Rada Ministrów na wtorkowym posiedzeniu rozpatrzyła Program dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce do 2030 r.
Program prezentuje kierunki rozwoju sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce wraz z celami i działaniami niezbędnymi dla ich osiągnięcia. Zastąpić ma poprzedni tego typu dokument, który wygasł z końcem 2015 r. Docelowo realizację programu ma wesprzeć nowa Ustawa o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, która będzie przyjęta do 2020 r.
Zawarta w Programie prognoza polskiego zapotrzebowania na węgiel kamienny w 2030 r. zakłada w tzw. scenariuszu referencyjnym zużycie podobne do obecnego, rzędu 70-71 mln ton rocznie (w tym 57-58 mln ton to węgiel energetyczny, a 13 mln ton koksowy). W scenariuszu niskim, przy zaniechaniu prac rozwojowych w tym sektorze, roczne minimalne zapotrzebowanie oszacowano na 56,5 mln ton, a w rozwojowym scenariuszu wysokim nawet na 86,1 mln ton w 2030 r.
W każdym scenariuszu węgiel kamienny, wraz z brunatnym, mają pozostać podstawowymi nośnikami energii w Polsce w 2030 r., choć ich procentowy udział w miksie energetycznym będzie spadał. Program zakłada, że zawarte w nim prognozy zapotrzebowania na węgiel będą co roku weryfikowane i aktualizowane.
Z dokumentu wynika, iż zasoby bilansowe wszystkich krajowych złóż węgla kamiennego według stanu na koniec grudnia 2016 r. wynosiły 58,6 mld ton. Zasoby złóż zagospodarowanych stanowiły 37,9 proc. zasobów bilansowych i wynosiły 22,2 mld ton. Wielkość bilansowych zasobów węgla w złożach niezagospodarowanych wynosiła 32,1 mld ton. W ocenie autorów dokumentu stanowią one „dostateczną rezerwę bezpieczeństwa energetycznego”.
„Celem głównym Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce jest tworzenie warunków sprzyjających budowie rentownego, efektywnego i nowoczesnego sektora górnictwa węgla kamiennego, opartego na kooperacji, wiedzy i innowacjach, który działając w przyjaznym oraz przewidywalnym otoczeniu programowo – prawnym, pozwala na efektywne wykorzystanie kapitału zasobowego, społecznego i gospodarczego dla zapewnienia wysokiej niezależności energetycznej Polski oraz wspierania konkurencyjności gospodarki narodowej” – napisano w dokumencie.
Cele Programu
– odzyskanie i stabilizacja płynności, rentowności i efektywności ekonomiczno – finansowej sektora górnictwa węgla kamiennego, w tym poprzez dostosowanie zdolności produkcyjnych do potrzeb rynku oraz możliwości eksportowych;
– integracja pionowa górnictwa i energetyki oraz stworzenie efektywnego modelu grupy węglowo-koksowej;
– zaspokojenie krajowych potrzeb na węgiel kamienny, w tym w szczególności do produkcji energii elektrycznej, ciepła oraz koksu;
– zapewnienie dostępu do nowych złóż węgla oraz zapewnienie odpowiedniego poziomu inwestycji tam, gdzie zapewnią one najwyższą efektywność ekonomiczną;
– rozwój kompetencji pracowniczych i wiedzy;
– zmniejszenie oddziaływania sektora górnictwa węgla kamiennego na środowisko oraz zwiększenie wykorzystania odpadów wydobywczych i kopalin towarzyszących;
– innowacje w górnictwie węgla kamiennego. Stworzenie tzw. inteligentnej kopalni;
– dywersyfikacja wykorzystania gospodarczego węgla kamiennego;
– wyeliminowanie skutków dotychczas przeprowadzonych działań restrukturyzacyjnych;
– ujednolicenie, uelastycznienie i uproszczenie systemów wynagradzania (do końca 2018 r.) i jego wprowadzenie (od 2019 r.).
Program przewiduje wykonanie analiz w zakresie integracji pionowej górnictwa i energetyki opartych na dwóch Grupach Producentów Węgla Energetycznego: Górnośląskiej (opartej o PGG) i Wschodniej (opartej o LW Bogdanka). Analizy zostaną wykonane w trzech wariantach: integracji kapitałowej, integracji funkcjonalnej oraz integracji na poziomie operatywnym, jak również w ujęciu dalszej konsolidacji sektora energetycznego w Polsce.
