(Interfax/RIA Novosti/Trend/Kommiersant/Piotr Stępiński)
9 sierpnia doszło w Baku do trójstronnego szczytu Azerbejdżan-Iran-Rosja.
Sektor gazowy
Jak wynika z deklaracji przyjętej podczas trójstronnego szczytu w Baku Rosja, Azerbejdżan oraz Iran opowiadają się za dalszym rozszerzaniem współpracy w obszarze gazu ziemnego.
– Strony zauważają istotny wkład, który Rosja, Azerbejdżan oraz Iran wnoszą w rozwój rynków gazu ziemnego i opowiadają się za dalszym rozszerzeniem współpracy w tym obszarze, szczególnie w zakresie wymiany technologii w sektorze wydobywczym, transportu oraz sprzedaży błękitnego paliwa. Strony będą nadal wzmacniały współpracę na poziomie międzynarodowym, a także w formacie dwu- i trójstronnym – czytamy w tekście dokumentu.
Moskwa, Teheran oraz Baku uważają również, że ,,szerokie zastosowanie gazu ziemnego, jako opłacalnego oraz ekologicznie czystego paliwa może w znaczący sposób zmniejszyć poziom negatywnego wpływu na środowisko a także ułatwić realizację postanowień porozumienia paryskiego dotyczące zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych”.
Strony uzgodniły, że ,,będą wspierały wysiłki na rzecz integracji regionalnych zdolności transportowo-komunikacyjnych w celu stworzenia przyjaznej dla środowiska oraz korzystnej ekonomicznie infrastruktury przesyłowej”. W tym kontekście podkreślono znaczenie realizacji projektu dotyczącego korytarza transportowego Północ-Południe.
Transport węglowodorów
Podczas trójstronnego spotkania z prezydentami Iranu oraz Azerbejdżanu Władimir Putin poinformował, że Moskwa jest gotowa do rozmów na temat wspólnego wykorzystania infrastruktury rurociągowej do przesyłu węglowodorów pochodzących z rejonu Morza Kaspijskiego.
– Rosja, Iran oraz Azerbejdżan mogą omówić realizację nowych projektów energetycznych oraz transportowych w rejonie Morza Kaspijskiego. Pragnę podziękować azerskiemu prezydentowi Ilhamowi Alijewowi za zorganizowaniu trójstronnego spotkania. To inicjatywa Baku. Właśnie w tym formacie mamy rzeczywiście możliwość podjęcia rozmów. Mogą pojawić się nowe projekty w rejonie Morza Kaspijskiego. Mogą one mieć szeroki zakres, zarówno w postaci projektów transportowych jak i energetycznych na rzecz dywersyfikacji naszych trójstronnych stosunków handlowo-gospodarczych – powiedział Putin.
– Priorytetem jest realizacja projektów dotyczących eksploracji oraz eksploatacji złóż naftowo-gazowych zwłaszcza w regionie Morza Kaspijskiego. Jesteśmy gotowi do dyskusji oraz obopólnie korzystnego wykorzystania infrastruktury rurociągowej na potrzeby przesyłu surowców energetycznych – stwierdził rosyjski przywódca.
– Odnośnie sektora naftowego rozmawialiśmy o możliwościach wykorzystania infrastruktury, a także realizacji wspólnych projektów na obszarach Morza Kaspijskiego należących do Iranu oraz Azerbejdżanu. Jak wiadomo nasze spółki są w nie zaangażowane. Chcemy połączyć wysiłki w obszarze tworzenia nowych technologii oraz produkcji osprzętowania, które obecnie jest kupowane zagranicą – dodał minister.
– Oczywiście w pierwszej kolejności mowa jest o realizacji wspólnych projektów. Iran jest gotowy w najbliższym czasie przygotować nowe kontrakty naftowe w ramach których działać mogą m.in. zarówno rosyjskie jak i azerskie spółki – powiedział Nowak.
– Wspomniane projekty powinny dawać efekt synergii tzn. zwiększyć ich efektywność, zmniejszyć koszty transportu węglowodorów – stwierdził Rosjanin.
– Chcę powiedzieć, że od dawna mamy ugruntowane relacje z Iranem oraz Azerbejdżanem. Dość ściśle współpracujemy w energetyce w ramach formatu dwustronnego – zauważył Nowak dodając, że Rosja posiada z każdym z tych państw wiele wspólnych projektów energetycznych. Biorąc pod uwagę, że dzisiaj odbył się pierwszy, trójstronny szczyt na poziomie prezydentów naszych państw to oczywiście były omawiane projekty, które mają znaczenie dla wszystkich trzech krajów i które dają nam rzeczywisty, duży potencjał, ponieważ nasze państwa są jednymi z czołowych eksporterów ropy i gazu – powiedział Nowak.
Przypomnijmy, że na początku sierpnia agencja Mehr podała, że Gazprom złożył wniosek o udział w irańskich projektach LNG. Agencja przypomina, że rosyjska spółka została zaproszona do uczestnictwa w realizowanych w Iranie projektach gazowych.
Ponadto pod koniec lipca rosyjski minister energetyki Aleksander Nowak stwierdził, że Gazprom oprócz współpracy przy dostawach gazu z Iranu oraz wspólnych projektach wydobywczych jest zainteresowany również budową terminali LNG.
