Litewski premier Saulius Skvernelis otrzymał nagrodę człowieka roku Forum Ekonomicznego w Krynicy. Wydarzenie było okazją do manifestacji zacieśnienia relacji Polski i Litwy – pisze Wojciech Jakóbik, redaktor naczelny BiznesAlert.pl.
Pokłosie przełomu
Pierwszy przełom w relacjach Polska-Litwa był możliwy dzięki aktywnej postawie byłego ministra energetyki Rokasa Masiulisa, który w przeszłości wielokrotnie odwiedzał Krynicę. Przełom polegał na przełamaniu impasu w sprawie Rafinerii Możejki, która przed nim była spisana na straty, a PKN Orlen bezowocnie szukał na nią kupca. Było to możliwe między innymi dzięki rozmowom pakietowym, które sugerowałem w 2015 roku.
Po wyłonieniu gabinetu Sauliusa Skvernelisa został przełamany kolejny opór, tym razem w ministerstwie transportu i Kolejach Litewskich. Prezes tej spółki, która blokowała budowę torów pozwalających zwiększyć rentowność Możejek, odszedł w atmosferze skandalu i oskarżeń o współpracę ze służbami rosyjskimi. – To byli postkomuniści z dziwnymi powiązaniami w Moskwie – mówi mi źródło w rządzie litewskim. Nowy gabinet stawia na współpracę z Polską. Kolejnym elementem było memorandum o odbudowie torów do Renge. Wspólna konferencja prasowa premiera Skvernelisa z prezesem PKN Orlen Danielem Obajtkiem przebiegła wręcz cukierkowo. To faktyczny postęp w relacjach Polski i Litwy. Kolejnym tematem do dyskusji jest ropociąg z Możejek do Kłajpedy i rozwój dostaw kolejowych do Polski. Strony mają omówić warunki dostaw tego rodzaju. – Nadal istnieją szczegóły dotyczące rurociągu produktowego, które należy opracować, na przykład, w jaki sposób ewentualne straty Lietuvos Gelezinkeliai (Koleje Litewskie – red.) zostaną zrekompensowane – przyznał premier Litwy cytowany przez BiznesAlert.pl. Temat ropociągu jest zatem trudnym elementem rozmów, który – o czym pisałem – nie pojawił się podczas symbolicznego ułożenia pierwszych torów do Renge.
Rywalizacja na zdrowych zasadach
Polacy i Litwini wydają się nie przejmować faktem, że polski terminal LNG w Świnoujściu będzie rywalizował o klientów na Bałtyku w usługach towarzyszących, jak bunkierka czy dostawy małej skali. Wraz z rozwojem nowych obiektów ich obszary działania będą się coraz bardziej nakładać. Z tego względu warto przyspieszyć prace nad rozbudową funkcjonalności terminalu LNG. Będzie to jednak normalna rywalizacja rynkowa, która może narastać po uruchomieniu Gazociągu Polska-Litwa, mającym połączyć wyspę gazową państw bałtyckich z resztą Unii Europejskiej. Tłumaczył to w Krynicy prezes PGNiG Piotr Woźniak, który przyznał, że ostatecznie wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw jednej ze stron ma przełożenie na generalne zwiększenie tego bezpieczeństwa dla całej Unii Europejskiej, więc na rywalizacji skorzysta portfel klienta, a na wielości terminali jego bezpieczeństwo. Wypowiedź Woźniaka o tym, że rywalizacja z Litwinami będzie przebiegała w sposób cywilizowany, aż prosi się do zestawienia z krytyką PGNiG wobec postawy rosyjskiego Gazpromu wobec krajów Europy Środkowo-Wschodniej.
Synchronizacja i Ostrołęka
Kolejny temat, który na poziomie politycznym został już rozstrzygnięty, to synchronizacja sieci elektroenergetycznej Litwy i pozostałych państw bałtyckich z Unią Europejską, przez Polskę. Ustalenia polityczne zostały przekazane do opracowania technicznego operatorom sieci elektroenergetycznej, którzy ustalą w jaki sposób najtaniej i najszybciej doprowadzić do zakończenia procesu w 2025 roku zgodnie z oczekiwaniami Komisji Europejskiej. Ważnym aspektem będzie rola Elektrowni Ostrołęka, która będzie nową mocą chroniącą przed luką wytwórczą w Polsce, ale i na Litwie, abstrahując od rozważań czy blok węglowy to zabezpieczenie najlepsze z możliwych. Moi rozmówcy z Litwy potwierdzają ustalenia z Polski, że dla Warszawy najważniejsze jest, że nie powstanie LitPol Link 2, który uniemożliwiłby kontrolę nad przepływami energii i wystawił polskie moce wytwórcze na niekontrolowaną konkurencję ze strony Odnawialnych Źródeł Energii i atomu ze Skandynawii.
Tchórzewski: Niemcy dodali 10 GW węgla. Polska rozbuduje Elektrownię Ostrołęka
Polityka gospodarcza czy materiałów prasowych?
Dobre relacje Polski i Litwy są solą w oku środowisk, dla których głównym tematem rozmów powinna być polityka wobec mniejszości polskiej na terytorium litewskim. Do krytyki linii rządu przystąpiły niektóre środowiska kresowe i Ruch Narodowy. Jednak drugie życie Możejek i współpraca energetyczna Polski z Litwą są korzystne dla Polski. Ze względu na narastające więzi ekonomiczne mogą mieć też długofalowo nieco większe znaczenie dla losu mniejszości polskiej na Litwie, niż materiały prasowe na portalu Kresy.pl.