Celem jest także wykonanie analiz w zakresie dalszej optymalizacji i możliwej konsolidacji struktur organizacyjnych obecnej Grupy Węglowo – Koksowej w kierunku uproszczenia struktury grupy JSW oraz optymalizacji kosztów jej funkcjonowania.
„Po 2020 r. sektor węgla kamiennego funkcjonować powinien w układzie dwóch Grup Producentów Węgla Energetycznego (Górnośląska i Wschodnia) z perspektywicznym potencjałem konsolidacyjnym oraz jednej Grupy Węglowo-Koksowej, w ramach których funkcjonowałoby, obok kopalń jednoruchowych, kopalnie zespolone” – napisano w dokumencie.
Program przewiduje również m.in. opracowanie koncepcji Sektorowego Funduszu Stabilizacyjnego (SFS) w terminie do końca 2018 r., obejmującej cele jego funkcjonowania, zadania oraz źródła i sposób jego finansowania, w tym poprzez realokację środków pochodzących z obciążeń administracyjnych działalności spółek węglowych, środków pochodzących z działalności górniczej oraz środków pochodzących z uzyskiwanych zysków i w kolejnych latach – z odsetek od udzielanych spółkom węglowych preferencyjnych pożyczek; jego celem strategicznym winno być łagodzenie skutków wahań koniunkturalnych.
Inny przewidziany w Programie projekt to Sektorowa Dynamiczna Baza Zasobowa dla górnictwa węgla kamiennego, która ma być narzędziem nowoczesnego zarządzania zasobami węgla. Program szczegółowo definiuje też szanse i zagrożenia dla górnictwa – zarówno te wewnętrzne, jak i wynikające z otoczenia.
W oparciu o plany inwestycyjne spółek węglowych oszacowano koszty realizacji zadań zaproponowanych w programie w latach 2017 – 2022.
Lata i Nakłady inwestycyjne (w tys. zł)
2017 r. – 1.350.309
2018 r. – 2.368.469
2019 r. – 2.316.261
2020 r. – 1.993.371
2021 r. – 2.001.017
2022 r. -2.007.802
Z kolei dla lat 2023 – 2030 przyjęto średnią wartość rocznych nakładów na lata 2017 – 2022, czyli 2,006 mld zł.
Jak podano w komunikacie po wtorkowym posiedzeniu rządu, oczekiwane efekty programu to m.in. zaspokojenie krajowego zapotrzebowania na węgiel kamienny i zagwarantowanie niezbędnych jego dostaw na rynek krajowy, poprawa warunków pracy górników w podziemnych wyrobiskach oraz zmniejszenie liczby wypadków przy pracy, wsparcie konkurencyjności krajowego rynku energetycznego, ciepła i rynku koksowego przez dostęp do surowców po racjonalnych i konkurencyjnych kosztach, a także zapewnienie nośnika energii akceptowalnego z punktu widzenia ochrony środowiska oraz ochrony rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Program zakłada też wsparcie procesów przechodzenia polskiej gospodarki do gospodarki niskoemisyjnej przez poprawę jakości produkowanych surowców i rozwój produkcji kwalifikowanych paliw niskoemisyjnych.
Wśród szczegółowych celów programu, które realizowane będą przez spółki węglowe oraz ministra energii, jest m.in. odzyskanie i stabilizacja płynności, rentowności i efektywności ekonomiczno-finansowej górnictwa węgla kamiennego, w tym przez dostosowanie zdolności produkcyjnych do potrzeb rynku oraz możliwości eksportowych. Planowana jest „kontynuacja działań w kierunku integracji górnictwa i energetyki oraz budowa efektywnego modelu grupy węglowo-koksowej”, a także zapewnienie pokrycia krajowych potrzeb na węgiel kamienny, w szczególności do produkcji prądu, ciepła oraz koksu.
Przewidziane w dokumencie działania mają także służyć zapewnieniu dostępu do nowych złóż węgla i zagwarantowaniu odpowiedniego poziomu inwestycji tam, gdzie zapewnią one najwyższą efektywność. Inne cele programu to rozwój kompetencji pracowniczych i wiedzy, zmniejszenie oddziaływania górnictwa na środowisko, zwiększenie wykorzystania odpadów wydobywczych i kopalin towarzyszących (w tym metanu), wdrażanie innowacji i poprawy bezpieczeństwa pracy, dywersyfikacja gospodarczego wykorzystania węgla oraz ujednolicenie, uelastycznienie i uproszczenie systemów wynagradzania w kopalniach.
