Nowa wizja rozwoju Polski, którą przygotowało Ministerstwo Rozwoju we współpracy z innymi resortami oraz partnerami społecznymi, została przyjęta przez Radę Ministrów. Wiele inicjatyw i przedsięwzięć ujętych w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest już w pełni wdrożonych. Inne są realizowane lub opracowywane.
Wiodącą zasadą Strategii jest zrównoważy rozwój całego kraju w wymiarze gospodarczym, społecznym, środowiskowym i terytorialnym. Natomiast najważniejszym założeniem, że z jej efektów skorzystają wszyscy obywatele.
Dotychczasowe czynniki rozwoju i wzrostu gospodarki zostały uzupełnione zwiększeniem roli w procesach gospodarczych tworzonej w kraju wiedzy i technologii, rozwojem i dalszą ekspansją polskich firm, budową systemu oszczędności oraz podwyższeniem jakości funkcjonowania instytucji i ich relacji ze społeczeństwem. Większą uwagę zwrócono na włączenie wszystkich grup społecznych i wszystkich terytoriów w procesy rozwojowe.
Polska potrzebuje nowych impulsów rozwojowych, które wprowadzą naszą gospodarkę na wyższy poziom rozwoju, co będzie mieć bezpośrednie przełożenie na wzrost jakości życia Polaków i ich zamożność. Służą temu m.in projekty strategiczne i flagowe ujęte w dokumencie. Podejście projektowe wraz z przewidzianym systemem monitorowania i oceny, ułatwi śledzenie postępów w realizacji celów Strategii a także zapewni włączenie w realizację działań obywateli, partnerów społecznych i gospodarczych, przedstawicieli świata nauki i samorządów.
Strategia w praktyce
Lista wspomnianych projektów liczy obecnie ok. 180 przedsięwzięć, zarówno z zakresu rozwiązań legislacyjnych, jak i konkretnych inwestycji. Ma ona otwarty charakter i może być modyfikowana. Wiele z nich jest już w trakcie realizacji, ich wdrażanie odbywało się równolegle do procesu formalnej akceptacji Strategii.
W Strategii zaplanowanych zostało szereg projektów (tzw. flagowych), w efekcie których powstaną produkty lub usługi istotne dla dalszego rozwoju gospodarki. Na przykład w ramach programu Elektromobilność zakłada się produkcję pojazdów o napędzie elektrycznym oraz rozwój infrastruktury niezbędnej dla tego typu pojazdów, co m.in. pozwoli na rozwój ekologicznego transportu publicznego w polskich miastach (projekty: E-bus i Samochód elektryczny).
Wśród projektów strategicznych w zakresie legislacji i otoczenia prawnego przedsiębiorstw, przygotowany został pakiet 100 zmian dla firm, którego duża część już weszła w życie. Kluczowe znaczenie w obszarze prawa gospodarczego ma Pakiet Konstytucja Biznesu, której rdzeniem jest projekt ustawy Prawo przedsiębiorców. Towarzyszą mu propozycje zmian w innych ustawach, ułatwiające funkcjonowanie firmom, nie tylko nowo powstającym, ale też posiadającym doświadczenie w prowadzeniu działalności gospodarczej.
Uruchomiony został program Start in Poland z budżetem ok. 3 mld zł, którego celem jest wsparcie start-upów oraz zaangażowanie w rozwój firm technologicznych i innowacyjności dużych przedsiębiorstw, w tym spółek skarbu państwa.
Ważnym elementem działań jest zwiększenie efektywności oraz uproszczenia w dostępie do funduszy unijnych (projekt Efektywne fundusze), które pozwolą na dalsze przyspieszenie w wykorzystaniu środków z Unii Europejskiej. Całkowita wartość przedsięwzięć realizowanych w całym kraju z unijnym wsparciem sięga już 120 mld zł. Nowe rozwiązania przełożą się na przyspieszenie inwestowania pieniędzy, a w konsekwencji na wzrost gospodarczy.
W efekcie wsparcia prorozwojowych inwestycji zagranicznych, nowe przedsięwzięcia w Polsce zrealizują m.in. Daimler, Toyota, LG Chem czy GE wspólnie z Lufthansą.
