Trójka amerykańskich dziennikarzy, w tym Evan Gershkovich z „Wall Street Journal”, została uwolniona z rosyjskich więzień w ramach międzynarodowej wymiany jeńców. Operacja obejmowała także Asu Kurmashevą i Władimira Kara-Murzę Jr. z Radia Wolna Europa, a także szereg innych obywateli państw NATO. Wymiana, jak podkreślają amerykańskie media, miała skalę niespotykaną od czasów zimnej wojny.
W ciągu ostatnich dni doszło do bezprecedensowej operacji wymiany więźniów między Rosją a krajami Zachodu. Była to największa tego typu wymiana od czasów zimnej wojny, która obejmowała 24 osoby z więzień w siedmiu krajach, w tym w Polsce, oraz dwoje dzieci. Trójka uwolnionych amerykańskich dziennikarzy, którzy znajdowali się w rosyjskich więzieniach, to Evan Gershkovich, Asu Kurmasheva i Władimir Kara-Murza Jr.
Evan Gershkovich, reporter „Wall Street Journal”, został zatrzymany w marcu 2023 roku pod zarzutem szpiegostwa na rzecz amerykańskiego wywiadu. Rosyjski sąd skazał go na 16 lat więzienia za rzekome zbieranie tajnych informacji na temat rosyjskiej fabryki zbrojeniowej. Gershkovich od początku utrzymywał, że zarzuty są bezpodstawne i fałszywe.
W ramach tej samej wymiany uwolniono także Paula Whelana, amerykańskiego weterana wojennego, który od 2018 roku odsiadywał wyrok 16 lat w rosyjskim więzieniu za szpiegostwo. Wymiana obejmowała również innych dziennikarzy i działaczy, takich jak Asu Kurmasheva z Radia Wolna Europa, która została skazana na sześć i pół roku więzienia za rozpowszechnianie rzekomo fałszywych informacji o armii rosyjskiej.
Władimir Kara-Murza Jr., znany dziennikarz, polityk i działacz na rzecz praw człowieka, został skazany na 25 lat kolonii karnej za zdradę stanu, dezinformację o armii rosyjskiej oraz współpracę z „niepożądaną organizacją”. Jego skazanie wywołało międzynarodowe oburzenie i potępienie.
Wymiana szpiegów i działania dyplomatyczne
Operacja wymiany więźniów odbyła się w Ankarze, stolicy Turcji, i była możliwa dzięki zaangażowaniu kilku krajów, w tym Niemiec, Polski, Słowenii, Norwegii i Turcji. Wśród wymienionych znajdował się także aresztowany w Polsce agent GRU Paweł Rubcow, który podawał się za hiszpańskiego dziennikarza i działał na rzecz rosyjskiego wywiadu wojskowego.
Premier Donald Tusk oraz przedstawiciele polskich władz potwierdzili, że operacja była wynikiem bliskiej współpracy międzynarodowej oraz sojuszniczej solidarności. „Akcja była możliwa dzięki zaangażowaniu naszego państwa. Dziękuję prezydentowi i służbom za wzorową współpracę” – napisał premier Tusk na platformie X.
Reakcje międzynarodowe i znaczenie wymiany
Prezydent USA Joe Biden podkreślił, że wymiana więźniów politycznych z Rosją zakończyła cierpienia wielu niesłusznie oskarżonych i skazanych obywateli. Operacja wymagała trudnych wyborów, ale, jak stwierdził Biden, „nic nie jest ważniejsze niż chronienie Amerykanów”. Prezydent USA wyraził również wdzięczność wobec sojuszników za ich odwagę i zaangażowanie.
Ambasador USA w Polsce, Mark Brzezinski, również wyraził podziękowania, podkreślając znaczenie strategicznego partnerstwa między USA a Polską. „Dzisiejszy rezultat odzwierciedla siłę i prawdziwą wartość naszej historycznej, szczególnej przyjaźni” – napisał Brzezinski na platformie X.
Przyłączam się do podziękowań Prezydenta Bidena dla Polaków. Bardzo cenimy nasze strategiczne partnerstwo. Nasze relacje są zakorzenione w poświęceniu, które dzieliliśmy na przestrzeni dziejów. Dzisiejszy rezultat odzwierciedla siłę i prawdziwą wartość naszej historycznej,… https://t.co/RLxScsGR1M
— Ambasador Mark Brzezinski (@USAmbPoland) August 1, 2024
Wymiana więźniów między Rosją a Zachodem symbolizuje nie tylko skomplikowane relacje międzynarodowe, ale także determinację w walce o prawa człowieka i wolność słowa. Uwolnienie dziennikarzy takich jak Evan Gershkovich, Asu Kurmasheva i Władimir Kara-Murza Jr. jest znaczącym krokiem w stronę sprawiedliwości, mimo że wciąż wiele pozostaje do zrobienia w zakresie ochrony praw dziennikarzy i działaczy na całym świecie.
