopalni Turów. Mieliby w zamian możliwość wizytacji w Turowie, badania postępów budowy wału ziemnego oraz stanu wód gruntowych. Region Liberecki i Województwo Dolnośląskie mają stworzyć Fundusz Małych Projektów sfinansowany przez Polskę oraz Czechy kwotą po 250 tysięcy euro z udziałem Polskiej Grupy Energetycznej w celu wzmocnienia ochrony środowiska w regionie.
Polacy będą mogli pogłębić Kopalnię Turów o ponad 12 metrów i zbliżyć jej obszar do granicy z Czechami w zamian za budowę ekranu filtracyjnego oraz potwierdzenie jego skutecznej ochrony wód gruntowych, zbuduje wspomniany wał ziemny i ustanowi monitoring. Rozbudowa odkrywki w kierunku Czech ma się odbywać w ściśle określonych koordynatach geograficznych. Polacy mieliby także zatrzymać rozbudowę Kopalni Turów ku granicy w razie potwierdzenia obniżenia się wód gruntowych ponad 10 metrów w sześć miesięcy. Mają chronić Czechów przed hałasem z Turowa. Mają także zapewnić, że koncesja wydobywcza w Turowie będzie zgodna z prawem unijnym.
Czesi mają przekazywać dane o poborze wody w punkcie Uhelna oraz żwirowni Grabsztejn, a także pozwolenie środowiskowe dla tej drugiej, a także informacje o poborze tego surowca mogącym wpłynąć na poziom wód gruntowych. Polska i Czechy mają co roku oceniać stan wód gruntowych.
Ma powstać grono niezależnych ekspertów oraz połączona komisja czuwające nad porozumieniem. W razie naruszenia układu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej miałby nałożyć karę na odpowiedzialną stronę oczekując od niej określonych środków zaradczych. Te pieniądze trafią jednak do budżetu Unii Europejskiej.
Według projektu widzianego przez Hospodářské Nowiny porozumienie miałoby wygasać pięć lat po wygaśnięciu decyzji o wydobyciu w Kopalni w Turowie (27 lipca 2044 roku) o ile nie zostanie wydana w międzyczasie nowa. Polacy mieliby informować pół roku wcześniej o ewentualnym, wcześniejszym terminie zakończenia wydobycia. Najważniejsze zapisy układu miałyby jednak wygasać dopiero dziesięć lat po zakończeniu układu. Czeski premier mógł także obawiać się wpływu ewentualnego porozumienia na jego wynik wyborczy w dniach 8-9 października, kiedy w jego kraju odbędzie się elekcja parlamentarna.
Ten zapis podzielił Czechy i Polskę sprawiając, że premierzy obu krajów nie podpisali ostatecznie umowy. Polacy chcieli okresu dwuletniego wygasania zapisów po zakończeniu układu. Rozmowy zostały zawieszone, ale Kraj Liberecki apeluje już o powrót do nich. Jeżeli nie dojdzie do ugody, wszystkie środki opłacone przez Polskę w ramach kary trafią do budżetu unijnego zamiast wesprzeć regiony kwotami wymienionymi w porozumieniu.
Hospodářské Nowiny/Wojciech Jakóbik
Jakóbik: Ścieżka zdrowia zaczyna się od Turowa. Polska na celowniku kontratakuje
