Europejska Agencja Środowiska opublikowała swój pierwszy raport dotyczący oceny ryzyka związanego ze zmianami klimatycznymi. W raporcie tym w sposób klarowny wyodrębniono pięć kluczowych obszarów, w których natychmiastowe działania są niezbędne, podkreślając zagrożenia związane ze zmianami klimatycznymi oraz priorytetowe działania w każdym z tych obszarów.
Te pięć obszarów, czyli „klastrów”, obejmuje: Ekosystemy, Żywność, Zdrowie, Infrastrukturę oraz Gospodarkę i Finanse.
Dwa spośród wymienionych obszarów, czyli żywność i zdrowie, odgrywają istotną rolę w programie EPHA i są częstym tematem naszych apeli o podejmowanie działań mających na celu przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Dotyczy to zarówno polityk mających na celu redukcję emisji zanieczyszczeń powietrza, które nie tylko wpływają na klimat, ale także stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia, jak i zmian w diecie i systemach żywnościowych, które są korzystne zarówno dla zdrowia ludzi, jak i dla środowiska.
Konieczność podjęcia większych wysiłków w celu ograniczenia wpływu zmieniającego się klimatu wynika z dotychczasowego zaniedbywania tych działań. W kontekście żywności, raport EEA wskazuje na pilną potrzebę wdrożenia strategii „Od pola do stołu” oraz przejścia na dietę opartą głównie na produktach roślinnych, co przyczyni się zarówno do poprawy zdrowia, jak i ograniczenia stresu i niedoboru wody oraz zmniejszenia zapotrzebowania na importowaną paszę zwierzęcą, która zużywa dużo wody.
W kolejnym temacie, który odzwierciedla spójne stanowisko EPHA, oba rozdziały raportu EEA z oceny ryzyka związanych z żywnością i zdrowiem podkreślają konieczność działania opartego na zasadzie sprawiedliwości jako kluczowego elementu reakcji na zmianę klimatu. Istotność ciepła jako zagrożenia z wyraźnym wymiarem sprawiedliwości, zwłaszcza dla osób mieszkających w złych warunkach lub pracujących na zewnątrz, została szczególnie podkreślona. Jednakże, nie uwzględniono faktu, że osoby bezdomne są jeszcze bardziej narażone na skrajne skutki zmian klimatycznych, takie jak fale upałów.
Po opublikowaniu raportu EEA, Komisja Europejska przedstawiła komunikat w sprawie zarządzania ryzykiem klimatycznym oraz własny raport dotyczący działań podejmowanych w ramach mechanizmu ochrony ludności w celu zapobiegania ryzyku klęsk żywiołowych i zarządzania nimi.
W porównaniu z oceną ryzyka EEA, komunikat Komisji był znacznie bardziej optymistyczny i skupiał się głównie na działaniach już podjętych, zamiast na potrzebie zwiększenia wysiłków w celu ograniczenia wpływu zmian klimatycznych w Europie. Gdzie wymieniono dalsze działania, odnosiło się to głównie do zadań państw członkowskich, a nie do nowych inicjatyw UE.
Najbardziej zauważalna różnica między komunikatem Komisji a raportem EEA dotyczyła obszaru żywności i rolnictwa. Komisja nie wspomniała ani o potrzebie kompleksowej strategii „od pola do stołu”, ani o konieczności zmiany w sposobie żywienia, nawet po przeglądzie pięciu szerokich grup EURA, który wskazał na potrzebę dalszych działań, w tym na osiem szczególnie pilnych zagrożeń, zidentyfikowanych przez EEA.
Brak zaangażowania Komisji w tę sprawę sygnalizuje brak determinacji politycznej do przeciwstawienia się dominacji wielkich interesów handlowych w sektorze żywności i rolnictwa. To oczywiste, nawet pomimo innych priorytetów zdrowotnych, które wymagają promowania zdrowszych opcji żywieniowych, oraz pilnej potrzeby reagowania na skutki zmian klimatycznych dla bezpieczeństwa żywnościowego. Wciąż obserwujemy znaczący wpływ niezdrowej diety na obciążenie społeczeństwa europejskiego chorobami niezakaźnymi, jednocześnie stając w obliczu narastającego zagrożenia dla bezpieczeństwa żywnościowego i zdrowia związanych ze zmianami klimatycznymi. W tej sytuacji konieczność podjęcia działań jest oczywista. Nadchodzi czas na stanowcze działania, a nie na bierność.
W najbliższych tygodniach EPHA dokona bardziej szczegółowej analizy zaleceń zawartych w raporcie EEA dotyczącym ryzyka klimatycznego oraz ich powiązań z szeregiem innych niezbędnych działań mających na celu poprawę zdrowia i dobrobytu Europejczyków. Jednak wniosek płynący z raportu jest jednoznaczny: konieczne są działania na dużą skalę i szybsze tempo niż dotychczas, aby skutecznie przeciwdziałać jednemu z największych wyzwań naszych czasów – zmianom klimatycznym.
Europejska Agencja Środowiskowa / Mateusz Gibała
Rada Unii Europejskiej formalnie przyjęła dyrektywę o ochronie środowiska poprzez prawo karne