Indie i USA wydały wspólne oświadczenie, w którym postanawiają wzmocnić współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i cywilnego programu energetyki jądrowej, w tym budowę sześciu amerykańskich bloków jądrowych.
Oświadczenie, z dnia 13 marca, nastąpiło po dwóch dniach rozmów między ministrem spraw zagranicznych Indii Vijay Gokhale i Andreą Thompson, podsekretarzem stanu USA ds. Kontroli zbrojeń i bezpieczeństwa międzynarodowego. W oświadczeniu nie podano żadnych szczegółów na temat projektu, który jest przedmiotem dyskusji od ponad dziesięciu lat, ale napotyka na trudności związane z koniecznością dostosowania indyjskich zasad odpowiedzialności za szkody jądrowe do norm międzynarodowych.
Westinghouse od lat prowadzi negocjacje w sprawie budowy reaktorów w Indiach, ale kwestia odpowiedzialności za szkody jądrowe i wniosek o ogłoszenie upadłości Westinghouse w 2017 roku doprowadziły do opóźnień. Kanadyjski Brookfield Asset Management kupił Westinghouse od Toshiby w sierpniu 2018 roku, a w kwietniu amerykański sekretarz ds. Energii Rick Perry wyraził silne poparcie dla projektu Westinghouse, który przewidywał budowę sześciu reaktorów AP1000 w Kovvada w stanie Andhra Pradesh, ale jak dotąd nie sfinalizowano tej umowy.
Porozumienie w sprawie budowy reaktorów, ogłoszone w 2016 roku, było możliwe dzięki podpisanej w 2008 roku amerykańsko-indyjskiej umowie w sprawie cywilnego programu jądrowego Indii. Doprowadziła ona do wydania przez Grupę Dostawców Jądrowych (NSG) specjalnego zwolnienia dla Indii, które nie podpisały Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT). Umożliwiło to podpisanie umów o współpracy w dziedzinie jądrowej z wieloma krajami, w tym z USA, Francją, Rosją, Kanadą, Argentyną, Australią, Sri Lanką, Wielką Brytanią, Japonią, Wietnamem, Bangladeszem, Kazachstanem i Koreą Południową. Jednak opozycja ze strony Chin uniemożliwiła Indiom zostanie formalnym członkiem NSG. USA w swoim oświadczeniu potwierdziły poparcie dla członkostwa Indii w grupie 48 państw liczących się na rynku technologii jądrowych. Indie złożyły wniosek o przyłączenie się do NSG w maju 2016 roku, a Stany Zjednoczone wcześniej oświadczyły, że poprą ich członkostwo. NSG na posiedzeniu plenarnym w czerwcu 2018 roku stwierdziła, że „nadal rozważa wszystkie aspekty” swojego oświadczenia z 2008 roku w sprawie cywilnej współpracy jądrowej z Indiami i jej stosunków z tym krajem.
Indie posiadają 22 działające reaktory jądrowe o sumarycznej mocy 6255 MWe, które dostarczają około 3 procent energii elektrycznej kraju i państwo planuje potroić swoje moce jądrowe do 2024 roku. Aby zmniejszyć zależność, trzeciej co do wielkości gospodarki Azji, od paliw kopalnych, które zanieczyszczają powietrze, rząd zobowiązał się do zwiększenia swoich zdolności w ramach programu rozwoju infrastruktury jądrowej. Obecnie w budowie znajduje się siedem jednostek, w tym cztery ciśnieniowe reaktory ciężkowodne (PHWR) rodzimej konstrukcji (po dwa w elektrowniach jądrowych Kakrapar i Rajasthan), dwa rosyjskie reaktory WWER-1000 w elektrowni jądrowej Kudankulam; oraz prototyp prędkiego reaktora powielającego w elektrowni jądrowej Kalpakkam.
Jednak indyjski system odpowiedzialności za szkody w energetyce jądrowej jest przeszkodą dla Francji i USA w zacieśnianiu współpracy z Indiami. W 2010 roku uchwalono bowiem przepisy, na mocy, których operatorzy elektrowni jądrowych ponoszą główną odpowiedzialność – do pewnego limitu, za wszelkie szkody wyrządzone w razie wypadku, ale operator nadal może mieć roszczenia w stosunku do dostawcy technologii bez górnego limitu odpowiedzialności. Od tego czasu wprowadzono system ubezpieczeń, który zapewnia dostawcom pewną ochronę. To wystarczyło, aby uspokoić firmy z Francji, ale USA wciąż się wahają.
W marcu 2018 francuski koncern EDF i Nuclear Power Corporation of India Ltd (NPCIL) zawarły porozumienie w sprawie budowy sześciu reaktorów EPR w elektrowni Jaitapur w stanie Maharashtra. Prace przy budowie elektrowni mają rozpocząć się na początku 2019 roku, dysponując docelową mocą 10 000 MWe będzie to największy projekt jądrowy realizowany obecnie na świecie.
Kompromis w sprawie odpowiedzialności osiągnięto także z Rosją, która buduje elektrownię jądrową Kudankulam o mocy 6 000 MWe w Tamil Nadu. Dwa reaktory WWER-1000 już pracują, dwa inne znajdują się w budowie i kolejne dwa są planowane. W październiku 2018 roku Rosja i Indie podpisały porozumienie w sprawie zwiększenia współpracy w dziedzinie energii jądrowej, które zakłada miedzy innymi budowę kolejnych sześciu bloków jądrowych WWER-1200 w nowej lokalizacji Kavali w stanie Andhra Pradesh.
Reuters/NEInt
