Unia da prawie 300 mln euro na Gazociąg Polska-Litwa
(Gaz-System)
Polski operator systemu przesyłowego, spółka Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A oraz litewski operator systemu przesyłowego, AB Amber Grid, podpisali umowę trójstronną z unijną Agencją Wykonawczą ds. Innowacyjności i Sieci (Innovation Network Executive Agency – INEA) w sprawie pomocy finansowej UE dla działania pod nazwą „Budowa gazowego połączenia międzysystemowego Polska-Litwa (GIPL) wraz z infrastrukturą towarzyszącą”. Na podstawie umowy projektowi przyznano wsparcie finansowe UE, w ramach instrumentu Connecting Europe Facility (CEF), w kwocie 295,4 miliona euro.
Z całkowitej kwoty dofinansowania, spółce AB Amber Grid przypadnie maksymalnie 55 milionów euro, natomiast Gaz-System S.A otrzyma maksymalnie 240,3 miliona euro. Szacowana wartość samych prac budowlanych połączenia gazowego Polska – Litwa wynosi 492,2 miliona euro.
W maju 2015 r. projekt otrzymał już wsparcie finansowe Unii Europejskiej w ramach instrumentu CEF dla prac planistycznych i projektowych, w tym uzyskania niezbędnych pozwoleń na realizację projektu, w kwocie 10,6 miliona euro.
Projekt GIPL ma na celu integrację rynków gazowych Państw Bałtyckich z jednolitym rynkiem gazu Unii Europejskiej, dywersyfikację źródeł dostaw gazu, a także podniesienie bezpieczeństwa jego dostaw. Z tego powodu projekt został uznany przez Komisję Europejską za jeden z kluczowych projektów w zakresie infrastruktury zapewniającej bezpieczeństwo dostaw, o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa energetycznego UE.
W dniu 14 października 2013 r. Komisja Europejska nadała projektowi połączenia międzysystemowego Polska-Litwa status projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania (PCI).
Projekt GIPL jest realizowany przez polskiego i litewskiego operatora systemu przesyłowego, spółki Gaz-System S.A. i AB Amber Grid.
Wspólne prace przygotowawcze do wdrożenia Projektu GIPL zostały zapoczątkowane już w 2010 roku. W 2011 roku opracowana została analiza otoczenia biznesowego GIPL, a w latach 2012 – 2013 opracowane zostało studium wykonalności projektu GIPL. Procedury związane z oceną oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko na terenie Polski i Litwy zostały rozpoczęte jeszcze w 2013 roku.
Spółki Gaz-System S.A. oraz AG Amber Grid, w czerwcu i lipcu 2015 roku, podpisały z wyłonionymi w postępowaniach przetargowych firmami projektowymi umowy na opracowanie kompletnej dokumentacji projektowej gazociągu GIPL na terenie obu krajów i rozpoczęły prace projektowe. Ocena oddziaływania na środowisko na terenie Litwy zakończyła się w sierpniu 2015.
Planowany gazociąg przesyłowy o średnicy 700 mm połączy tłocznie gazu w obu krajach – litewską tłocznię gazu Jauniūnai i polską tłocznię Rembelszczyzna. Całkowita długość planowanego gazociągu wynosi 534 km, z czego około 357 km będzie przebiegać na terytorium Polski i około 177 km na terytorium Litwy.
Szacowana całkowita wartość projektu GIPL to 558 milionów euro, z czego na terytorium Polski jest to 422 miliony euro, a na terytorium Litwy 136 milionów euro. Oprócz wsparcia finansowego z instrumentu CEF, część kosztów projektu GIPL na terenie Polski zostanie pokryta w ramach rekompensaty transgranicznej udzielonej przez Łotwę, Litwę i Estonię.
Oddanie połączenia gazowego GIPL planowane jest na początek 2020 roku.
Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System S.A. jest spółką strategiczną dla polskiej gospodarki, odpowiedzialną za przesył gazu ziemnego oraz zarządzanie najważniejszymi gazociągami w Polsce. W latach 2009-2015 Gaz-System S.A. wybudował ponad 1200 km nowych gazociągów przesyłowych. Najważniejsze z nich powstały w północno-zachodniej i środkowej Polsce. Rozbudowa sieci gazociągów stanowi ważny element Korytarza Gazowego Północ-Południe integrującego rynki gazu ziemnego w krajach Europy Środkowej. Inwestycje zrealizowane przez Gaz-System S.A. oraz usługa rewersu na gazociągu jamalskim pozwoliły na istotne poprawienie bezpieczeństwa energetycznego Polski, poprzez zwiększenie technicznych możliwości importowych z kierunku innego niż wschodni do prawie 90% realizowanego importu (do 2011 r. było to 9%).
AB Amber Grid pełni funkcję operatora systemu przesyłowego na terytorium Litwy i odpowiada za przesył gazu ziemnego (transport gazu ziemnego siecią gazociągów wysokiego ciśnienia) do użytkowników systemu oraz za utrzymanie i rozwój systemu przesyłowego). Klientami spółki AB Amber Grid są duże przedsiębiorstwa (elektrownie, miejskie systemy ciepłownicze oraz firmy przemysłowe), firmy średniej wielkości działające na Litwie oraz dostawcy gazu. AB Amber Grid odpowiada za tranzyt gazu ziemnego do Obwodu kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej. Od 10 kwietnia 2015 roku, AB Amber Grid posiada bezterminową koncesję na przesył gazu i jest certyfikowanym Operatorem Gazociągów Przesyłowych. Wraz z innymi operatorami przesyłu gazu należącymi do grupy wschodnich krajów bałtyckich tj. Łotwą, Estonią i Finlandią, bada możliwości rozwoju rynku regionalnego. W tym celu AB Amber Grid powołał zespół projektowy East Baltic TSO. W fazie opracowania jest również badanie dotyczące alternatywnych sposobów rozwoju rynku regionalnego.