Współpraca na Morzu Kaspijskim
Podczas wspomnianego szczytu przywódca Azerbejdżanu Ilham Alijew stwierdził, że państwowa spółka SOCAR jest zainteresowana udziałem w pracach prowadzonych na koncesjach należących do Iranu oraz Rosji na wodach Morza Kaspijskiego
– Format trójstronny stwarza bardzo dobre możliwości przeniesienia naszej współpracy na znacznie wyższy poziom. Rosja i Iran są naszymi głównymi partnerami. Jestem przekonany, że format trójstronny będzie korzystny także dla struktur biznesowych naszych państw. Zwiększenie poziomu obrotu towarowego, wzajemne inwestycje oraz rozszerzenie możliwości eksportowych będzie miało znacznie dla współpracy gospodarczej – powiedział Alijew.
Elektroenergetyka
Zdaniem azerskiego przywódcy z powodzeniem realizowana jest współpraca również w sektorze elektroenergetycznym.
– Azerbejdżan połączył swoje sieci elektroenergetyczne z Iranem i z Rosją. Z roku na rok rośnie wolumen wymiany energii elektrycznej pomiędzy wspomnianymi państwami. Na podstawie obowiązującej z Rosją umowy azerski system elektroenergetyczny pracuje w trybie synchronizacji z rosyjskim systemem. Systemy energetyczne są połączone poprzez linie przesyłowe w Xaçmaz, Derbentcie oraz w Yalama. Obecnie realizowana jest również wymiana energii elektrycznej z Iranem. Głównie dzięki połącznie Parsabad, Astara-Astara oraz Culfa. Kilka dni temu podłączono linie pomiędzy İmişli a Parsabadem – powiedział azerski prezydent.
Swapy na rynek Azji
Moskwa i Teheran rozważają możliwość organizacji dostaw gazu na północ Iranu poprzez terytorium Azerbejdżanu w oparciu o transakcje swap oraz budowę terminala LNG na południu tego kraju na potrzeby eksportu do Azji – poinformował dziennikarzy rosyjski minister energetyki Aleksander Nowak.
– Jeżeli chodzi o sektor gazowy, to obecnie rozważamy również perspektywiczny kierunek, jakim są dostawy gazu w oparciu o wymianę giełdową na północ Iranu przez terytorium Azerbejdżanu, z możliwością budowy terminalu LNG na południu kraju. Dzięki otrzymaniu wolumenu LNG, jako ekwiwalentu, surowiec trafiłby na rynki Azji Południowo-Wschodniej, gdzie jak wiadomo notowana jest wysoka dynamika wzrostu zużycia gazu – powiedział Aleksander Nowak.
O możliwości wykorzystaniu swapów w handlu węglowodorami między Rosją i Iranem BiznesAlert.pl informował jeszcze w marcu tego roku.
Otwarcie przez Teheran drzwi Moskwie do transakcji swap w handlu ropą naftową może przyczynić się do rozwoju eksportu rosyjskiego surowca do Azji i nie tylko. Rosja nie ma dostępu do morskich szlaków dostaw surowców, z wyjątkiem regionu Pacyfiku oraz Arktyki. Posiada terminal LNG na Sachalinie, którym zarządza Gazprom.
Iran posiada infrastrukturę portową na wybrzeżu Zatoki Perskiej. Z kolei Rosja posiada porty na Morzu Kaspijskim. Powyższe uwarunkowania mogą pozwolić na stworzenie krótszej trasy transportu rosyjskiej ropy. Dałoby to Rosji szansę na dostęp do rynków regionu Oceanu Indyjskiego oraz Azji Południowo–Wschodniej.
W kontekście gazu ziemnego na Kreml płyną pozytywne sygnały z Państwa Środka. Podczas zeszłotygodniowej konferencji prasowej dyrektor departamentu ds. relacji zewnętrznych chińskiej spółki CNPC Li Yuetsyan stwierdził, że do 2030 roku Pekin może zwiększyć wolumen importu gazu do 190-270 mld m3 rocznie. Przypomniał także, iż w 2015 roku Chiny zużyły 200 mld m3, podczas gdy importowały 53 mld m3.
Energetyka jądrowa
Zdaniem rosyjskiego ministra energetyki budowa drugiego oraz trzeciego bloku energetycznego w irańskiej elektrowni jądrowej Buszehr 2 mogą rozpocząć się jeszcze w tym roku.
Wcześniej Kommiersant informował, że Bułgaria chce sprzedać Iranowi zamówione na potrzeby elektrowni jądrowej Belene reaktory. Według anonimowego źródła w rosyjskim sektorze jądrowym Teheran nie będzie gotów zapłacić ceny rynkowej za wspomniane osprzętowanie.
W listopadzie 2015 r., przedstawiciele Rosji i Iranu sygnowali dokumenty dotyczące współpracy w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii jądrowej oraz planów budowy irańskich ośmiu bloków jądrowych, które przede wszystkim byłyby oparte na nowoczesnej rosyjskiej technologii. Podpisano także wiążącą umowę będącą podstawą do budowy przez rosyjskich partnerów dwóch bloków jądrowych w elektrowni w Bushehr. Szacuje się, że jest to najdłuższy w historii projekt budowy elektrowni. Początkowo jednostka była budowana przez niemiecki koncern Siemens. W 1995 r. Iran porozumiał się z Rosją. Moc elektrowni przekracza 1000 MW.
Więcej: Czy Gazprom zneutralizuje gazoport? Szuka sposobu na Bliskim Wschodzie
