Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) zainicjowała przełomowy program Moonlight, który ma na celu stworzenie pierwszej europejskiej konstelacji satelitów na orbicie wokół Księżyca. To kluczowy krok w kierunku długoterminowej obecności człowieka na Srebrnym Globie, a także fundament rozwoju przyszłej gospodarki księżycowej.
15 października 2024 roku, podczas Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego (IAC) w Mediolanie, Europejska Agencja Kosmiczna oficjalnie ogłosiła start programu Moonlight. To wieloetapowe przedsięwzięcie jest odpowiedzią na rosnące potrzeby komunikacyjne i nawigacyjne związane z eksploracją Księżyca oraz przyszłymi misjami kosmicznymi. Program zakłada stworzenie pierwszej w historii europejskiej konstelacji satelitów krążących wokół Księżyca, które będą dostarczać zaawansowane usługi telekomunikacyjne i nawigacyjne dla misji zarówno załogowych, jak i bezzałogowych.
Kto stoi za programem Moonlight?
Program Moonlight to wspólne przedsięwzięcie ESA oraz przemysłowego konsorcjum, na czele którego stoi firma Telespazio, jeden z liderów europejskiego przemysłu kosmicznego, specjalizujący się w systemach nawigacyjnych i komunikacyjnych. Konsorcjum, w skład którego wchodzą również takie firmy jak Surrey Satellite Technology Ltd (SSTL), Thales Alenia Space Italia, MDA, Viasat, Hispasat i wiele innych europejskich przedsiębiorstw, współpracuje z ESA w ramach programu, wspieranego dodatkowo przez agencje kosmiczne Wielkiej Brytanii i Włoch.
Cel programu Moonlight
Głównym celem programu jest stworzenie niezawodnej i autonomicznej infrastruktury telekomunikacyjnej oraz nawigacyjnej na potrzeby misji księżycowych. W obliczu planowanych przez najbliższe dwie dekady ponad 400 misji na Księżyc, realizowanych zarówno przez agencje kosmiczne, jak i prywatne firmy, Moonlight ma na celu ułatwienie komunikacji między Ziemią a Księżycem oraz precyzyjne nawigowanie lądownikami i pojazdami poruszającymi się po powierzchni Księżyca. Projekt ma kluczowe znaczenie dla realizacji planów ESA i jej partnerów dotyczących powrotu na Księżyc i zapewnienia tam długoterminowej obecności człowieka.
Realizacja programu i jego główne założenia
Program Moonlight będzie realizowany w kilku fazach. Pierwszym krokiem w tym ambitnym przedsięwzięciu jest misja Lunar Pathfinder – satelita komunikacyjny, który zostanie wyprodukowany przez brytyjską firmę SSTL (Surrey Satellite Technology Ltd). Lunar Pathfinder ma rozpocząć swoją działalność już w 2026 roku i będzie pełnił rolę przekaźnika danych, wspierając w ten sposób komercyjne misje na Księżyc. W kolejnych latach system będzie stopniowo rozbudowywany, a uruchamianie docelowych usług komunikacyjnych i nawigacyjnych rozpocznie się pod koniec koniec 2028 roku. Pełna operacyjność systemu ma zostać osiągnięta do 2030 roku.
Kluczowym elementem infrastruktury Moonlight będzie konstelacja pięciu satelitów: jeden satelita dedykowany komunikacji o wysokiej przepustowości oraz cztery satelity nawigacyjne. Cała konstelacja będzie łączyć się z Ziemią za pośrednictwem trzech stacji naziemnych. Infrastruktura pozwoli na zapewnienie łączności na dystansie do 400 000 km. Satelity zostaną rozmieszczone w taki sposób, aby w pierwszej kolejności objąć zasięgiem południowy biegun Księżyca. Jest to bowiem obszar szczególnie interesujący ludzkość pod kątem przyszłych misji. W rejonie bieguna występują tzw. „szczyty wiecznego światła”, idealne do pozyskiwania energii słonecznej, oraz „kratery wiecznej ciemności”, gdzie można znaleźć lód – potencjalne źródło wody, tlenu i paliwa rakietowego.
Rola Telespazio
Firma Telespazio, lider konsorcjum odpowiedzialnego za realizację Moonlight, odegra kluczową rolę w tworzeniu tej zaawansowanej infrastruktury. Telespazio, będąca wspólnym przedsięwzięciem Leonardo i Thales, podpisała z ESA kontrakt o wartości 123 milionów euro na realizację pierwszej fazy programu. Firma będzie nie tylko przewodzić pracom nad budową systemu, ale także odpowiadać za integrację całej konstelacji, zapewnienie niezawodności usług oraz operacyjne testowanie rozwiązań nawigacyjnych i komunikacyjnych.
Współpraca międzynarodowa i standardy LunaNet
ESA współpracuje także z NASA i japońską agencją kosmiczną JAXA nad tworzeniem standardów komunikacyjnych i nawigacyjnych dla Księżyca w ramach projektu LunaNet. Wspólne standardy mają zapewnić kompatybilność przyszłych infrastruktur księżycowych, umożliwiając korzystanie z usług Moonlight przez globalnych użytkowników, a także ułatwiając współpracę międzynarodową. Testy interoperacyjności między różnymi systemami nawigacyjnymi na Księżycu zaplanowano na 2029 rok, co będzie kolejnym kamieniem milowym w rozwoju tej infrastruktury.
Wpływ na długoterminową eksplorację Księżyca
Realizacja programu Moonlight ma kluczowe znaczenie dla przyszłych misji eksploracyjnych, nie tylko na Księżycu, ale także w dalszych zakątkach Układu Słonecznego. Infrastruktura komunikacyjna i nawigacyjna, jaką dostarczy Moonlight, będzie niezbędna do bezpiecznego lądowania, precyzyjnego poruszania się po powierzchni Księżyca oraz efektywnej wymiany danych między uczestnikami misji lunarnych a Ziemią. Co więcej, program ma także na celu obniżenie kosztów operacyjnych, co może przyczynić się do znacznego wzrostu liczby komercyjnych misji księżycowych.
W dłuższej perspektywie Moonlight stworzy solidne podstawy dla rozwoju gospodarki księżycowej, umożliwiając testowanie technologii w warunkach pozaziemskich oraz wspierając przyszłe misje na Marsa i inne planety. Wykorzystanie doświadczeń zdobytych podczas realizacji programu na Księżycu pozwoli ESA na opracowanie bardziej zaawansowanych rozwiązań na potrzeby eksploracji głębokiego kosmosu.
Moonlight to przełomowy program, który nie tylko zrewolucjonizuje komunikację i nawigację na Księżycu, ale także otworzy nowe perspektywy dla przyszłych misji kosmicznych. Europejska Agencja Kosmiczna, we współpracy z partnerami, kładzie fundamenty pod długoterminową obecność człowieka na Księżycu oraz rozwój pozaziemskiej gospodarki, która może przynieść wymierne korzyści także na Ziemi.
Jak technologia kosmiczna wspiera ratowników i odbudowę po huraganach
