Daron Acemoglu, Simon Johnson i James A. Robinson laureatami Nagrody Nobla z ekonomii. Uczeni zostali docenieni za badania analizujące formowanie się instytucji publicznych i ich wpływ na ogólny dobrobyt – wyjaśniła swoją decyzję Królewska Szwedzka Akademia Nauk.
Acemoglu jest Ormianinem z Turcji, a Johnson i Robinson – Brytyjczykami. Naukowcy pracują w USA – Robinson na Uniwersytecie Chicagowskim, a pozostali dwaj na MIT (Massachusetts Institute of Technology).
Różnice w bogactwie narodów
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych, Daron Acemoglu, Simon Johnson i James A. Robinson, pozwolili nam zrozumieć różnice w dobrobycie na świecie poprzez badania nad instytucjami publicznymi poszczególnych państw – wyjaśniła Królewska Szwedzka Akademia Nauk.
Badania tegorocznych laureatów dowiodły, że społeczeństwa z niesprawnymi rządami prawa i instytucjami nie generują wzrostu gospodarczego ani nie dają szansy na zmianę ku lepszemu – napisała w oświadczeniu Królewska Szwedzka Akademia Nauk.
Jak dodano, naukowcy dowiedli, że – w miarę jak Europejczycy kolonizowali świat – instytucje społeczne zmieniały się, czasem drastycznie, ale nie wszędzie w taki sam sposób. „W niektórych częściach świata celem była eksploatacja rdzennej ludności i zasobów naturalnych dla własnego zysku. W innych przypadkach chodziło o kształtowanie inkluzywnych systemów politycznych i gospodarczych z myślą o długoterminowej korzyści dla europejskich emigrantów” – podkreślono.
„Zmniejszenie ogromnych różnic w dochodach między krajami jest jednym z największych wyzwań naszych czasów. Laureaci pokazali, jak ważne w osiągnięciu tego celu są instytucje społeczne” – przypomniał przewodniczący komitetu noblowskiego Jakob Svensson.
Podczas konferencji prasowej połączono się przez internet z Acemoglu, który informację o Nagrodzie Nobla otrzymał podczas pobytu w Atenach. „Jestem w szoku, to fantastyczna wiadomość” – przyznał naukowiec. Wyjaśnił, że było mu wygodniej odebrać telefon w Europie z uwagi na niewielką różnicę czasu, niż gdyby został obudzony w środku nocy w USA, gdzie mieszka na co dzień.
Nagroda niewymieniona w testamencie Nobla
Nagroda Nobla z ekonomii jest jedyną niewymienioną w testamencie Alfreda Nobla – została ustanowiona w 1968 roku. Z tego powodu laur formalnie nazywa się Nagrodą Banku Szwecji im. Alfreda Nobla. Ufundował centralny bank Szwecji (Sveriges Riksbank) z okazji 300-lecia swojego istnienia. Komitet do spraw Nagrody Nobla wyraził zgodę na tę inicjatywę i od 1969 roku przyznaje to wyróżnienie.
Nagroda Nobla uznawana jest za najbardziej prestiżową, jaką można przyznać ekonomiście. Laureaci uhonorowani za działalność w sferze ekonomii otrzymują ją, wraz z nagrodzonymi w innych dziedzinach, z rąk króla Szwecji na wspólnej uroczystości 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.
W ubiegłym roku laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych została prof. Claudia Goldin z Uniwersytetu Harvarda. Otrzymała ją za badania na temat sytuacji kobiet na rynku pracy.
W 2022 roku nagrodzeni zostali trzej amerykańscy ekonomiści Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond, Philip H. Dybvig za badania na temat banków i kryzysów finansowych oraz wytłumaczenie procesu paniki bankowej.
W 2021 r. Szwedzka Akademia Nauk nagrodziła amerykańskich profesorów: David Carda, Joshuę Angrista i Guido Imbensa za użycie „eksperymentów naturalnych” i metodę wyciągania z nich wniosków, np. przy badaniach rynku pracy.
W 2020 r. laureatami Nagrody Nobla zostali amerykańscy ekonomiści Paul Milgrom i Robert Wilson, zajmujący się badaniami nad teorią aukcji. Wyróżnieni zostali za ulepszenie teorii i wynalezienie nowych formatów aukcji, które przyniosły korzyści sprzedawcom, kupcom i podatnikom na całym świecie. (PAP)
