70 procent Polek i Polaków oczekuje od rządu większych nakładów na bezpieczeństwo klimatyczne – wynika z raportu przygotowanego przez zespół prof. Przemysława Sadury dla Fundacji ClientEarth.
Rząd powinien wydać więcej, by chronić obywateli przed skutkami zmian klimatu – tak uważa prawie 70 proc. badanych w najnowszym sondażu IPSOS przygotowanym na zlecenie Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. Raport dowodzi, że troska o bezpieczeństwo klimatyczne jest jedną z nielicznych kwestii, które łączą Polaków ponad politycznymi podziałami.
Z badania przeprowadzonego w maju 2025 r. wynika, że niemal 60 proc. respondentów dostrzega suszę jako realne zagrożenie, wymagające pilnych działań rządu. Ponad połowa badanych wiąże też zeszłoroczną powódź na Dolnym Śląsku z wieloletnimi zaniedbaniami w polityce klimatycznej i gospodarce wodnej.
– W spolaryzowanym społeczeństwie ubywa spraw, o których mówimy jednym głosem. Nasze badania pokazują, że adaptacja do zmiany klimatu staje się największym polskim konsensusem klimatycznym – mówi dr hab. prof. UW Przemysław Sadura, współautor raportu. Jak dodaje, poparcie dla zwiększenia nakładów na bezpieczeństwo klimatyczne wynosi obecnie 70 proc. i nie zależy od preferencji partyjnych.
Bezpieczeństwo klimatyczne to nowy wymiar bezpieczeństwa
Według danych IPSOS aż 55 proc. ankietowanych uważa, że jeśli na obronność Polska wydaje dziś ok. 5 proc. PKB, to przynajmniej 1proc. PKB powinno być przeznaczane na przygotowanie kraju na skutki kryzysu klimatycznego. Zdaniem Agnieszki Warso-Buchanan, radczyni prawnej i członkini zarządu Fundacji ClientEarth, w XXI wieku bezpieczeństwo musi obejmować nie tylko granice, ale też dostęp do wody, żywności czy ochronę przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. – Zjawiska takie jak susze, powodzie czy nawałnice pociągają za sobą ofiary w ludziach i wielkie straty materialne – zaznacza Warso-Buchanan.
ClientEarth apeluje o pilne działania: nie tylko o ramy prawne chroniące przed gwałtownymi zjawiskami pogodowymi, ale też o realne inwestycje w adaptację i ograniczenie emisji. Eksperci Fundacji przekonują, że kluczem do przełamania społecznych podziałów jest nowa narracja o „bezpieczeństwie klimatycznym”, które staje się częścią dyskusji o bezpieczeństwie narodowym.
Koszt bezczynności może być ogromny
Z najnowszych analiz Fundacji ClientEarth i Instytutu Reform wynika, że bez przyspieszenia transformacji Polska do 2050 r. może tracić nawet 124 mld zł rocznie z powodu skutków zmian klimatu – co odpowiada aż 2,2 proc. PKB w połowie wieku. Straty te dotkną nie tylko budżetu państwa, ale i zwykłych ludzi: ich majątków, zdrowia, a w skrajnych przypadkach – życia.
– Polskie społeczeństwo ma dość bierności kolejnych rządów, które nie zrobiły wystarczająco dużo, by zwiększyć odporność kraju na skutki zmian klimatu – podkreśla Agnieszka Warso-Buchanan. Jak dodaje, najważniejsze jest teraz opracowanie wieloletniej, opartej na rozwiązaniach opartych na naturze polityki adaptacyjnej, obejmującej samorządy, rząd, biznes i obywateli.
Konkretne postulaty: wydatki, rzecznik i plan
Fundacja ClientEarth postuluje m.in. nowelizację Prawa ochrony środowiska, która wprowadziłaby minimalny próg wydatków publicznych na poprawę bezpieczeństwa klimatycznego na poziomie co najmniej 1 proc. PKB. Pieniądze miałyby trafić m.in. na nowoczesną infrastrukturę, ochronę zdrowia i wsparcie dla poszkodowanych.
Organizacja chce również powołania Rzecznika Bezpieczeństwa Klimatycznego, który – jako niezależna instytucja ekspercka – miałby prawo rozliczać władze z realizacji zobowiązań klimatycznych i przeciwdziałać dezinformacji. Podobne urzędy działają już m.in. w Wielkiej Brytanii czy Nowej Zelandii.
Trzecim postulatem jest obowiązek posiadania planów adaptacyjnych na każdym poziomie administracji – od gminy po państwo – z przypisanym budżetem i konkretnymi zadaniami.
Sondaż IPSOS zrealizowano w maju 2025 r. na reprezentatywnej próbie 1000 osób, wykorzystując metody CATI i CAWI w modelu mixed-mode, co pozwoliło uzyskać możliwie pełny obraz opinii Polek i Polaków na temat klimatu.
Fundacja ClientEarth / Hanna Czarnecka
