Integracja rynków energetycznych jest instrumentem integracji europejskiej, dużym projektem polityki Unii Europejskiej. Należałoby wobec tego ocenić, że nie jest to proces rynkowy lecz założony z góry proces polityczny.
Wczorajszy, pierwszy dzień 15 Międzynarodowej Konferencji Europejski Rynek Energii (International Conference on the European Energy Market) poświęcony był problemom energetyki w Unii Europejskiej. Prezentacje i debaty odbywają się bez udziału polityków – naukowcy z branży energii są tylko we własnym gronie. Wszystkie trzy wykłady naukowe pierwszego dnia poświęcone były transformacji energetycznej w Unii Europejskiej.
Europejski rynek energii: bez złudzeń
Diagnozę, wnioski i perspektywy dla europejskiej energetyki sformułował obiektywnie i przekonywująco zaprezentowane zostały w wykładzie prof. dr. Alberta Mosera szefa Instytutu Systemów Energetycznych i Ekonomii Energetycznej na Uniwersytecie RTHW ( Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule) w Aachen ( w Akwizgranie).
Przedstawiony przez profesora materiał nie budzi optymizmu. W ramach wykładu Moser przedstawił ważny slajd z tekstem: – „Liberalizacja europejskiego rynku energii – wspólny rynek energii elektrycznej z nadal istniejącymi wyzwaniami.” Jego zdaniem „Unilateralne działania (nieskuteczne?) państw członkowskich oraz akcje (akceptowane?) Europy, mające doprowadzić do owego wspólnego rynku z systemem niskiej karbonizacji energetyki” dalekie są od realizacji zamierzonych celów.
Trzy niewystarczające pakiety energetyczne
Moser wyliczał co dały dla państw Unii Europejskiej oraz dla całej Unii wprowadzone trzy pakiety energetyczne. M. in. wypromowały współpracę regionalną. W systemie przesyłowym oddzielono operatora sieci od producenta. Europejski rynek ma (lub niebawem mieć będzie) dziesięcioletnie plany rozwoju sieci. Umocniono niezależność krajowych organów regulacyjnych, nadano większą rangę rozwiązaniom transgranicznym. Wprowadzono ENTSO-E strukturę zrzeszającą operatorów systemów przesyłowych oraz Agencję do Spraw Współpracy Regulatorów Energii (ACER). Trzy pakiety dały też pewną możliwość wprowadzania najnowocześniejszych technlogii (inteligente sieci, kody sieciowe). Jednak system wprowadzony przez trzy pakiety jest „dziurawy”, nie uwzględnia rozwoju energetyki z punktu widzenia ekonomicznego.
Moser przede wszystkim zwrócił uwagę, że integracja rynków energetycznych jest środkiem integracji europejskiej – jest przede wszystkim dużym projektem polityki Unii Europejskiej. Należałoby wobec tego ocenić – choć profesor nie powiedział wprost – że nie jest to proces rynkowy lecz założony z góry proces polityczny. Jednocześnie – co podkreślił Moser – pewną miarą postępu tego procesu jest konwergencja cen energii jako wskaźnik integracji rynku.
Polityka klimatyczna UE i inne uwarunkowania
Prof. Moser poświęcił też uwagę wciąż obecnym zróżnicowaniom potencjałów i systemów energetycznych poszczególnych regionów Europy. Zwłaszcza co do państw środkowoeuropejskich. Ekspert stawia ostatecznie problem – jakie mają być następne kroki w kierunku pełnej integracji europejskiego rynku energii elektrycznej. Co z rynkami rezerwy kontrolnej, niezbędnej wobec coraz większego udziału w rynku energetyki odnawialnej. Nie ma tu odpowiedzi wprost, autor zaprezentował najbardziej istotne jego zdaniem uwarunkowania wykreowane przez unijny system handlu uprawnieniami do emisji. Będący głównym instrumentem europejskiej polityki klimatycznej. Jednocześnie mechanizm cenowy wprowadzony w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych mocno wpływa – bezpośrednio i pośrednio – na europejski rynek energii i na rynki poszczególnych krajów.
Zdaniem Mosera na perspektywy bliższe i dalsze europejskiego rynku energii jako rynku zintegrowanego będą mieć wpływ również inne procesy. Przyszłość energetyki węglowej – możliwości pełnej dekarbonizacji wytwarzania energii, które wcale nie są takie oczywiste. Relacje cen węgla i gazu, zależne od rynków światowych oraz najnowsze technologie energetyki gazowej. Istotne znaczenie mieć będzie dalszy rozwój magazynowania energii w tym technologii akumulatorowej. Rozbudowa sieci elektroenergetycznej i połączeń transgranicznych na różnych obszarach UE. Trzeba tu zastanowić się – na ile będą to uwarunkowania powstające na rynku, a na ile będą ustalane przez politykę energetyczno-klimatyczną Unii Europejskiej. Dylemat nie został wprost sformułowany przez profesora Mosera, ale wynika z zaprezentowanego materiału.
Prof. dr. hab. Albert Moser jest profesorem uniwersytetu i kierownikiem w Instytucie Systemów Energetycznych i Ekonomii Energetycznej (IAEW) na Uniwersytecie RWTH w Aachen. Jest autorem lub współautorem ponad 100 publikacji, jednym z „ojców założycieli” projektu Copernicus – programu badawczego nowych energetycznych struktur sieciowych. Jest doradcą niemieckiego rządu federalnego, licznych operatorów sieci i przedsiębiorstw energetycznych
