„Jestem dumny i zaszczycony, że jeden z pierwszych elementów rządowego Programu dla Śląska powstał – został wymyślony i opracowany – w samorządzie woj. śląskiego” – zadeklarował po podpisaniu porozumienia ws. realizacji projektu wicemarszałek woj. śląskiego Michał Gramatyka.
„Będziemy mogli realizować w woj. śląskim innowacyjne rozwiązania w zakresie ochrony środowiska, innowacyjne technologie do walki ze smogiem. To problem, który dotyka każdego z nas z osobna i całe społeczeństwo. Woj. śląskie wykazało się pewną odwagą, aby stać się (w tej dziedzinie – PAP) swego rodzaju poligonem testowym” – mówił wiceszef NCBR prof. Aleksander Nawrat.
Zgodnie z założeniami wypracowanego przez samorząd woj. śląskiego – w uzgodnieniu z NCBR – przedsięwzięcia, pieniądze z funduszy europejskich, które ukierunkują jego partnerzy, będą służyły przede wszystkim rozwojowi technologii mających poprawiać jakość powietrza oraz walce z zagrożeniami wynikającymi z wpływem zanieczyszczeń powietrza na człowieka.
Środki mają być kierowane przede wszystkim do firm i jednostek naukowych. Planowane projekty, także interdyscyplinarne, będą dotyczyły m.in. dziedzin, w których specjalizuje się woj. śląskie: energetyki, inżynierii biomedycznej, informatyki czy medycyny.
Wśród proponowanych w przedsięwzięciu projektów technologicznych wymieniono np.: opracowanie skutecznego i niskokosztowego przenośnego oczyszczacza powietrza wewnętrznego, niskoemisyjny, wielopaliwowy, automatyczny kocioł na paliwa stałe czy niskoemisyjny kominek z płaszczem wodnym opalany drewnem.
Inne pomysły technologiczne mogą dotyczyć np.: ograniczania niskiej emisji poprzez spalanie w kotłach pyłowych paliw zawiesinowych na bazie mułów węglowych, układów wspomagających ogrzewnictwo indywidualne poprzez wykorzystanie OZE, małych biogazowni na potrzeby gmin wiejskich; układów odzysku energii odpadowej w autobusach miejskich czy tzw. wież antysmogowych (wykorzystujących technologię jonizacji powietrza – PAP).
„Będziemy nie tylko wynajdywać technologie sprzyjające oczyszczaniu powietrza, ale też umożliwiające przewidywanie, gdzie w jakim momencie pojawi się zagrożenie smogowe. Korelacja danych związanych z przewidywaniem pogody z danymi medycznymi, może doprowadzić, że będziemy w stanie np. generować alerty docierające do osób szczególnie zagrożonych zanieczyszczeniami powietrza” – zasygnalizował Gramatyka.
Przedsięwzięcie będzie realizowane poprzez konkursy ogłaszane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój oraz przez samorząd woj. śląskiego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Woj. Śląskiego. Oba źródła mają zasilić przedsięwzięcie kwotami po 50 mln zł – zgodnie z zasadami realizacji obu programów operacyjnych.
Pierwsze konkursy mogą zostać ogłoszone jeszcze w tym roku. W latach 2018-2023 planowane jest finansowanie projektów, natomiast do 2027 r. ma trwać ich ewaluacja oraz monitorowanie efektów. Całe przedsięwzięcie rozpisano na dziesięć lat.
Wspólny projekt NCBR i samorządu woj. śląskiego wpisuje się m.in. w cele, które przyświecały przyjęciu w tym regionie wiosną ub. roku uchwały antysmogowej. Zakazuje ona używania od września br. najbrudniejszych paliw – w tym mułów oraz flotokoncentratów – i nakazuje stopniową, w perspektywie do 2027 r., wymianę przestarzałych instalacji cieplnych.
W ostatnich dniach jakość powietrza na terenie woj. śląskiego była zmienna. Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach w ujęciu miesięcznym, poziom dopuszczalny wartości pyłu zawieszonego PM10 (50 mikrogramów na m sześc. średniodobowo) był dotąd w styczniu przekroczony na stacji w Katowicach przez pięć dni, na stacji w Gliwicach, Rybniku i Sosnowcu przez siedem dni, a na stacji w Zabrzu – przez dziewięć dni.
Projekt „Silesia pod błękitnym niebem” jest jednym z przedsięwzięć kluczowych Programu dla Śląska, który z kolei jest jednym z projektów strategicznych Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.
NCBR współpracuje już z samorządami woj. lubelskiego w dziedzinie fotoniki i oraz woj. łódzkiego – w obszarze zdrowia i poprawy jakości życia seniorów.