Stany Zjednoczone poinformowały, że swoim atakiem zastopowały program nuklearny Iranu, uniemożliwiając zbudowanie broni jądrowej. CNN poinformowało o wycieku raportu amerykańskiego wywiadu, który zdaje się temu zaprzeczać, co wywołało wzburzenie prezydenta Trumpa. Eksperci również pozostają sceptyczni co do zastopowania programu.
W zeszły weekend USA dokonały uderzenia na irańskie ośrodki nuklearne, w tym umieszczony głęboko pod ziemią Fordo. Donald Trump mówi o sukcesie i zatrzymaniu programu wzbogacania uranu, podobnie głosi Izrael. Pojawiają się jednak wątpliwości czy zniszczenia były na tyle dotkliwe.
Izrael uzasadnił swój atak na Iran działaniami prewencyjnymi, argumentując, że Teheran dąży do stworzenia broni jądrowej. Wśród celów, które obrał, znajdowały się ośrodki nuklearne m.in. Fordo, Natanz i Isfahan. Zwłaszcza ten pierwszy był trudny do zniszczenia, główna część kompleksu mieściła się ok. 60 metrów pod ziemią.
W Fordo działało około dwa tysiące wirówek, również IR-6, który wzbogacał uran do poziomu 60 procent. Daleko większego niż niezbędny w energetyce, jednak ciągle zbyt niskiego, by stworzyć broń jądrową (potrzeba do tego wzbogacić uran do 90 procent). USA z soboty na niedzielę zaatakowały ośrodek bombami GBU-57 (Massive Ordnance Penetrator, ang. MOP).
USA i Izrael jednomyślnie mówią o sukcesie
Benjamin Netanjahu, premier Izraela, ogłosił we wtorek wieczorem, że została zakończona kampania przeciwko Iranowi i określił ją jako historyczne zwycięstwo.
– Cały program nuklearny Iranu poszedł na marne (…) jeżeli ktoś w Iranie będzie chciał go odbudować, będziemy działać z tą samą determinacją i siłą, by udaremnić każdą taką próbę – powiedział.
Przekazał również, że Izrael „nigdy nie miał w Białym Domu takiego przyjaciela jak Donald Trump”. Premier zaznaczył, że amerykański atak na Fordo zniszczył tamtejszy zakład wzbogacania uranu.
O sukcesie w zniszczeniu irańskiego programu mówiły też władze USA, między innymi wiceprezydent J.D. Vance.
– Tydzień temu Irańczycy byli bardzo blisko uzyskania broni jądrowej. Teraz nie mogą zbudować broni jądrowej. To jest największe świadectwo przywództwa prezydenta i sukcesu naszej misji w ciągu jednego tygodnia, dzięki Bogu do tej pory nie tracąc ani jednego amerykańskiego ofiara – powiedział. – Podjęliśmy się zniszczenia tego, co było groźnym programem nuklearnym, który mógł zdestabilizować cały świat. Teraz, gdy ten program upadł, zrobiliśmy to dzięki skutecznemu przywództwu prezydenta, a także bardzo, bardzo kompetentnej pracy naszych żołnierzy – dodał.
Również prezydent Donald Trump poinformował o „całkowitym i totalnym unicestwieniu” irańskiego obiektu wzbogacania uranu.
Raport, który wzbudził kontrowersje
CNN ujawniło treść raportu, który został wykonany przez amerykańską agencję wywiadu wojskowego (DIA) i przeprowadzoną przez Dowództwo Centralne (CENTCOM), po atakach na wspomniane ośrodki z soboty na niedzielę. Stacja telewizyjna zaznaczyła, że analiza jest wstępna i może ulec zmianie. Dwa źródła, blisko wspomnianej agencji wywiadowczej, poinformowały, że irańskie zapasy wzbogaconego uranu nie zostały zniszczone. Znaczna część została przetransportowane przed atakiem.
Jeden z rozmówców CNN przekazał, że większa część wirówek nie została uszkodzona.
– Więc ocena jest taka, że USA cofnęły (program nuklearny) może najwyżej o kilka miesięcy – powiedział informator telewizji.
Przeciek skomentował Pete Hegseth, szef Pentagonu, zaprzeczając doniesieniom.
– Na podstawie wszystkiego, co widzieliśmy, a ja to wszystko widziałem – nasza kampania bombardowań zniszczyła zdolność Iranu do tworzenia broni jądrowej. Nasze potężne bomby trafiły dokładnie w odpowiednie miejsce każdego celu i działały idealnie – powiedział.
– Więc każdy, kto mówi, że bomby nie były niszczycielskie, próbuje po prostu podważyć prezydenta i udaną misję – dodał.
Doniesienia telewizji wywołały również reakcję prezydenta Trumpa.
– FAKE NEWS CNN, RAZEM Z UPADAJĄCYM NEW YORK TIMES, POŁĄCZYŁY SIĘ W PRÓBIE SZKALOWANIA JEDNEGO Z NAJBARDZIEJ UDANYCH ATAKÓW WOJSKOWYCH W HISTORII. OBIEKTY NUKLEARNE W IRANIE ZOSTAŁY CAŁKOWICIE ZNISZCZONE! ZARÓWNO TIMES, JAK I CNN SĄ ATAKOWANE PRZEZ OPINIĘ PUBLICZNĄ! – napisał na Truth Social.
– Wyciek tego typu informacji, bez względu na to, jaka to informacja, po której stronie się pojawi, jest skandaliczny. To zdrada – skomentował wyciek raportu Steve Witkoff, specjalny wysłannik prezydenta USA ds. Bliskiego Wschodu.
Wątpliwości nie są niczym nowym
Tuż po ataku w sprawie zapasów uranu wypowiedział się Rafael Mariano Grossi, dyrektor Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA). Wyraził zdanie, że zapasy z Fordo zostały przeniesione. Wyjaśnił, że przechowywane są w specjalnych beczkach i całość można przewieźć około 10 samochodami. Agencja nie wykryła poza ośrodkami wzrostu promieniowania.
Po upublicznieniu danych z raportu Marcin Andrzej Piotrowski, analityk Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, wypowiedział się co do zniszczeń na portalu społecznościowym X.
Według eksperta w Natanz zniszczono słabiej chronione hale z wirówkami, ale nie te skryte pod ziemią. W ośrodku w Isfahan zniszczono instalacje do konwersji uranu, ale ciągle mogą tam znajdować się zapasy zarówno układu nisko wzbogaconego jak i wysoko wzbogaconego. Podobnie w ośrodku w Fordo, gdzie uszkodzono kaskady wirówek, ale zapasy uranu mogły przetrwać.
David Albricht, prezes Institute for Science and International Security, twierdzi, że Iran najpewniej stracił około dwa tysiące wirówek w Natanz i Fordo, jednak w gruzach pozostały zapasy wzbogaconego uranu klasy wojskowej.
Biznes Alert / X / PAP / CNN / Marcin Karwowski
