W cieniu dyskusji o polityce klimatycznej, transformacji branży energetycznej lub rosnących cenach energii elektrycznej coraz większa liczba odbiorców energii na świecie sięga po energię wytwarzaną na własny użytek ze źródeł odnawialnych. Posiadanie własnych źródeł daje konsumentom bezpieczeństwo ciągłości dostaw prądu i staje się coraz bardziej opłacalne. OZE tanieją i jednocześnie rośnie ryzyko braku bilansowania sieci, a przecież najdroższy jest ten prąd, który nie został dostarczony do konsumenta. Z perspektywy zarządzania bezpieczeństwem dostaw energii rosnąca na świecie generacja OZE staje się dla energetyków wyzwaniem samym w sobie – pisze Grzegorz Nowaczewski, prezes zarządu Virtual Power Plant Sp. z o.o.
Branża tradycyjnej energetyki wychodzi ze strefy komfortu. 12 i 26 czerwca bieżącego roku zanotowano historycznie najwyższe w Polsce zapotrzebowanie na moc w krajowym systemie elektroenergetycznym, przekraczające 24 GW. Rekordowy był również import energii elektrycznej [1]. W najbliższych dniach lub tygodniach możemy być świadkami bicia kolejnych rekordów.
Co zmieniło się lub zmienia od pamiętnego lata 2015 roku, kiedy wprowadzono w Polsce plan ratunkowy w postaci wezwania odbiorców energii do przymusowej redukcji jej konsumpcji?
- Wzrost szczytowego zapotrzebowanie na energię – chociażby od kilku milionów metrów kwadratowych nowoczesnych budynków, wyposażonych w systemy klimatyzacji, jakie zostały oddane do użytku w Polsce po 2015 roku. Co miesiąc oddawane są nowe. Prognozowane jest również istotne zwiększanie zapotrzebowania na moc dla ładowania samochodów elektrycznych.
- Wprowadzenie przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne (PSE) programów premiujących tych odbiorców, którzy na zlecenie PSE odpłatnie zrezygnują krótkoterminowo z pobierania energii z sieci.
- Zmiana proporcji między generacją z elektrowni tradycyjnych oraz OZE. Prognozowany jest wzrost zdolności wytwórczych z tzw. prosumenckich źródeł odnawialnych [2].
- Dopasowywanie strategii działania koncernów energetycznych[3] do zmian wynikających głównie z polityki klimatycznej i w konsekwencji testowanie nowych produktów pozwalających na obniżanie szczytowego zapotrzebowania na moc po stronie odbiorców energii, w tym implementacja systemów wirtualnych elektrowni.
Dużo uwagi poświęca się źródłom odnawialnym generującym energię elektryczną do sieci wyższych napięć dzięki hektarom paneli fotowoltaicznych lub coraz wydajniejszym, bo wysokim na kilkadziesiąt metrów i ustawianym tuzinami, wiatrakom. Tego typu przemysłowa energetyka odnawialna w pewnym sensie przypomina energetykom klasyczne elektrownie – zwłaszcza jeśli porównalibyśmy przemysłowe instalacje OZE do analogicznych mocy rozbitych na mniejsze instalacje fotowoltaiczne przypisane do wewnętrznych instalacji budynków mieszkalnych, budynków komercyjnych czy też użyteczności publicznej, hal sportowych, basenów krytych.
W pozytywnych projekcjach przyszłości prawdopodobnie właśnie relatywnie niewielkie fotowoltaiczne źródła sprzężone lokalnie bezpośrednio z budynkami, niewielkimi magazynami energii oraz nowego rodzaju rynkiem elastyczności energetycznej będą kształtować – bezpieczną energetycznie i racjonalną ekonomicznie – przyszłość Europy. Do arcyciekawych należy inicjatywa giełdy energii Nord Pool oraz przedsiębiorstwa energetycznego Adger Energi, wywodząca się ze Skandynawii, funkcjonująca pod nazwą NODES[4]. Tworzona jest platforma pozwalająca na rozliczanie usług elastyczności energetycznej. Skorzystają na tym operatorzy systemów dystrybucyjnych, właściciele oraz użytkownicy budynków.
Może wkrótce dla Warszawy stanie się realny scenariusz opisany poniżej.
Wtorek 6 lipca 2021, Warszawa – kolejny upalny dzień, średnia temperatura w godzinach 12.00–14.00 przekracza 36 stopni Celsjusza. Nawet około 20% użytkowników stołecznych biurowców pracuje zdalnie. Wprowadzono ograniczenia mocy ładowania samochodów elektrycznych w godzinach 11.00–16.00. Wprowadzono ograniczenia użytkowania sklepów wielkopowierzchniowych oraz centrów handlowych, które są otwierane dla klientów po godzinie 15.00.
Na elewacjach lub dachach wielu budynków widoczne są duże powierzchnie paneli fotowoltaicznych uzupełniane przez magazyny energii tworzone dzięki technologii V2X.
Ze względu na potrzebę obniżenia szczytowego zapotrzebowania na energię aktywowano w Warszawie procedury obniżenia intensywności chłodzenia budynków o powierzchni ponad półtora miliona metrów kwadratowych.
Ograniczenia użytkowania nowoczesnych budynków tylko w nieznacznym stopniu dotknęły przestrzenie użytkowe kilkudziesięciu z nich, które zostały wcześniej wyposażone w system optymalizacji zużycia energii na bieżąco. Budynki należące do wspomnianej grupy zyskały również uznanie ze strony najemców w związku z odczuwalnym wysokim komfortem ich użytkowania. Korzystanie z wydajnej klimatyzacji jest tańsze w budynkach podłączonych do rynku usług elastyczności energetycznej działającego od roku w Warszawie i wspieranego przez lokalnego operatora systemu dystrybucyjnego.
Branża energetyczna na całym świecie przechodzi transformację, międzynarodowe koncerny energetyczne zapraszają[5] do współpracy partnerów technologicznych lub uruchamiają platformy dla premiujących opisaną wyżej elastyczność energetyczną. W ten sposób tworzy się ekosystem, w którym beneficjentami będą również – a może właśnie przede wszystkim – odbiorcy energii.
Jako konsumenci namawiajmy tych, którzy odpowiadają za kupowanie energii elektrycznej, gazu lub ciepła do naszego biura lub odwiedzanej przez nas pływalni, aby prosili sprzedawcę (energii, gazu, ciepła) o usługi poprawiające efektywność energetyczną. Jest szansa, że taką usługę optymalizacji otrzymamy za symboliczną złotówkę – na podobieństwo telefonów komórkowych oferowanych przez operatorów telekomunikacyjnych.
[1] https://wysokienapiecie.pl/20714-rekordowy-import-mocy-od-sasiadow/
[2] https://biznesalert.pl/mpit-male-srednie-firmy-prosumenci/
[3] https://wysokienapiecie.pl/19777-tauron-ucieka-na-zielone-pastwiska/
[4] https://nodesmarket.com/about/
[5] http://www.vpplant.pl/pl/vpplant-w-madrycie-o-przyszlosci-energetyki/
