PAS: Nowy rząd to szansa na nowe otwarcie programu Czyste Powietrze

8 stycznia 2020, 17:00 Środowisko

Polski Alarm Smogowy przedstawił rekomendacje działań rządu i parlamentu, które miałyby doprowadzić do poprawy jakości powietrza w Polsce. Rekomendacje dotyczą trzech obszarów: ogrzewania mieszkań, transportu i przemysłu. Zostały one przesłane premierowi i ministrowi klimatu.

Smog. Fot. Pixabay
Smog. Fot. Pixabay

Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Polsce pozostaje emisja z domowych urządzeń grzewczych. Spalanie węgla i drewna odpowiada za niemal połowę emitowanego pyłu PM2,5 i prawie 80 procent rakotwórczego benzo[a]pirenu. – Pomimo pewnych postępów w ograniczaniu zanieczyszczeń z urządzeń grzewczych, pozostało wiele do zrobienia. Najważniejsza jest jak najszybsza wymiana tzw. „kopciuchów”, a więc przestarzałych technologicznie kotłów na węgiel i drewno, których mamy w Polsce ponad 4 miliony – powiedział Andrzej Guła, lider Polskiego Alarmu Smogowego.

 

Przyspieszenie Programu Czyste Powietrze

Jedną z podstawowych rekomendacji PAS jest reforma programów finansowych oferujących dopłaty do wymiany kotłów. – Program Czyste Powietrze działa bardzo powoli – po ponad roku zrealizowano zaledwie 2 procent celu. Jak najszybciej należy więc uprościć procedury programu, a w dystrybucję dotacji włączyć gminy i banki – podkreśla Polski Alarm Smogowy. Zdaniem organizacji niezbędne jest uruchomienie wsparcia do wymiany „kopciuchów” i termomodernizacji w budownictwie wielorodzinnym, zarówno w mieszkaniach komunalnych, jak i prywatnych. – Obecnie mieszkańcy kamienic pozbawieni są ze strony rządu jakiegokolwiek wsparcia w tym zakresie – wskazuje PAS.

Kolejny istotny punkt to uruchomienie pomocy ubogim w wymianie „kopciuchów”. – Program StopSmog, który miał temu służyć również powinien przejść gruntowną reformę upraszczającą jego zasady. Jak dotąd skorzystało z niego zaledwie 5 gmin – informuje PAS.

Kontrola palenisk

Oprócz programów finansowych – zdaniem PAS – rząd powinien wzmocnić system kontroli palenisk. Źródła ogrzewania powinny podlegać obowiązkowej rejestracji i rocznym przeglądom kominiarskim, a dane powinny trafiać do centralnej bazy. – Wdrożenie takiego systemu umożliwi skuteczną kontrolę wdrażania przepisów uchwał antysmogowych nakładających obowiązek wymiany kopciuchów, zmniejszy liczbę pożarów odkominowych i zaczadzeń oraz pozwoli samorządom w szybki i sprawny sposób przeprowadzić inwentaryzację źródeł ciepła – czytamy w komunikacie.

Normy emisji z kominków

Ponadto należy wprowadzić normy emisyjne dla kominków i kóz. – Obecnie każdego roku sprzedawanych jest około 100 tys. kominków bez jakichkolwiek ograniczeń emisji zanieczyszczeń. – Pamiętajmy, że kominek na drewno może emitować podobną ilość pyłu, co kocioł na węgiel – mówi lider PAS. W najbliższym czasie rząd powinien również uregulować jakość pelletu – paliwa zyskującego w ostatnim czasie na popularności, a także zaostrzyć wymagania względem jakości węgla.

Zmniejszyć liczbę starych aut

PAS wskazuje także, że w transporcie samochodowym najpilniejsze działania dotyczą ograniczenia ruchu najmocniej zanieczyszczających samochodów. – Kluczowa jest reforma przepisów dotyczących Stref Czystego Transportu tak, aby samorządy mogły ograniczać na swoim terenie ruch pojazdów w oparciu o normy Euro, eliminując auta o największej emisji. Jak wskazują badania, najmocniej zanieczyszczają starsze samochody z silnikami Diesla – mówi Bartosz Piłat, koordynator PAS ds. transportu.

Wśród kolejnych niezbędnych działań PAS wymienia zmiany w podatku akcyzowym – Jego wysokość powinna być uzależniona od wieku samochodu, poziomu emisji spalin i rodzaju wykorzystywanego paliwa. W ten sposób zmniejszy się liczba importowanych używanych samochodów o wysokiej emisji zanieczyszczeń – czytamy w komunikacie.

Kolejne konieczne działania, jakie zdaniem PAS należy wdrożyć powinny mieć na celu ukrucenia praktykę wycinania filtrów DPF. – Brakuje zakazu wykonywania takiej czynności przez mechaników. Jednym ze sposobów na eliminację tego zjawiska jest podniesienie norm emisji spalin, jakie muszą spełniać pojazdy w czasie obowiązkowego przeglądu technicznego. Wyniki pomiarów powinny być rejestrowane – podkreśla PAS.

Nowe wymogi dla przemysłu

Kolejnym ważnym obszarem działań, jest emisja z zakładów przemysłowych. Zdaniem PAS był on dotychczas zaniedbany.

– System ochrony ludzi przed zanieczyszczeniami przemysłowymi nie działa. Budowano go w latach dziewięćdziesiątych, z myślą o kapitale przyjeżdżającym do transformującej się polskiej gospodarki. W związku z tym zaprojektowano system tak, żeby przedsiębiorstwa nie musiały się zbytnio martwić problemami, które generują dla otoczenia. Inspekcja ochrony środowiska nie posiada ani sprzętu, ani fachowców do monitorowania zanieczyszczeń na kominach zakładów przemysłowych – wskazuje Guła.

Aby sytuacja ta uległa zmianie należy zdaniem PAS wprowadzić obowiązek ciągłego monitoringu zanieczyszczeń przemysłowych na koszt zakładów. – Obecnie większość substancji emitowanych przez zakłady nie jest objęta monitoringiem. Rząd powinien również zaostrzyć kary nakładane na zakłady za nadmierne lub niezgłoszone emisje. Mandaty sięgają obecnie często kilkuset zł – podkreśla PAS.

PAS proponuje także zmiany przepisów dotyczących wydawania różnego rodzaju pozwoleń, tak aby społeczności lokalne zyskały skuteczne prawo do współdecydowania o działalności przemysłowej na ich terenie. – Przykłady Krakowa, Skawiny, Mielca, Żar, Oświęcimia, Szczecinka i wielu innych miejscowości, o których robi się coraz głośniej, pokazują, że emisje przemysłowe również muszą zostać objęte kontrolą – dodaje Guła.

Opracowanie Bartłomiej Sawicki