Renesans technologii jądrowych, czy dłuższe od zakładanych okresy niskiej produkcji energii z wiatru i słońca – to tylko niektóre z niespodzianek, które miały miejsce na rynku energii w mijającym 2024 roku. Wszystkie związane były z transformacją jaką przechodzi obecnie Europa w obszarze rynku energii elektrycznej i rodzącymi się w związku z tym wyzwaniami ekonomicznymi i technologicznymi.
Biznes Alert sporządził listę 10 takich niespodzianek, które według nas będą wciąż oddziaływały na rynek energii w kolejnych latach.
1. Renesans technologii jądrowych
W Europie rośnie świadomość roli jaką może odegrać energią jądrowa w procesie transformacji energetycznej. Wiele krajów planuje oraz debatuje na temat nowych inwestycji w elektrownie jądrowe. Coraz większym zainteresowanie cieszy się technologia SMR, czyli małych reaktorów modułowych, które mają być alternatywą dla wielkoskalowego atomu.
2. Raport Mario Draghiego
Były szef Europejskiego Banku Centralnego przedstawił w raporcie „Przyszłość europejskiej konkurencyjności” kluczowe wyzwania z którymi musi zmierzyć się Unia Europejska. Z punktu widzenia energetyki, kluczowym wyzwaniem jest przyśpieszenie inwestycji w transformację energetyczną, skupiając się na zrównoważeniu 3 celów: dekarbonizacji, niezależności energetycznej oraz konkurencyjności przemysłu.
3. Rosnące tempo transformacji energetycznej w Chinach
Transformacja energetyczna w Chinach nabrała znacznego przyśpieszenia. Chiny zdominowały światowy łańcuch dostaw ogniw fotowoltaicznych i akumulatorowych. Wzrósł, także ich udział w rynku produkcji pojazdów elektrycznych i spalinowych (kosztem Europy). Wartym zanotowania jest także wzrost wolumenów mocy wytwórczych energii niskoemisyjnej. W 2024 roku uruchomiono tam około 200 GW PV oraz zatwierdzono 11 nowych projektów elektrowni jądrowych.
4. Ujemne ceny energii elektrycznej w Europie
Rozwój odnawialnych źródeł energii w Europie zaczął osiągać poziom, w którym krańcowe ceny energii są regularnie ustalane przez aktywa wiatrowe oraz słoneczne przy niskich lub ujemnych cenach ofertowych. Najbardziej widoczne było to na niemieckim rynku energii, gdzie częstotliwość występowania ujemnych cen w 2024 roku wzrosła. Ujemne ceny energii były także obecne na polskim rynku.
5. Wykorzystanie zielonego wodoru
W 2024 roku odnotowano kilka klastrów przemysłowych jaki i projektów wodorowych opartych na morskiej energetyce wiatrowej. Jednak rola zielonego wodoru w procesie transformacji energetycznej jest coraz bardziej podnoszona. Warto przypomnieć, że zielony wodór produkowany w okresach, gdy zasoby energii słonecznej i wiatrowej są dostępne w nadmiarze, może również być wsparciem dla sektora energii elektrycznej, zapewniając możliwość długoterminowego magazynowania energii na dużą skalę.
Oznacza to, że zielony wodór może poprawić elastyczność systemów energetycznych przez równoważenie podaży i popytu, gdy generowana jest zbyt duża lub niewystarczająca ilość energii, co zwiększy efektywność energetyczną.
6. Wyzwania z Dunkelflaute w Niemczech
Dunkelflaute, czyli okresy o bardzo niskiej lub zerowej wietrzności i nasłonecznieniu, stały się w 2024 roku prawdziwą zmorą w Niemczech. Spowodowały one poważne wyzwania dla niemieckiego rynku energii. Wyzwanie to jest szczególnie widoczne w bilansowaniu szczytów zapotrzebowania na moc, gdzie system musi polegać na tzw. źródłach dyspozycyjnych (cieplne, magazyny energii, import energii, a także odpowiedź strony popytowej, tj. redukcja zapotrzebowania). Pokazało to także, że inwestycje w niskoemisyjne technologie muszą być skorelowane z inwestycjami zapewniającym bezpieczeństwo dostaw energii.
7. Polska także mierzyła się z Dunkelflaute
Podobnie jak w Niemczech w Polsce też wystąpiła susza OZE, jak często określa się ten stan. W okresie od 01-17.11.2024 roku, chwilowy współczynnik wykorzystania mocy przez elektrownie wiatrowe w Polsce był niższy niż 5 proc. 4-5 oraz 8 listopada przez 8-10 godzin, 6-7 oraz 10-13 listopada przez 20-24 godziny. Podczas Dunkelflaute system elektroenergetyczny – przez wiele godzin lub dni – nie może polegać na chwilowej generacji mocy z zależnych od pogody OZE.
8. Wzrost mocy dyspozycyjnych przez suszę OZE
W momencie występowania zjawiska Dunkelflaute moce dyspozycyjne są istotne. Kluczową ich cechą jest dostępność, tj. możliwie niska awaryjność, możliwość oddania lub absorpcji energii (dotyczy zarządzania rezerwuarem magazynów) lub dostępność mocy importowych/eksportowych.
Oprócz Dunkelflaute, moce dyspozycyjne pozwalają także bilansować system w innych okresach specyficznych dla systemów z dużymi udziałami mocy pogodozależnych OZE. Natomiast w okresach klęski urodzaju oraz duck curve, kluczową cechą mocy dyspozycyjnych jest elastyczność.
9. Wykorzystanie sztucznej inteligencji w energetyce
W minionym roku wykorzystanie AI w energetyce wzrosło. Przede wszystkim sztuczna inteligencja pomagała w prognozowaniu cen energii, produkcji energii wiatrowej i wodnej. Zakładając, że jej rozwój będzie nadal tak błyskawiczny centra danych i serwery napędzające tę technologię znacznie zwiększą zapotrzebowanie na energię elektryczną, prawdopodobnie dorównując zapotrzebowaniu na energię Szwecji lub Holandii do 2027 roku.
10. Wzrost popyty na energię elektryczną po kryzysach z poprzednich lat
W okresie występowania kryzysu energetycznego zapotrzebowanie na energię spadło nawet o 20 proc. w niektórych krajach gdzie firmy zmagały się z rosnącymi kosztami w omawianym czasie. Obecnie ceny energii w Europie osiągnęły stabilizację i znacząco spadły względem szczytowych poziomów z okresu kryzysu.