Zawarta w Programie prognoza polskiego zapotrzebowania na węgiel kamienny w 2030 r. zakłada w tzw. scenariuszu referencyjnym zużycie podobne do obecnego, rzędu 70-71 mln ton rocznie (w tym 57-58 mln ton to węgiel energetyczny, a 13 mln ton koksowy). W scenariuszu niskim, przy zaniechaniu prac rozwojowych w tym sektorze, roczne minimalne zapotrzebowanie oszacowano na 56,5 mln ton, a w rozwojowym scenariuszu wysokim nawet na 86,1 mln ton w 2030 r.
Podzielony na dziewięć rozdziałów blisko 100-stronnicowy Program dla górnictwa składa się z dwóch części. Pierwsza to diagnoza oraz analiza obecnego stanu sektora węgla kamiennego. Wynika z niej m.in., iż zasoby bilansowe wszystkich krajowych złóż węgla kamiennego według stanu na koniec grudnia 2016 r. wynosiły 58,6 mld ton. Zasoby złóż zagospodarowanych stanowiły 37,9 proc. zasobów bilansowych i wynosiły 22,2 mld ton. Wielkość bilansowych zasobów węgla w złożach niezagospodarowanych wynosiła 32,1 mld ton.”. Tzw. przemysłowe zasoby w złożach czynnych zakładów górniczych to niespełna 3 mld ton. W ocenie autorów dokumentu stanowią one „dostateczną rezerwę bezpieczeństwa energetycznego”.
Program przewiduje wykonanie analiz w zakresie integracji pionowej górnictwa i energetyki opartych na dwóch Grupach Producentów Węgla Energetycznego: Górnośląskiej (opartej o PGG) i Wschodniej (opartej o LW Bogdanka). Analizy zostaną wykonane w trzech wariantach: integracji kapitałowej, integracji funkcjonalnej oraz integracji na poziomie operatywnym, jak również w ujęciu dalszej konsolidacji sektora energetycznego w Polsce.
Celem jest także wykonanie analiz w zakresie dalszej optymalizacji i możliwej konsolidacji struktur organizacyjnych obecnej Grupy Węglowo – Koksowej w kierunku uproszczenia struktury grupy JSW oraz optymalizacji kosztów jej funkcjonowania.
„Po 2020 r. sektor węgla kamiennego funkcjonować powinien w układzie dwóch Grup Producentów Węgla Energetycznego (Górnośląska i Wschodnia) z perspektywicznym potencjałem konsolidacyjnym oraz jednej Grupy Węglowo-Koksowej, w ramach których funkcjonowałoby, obok kopalń jednoruchowych, kopalnie zespolone” – napisano w dokumencie.
Dokument wskazuje wiele szczegółowych działań, służących realizacji w założonych celów. Mowa o Sektorowym Funduszu Stabilizacyjnym (łagodzącym skutki wahań koniunkturalnych; działania w tym zakresie podjęła już Jastrzębska Spółka Węglowa), Dynamicznej Mapie Parytetów Cenowych (ma wspierać politykę handlową górniczych spółek, pokazując parytety cenowe węgla krajowego i importowanego, wraz z jego transportem) czy Sektorowej Dynamicznej Bazie Zasobowej dla górnictwa węgla kamiennego, która ma być narzędziem nowoczesnego zarządzania zasobami węgla.
Nad nowym programem dla górnictwa od połowy 2016 r. pracował podzespół, powołany w ramach Zespołu Trójstronnego ds. Bezpieczeństwa Socjalnego Górników, który jest forum współpracy i konsultacji rządu z pracodawcami górniczymi i stroną społeczną. Tym samym już na wstępnym etapie prac uczestniczyli w nich – obok ekspertów i przedstawicieli ministerstw – także reprezentanci spółek węglowych i związkowcy.
Minister energii raz w roku, w terminie do końca lipca ma przedstawiać rządowi informację o realizacji Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce za rok poprzedni wraz z ewentualnymi propozycjami korekt.
Polska Agencja Prasowa
AKTUALIZACJA: 23.01.2018 r. godz. 17:42