Kluczowym rozwiązaniem mającym zapewnić lepszą koordynację działań w zakresie wspierania inwestycji rozwojowych (np. PARP, ARP, PAIiIZ, KUKE czy BGK) jest powołanie Polskiego Funduszu Rozwoju. Grupa PFR uczestniczy w realizacji kluczowych projektów rozwojowych (Program Start in Poland, Program Ekspansji Międzynarodowej Polskich Przedsiębiorstw, Program Gwarancji dla MŚP, Program Rozwoju Kapitału, Program Mieszkanie+, Program Elektromobilności).
W ramach odnowy przemysłu stoczniowego podjęte zostaną działania prowadzące do unowocześnienia tego sektora i przesunięcia produkcji w kierunku projektów innowacyjnych – m.in. projektowania i budowy jednostek pływających i konstrukcji morskich (projekt Batory). Stawia się również na rozwój usług w oparciu o wykorzystanie dronów (projekt Żwirko i Wigura). Duży potencjał istnieje również w obszarze nowoczesnych rozwiązań na rzecz zdrowia – nowoczesna aparatura medyczna (m.in. polski robot medyczny), zaawansowane leki generyczne i biopodobne (projekt Centrum Rozwoju Biotechnologii).
W ramach wzmocnienia rozpoznawalności polskich produktów oraz budowania marki polskiej gospodarki powstaje System promocji gospodarki, ukierunkowany na rozwój polskiego eksportu, zwiększanie polskich inwestycji za granicą, umacnianie międzynarodowego wizerunku Polski, jako kraju z którym warto współpracować w obszarze gospodarki oraz poprawę rozpoznawalności rodzimych produktów i usług za granicą.
Jednym z projektów strategicznych unowocześniających polską gospodarkę, będzie Mapa drogowa w zakresie transformacji w kierunku gospodarki o zamkniętym obiegu. Zgodnie z koncepcją gospodarki o obiegu zamkniętym, powstał także projekt Surowce dla przemysłu. Zakłada on stworzenie katalogu działań, które przyczynią się do zapewnienia bezpieczeństwa surowcowego dla przemysłu.
Przewiduje się także powołanie Narodowego Instytutu Technologicznego – instytucji prowadzącej badania, której głównym celem będzie transfer wiedzy do gospodarki. Działania prośrodowiskowe przewidziane są w projekcie Czyste powietrze, mającym na celu kompleksową poprawę jakości powietrza w Polsce.
Projekty strategiczne dotyczą także sfery społecznej. Jednym z nich jest projekt Polityka rodzinna i opieka nad dziećmi, mający na celu wspieranie rodzin z dziećmi. ProjektyZdrowa mama oraz Za życiem mają na celu podniesienie poczucia bezpieczeństwa i jakości opieki zdrowotnej dla kobiet w ciąży oraz matek i dzieci w pierwszym okresie życia oraz wsparcia rodzin z osobą niepełnosprawną, w tym z dzieckiem niepełnosprawnym. Z kolei projekty Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. Bezpieczeństwo*Uczestnictwo*Solidarność oraz (NIE)Samodzielni, posłużą ujednoliceniu i rozwojowi systemu opieki nad osobami starszymi i niesamodzielnymi .
Duży pakiet projektów strategicznych jest dedykowany wsparciu rozwoju terytorialnie zrównoważonego, przede wszystkim najsłabszych gospodarczo obszarów naszego kraju. Jednym z nich jest Pakiet działań dla średnich miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze.
Zaproponowano również kompleksowy Program dla Śląska, gdzie przewidziano szerokie wsparcie dla podwyższania atrakcyjności inwestycyjnej tego regionu oraz promocję zmian strukturalnych. W ramach projektów Partnerska Inicjatywa Miast oraz Zintegrowane Inwestycje Terytorialne PLUS będzie promowana m.in. sprawna współpraca między jednostkami samorządu terytorialnego.
Finansowanie
Realizacja wszystkich celów rozwojowych Strategii będzie wymagała zaangażowania znacznych środków publicznych (krajowych i zagranicznych) oraz prywatnych, szacowanych do 2020 r. na ok. 1,5 bln zł po stronie sektora publicznego oraz ponad 0,6 bln zł w ramach inwestycji prywatnych.
Zakładane efekty
Wzrost zamożności Polaków oraz zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym – to kluczowe cele, jaka stawia sobie rząd do 2020 r. Najważniejszym zakładanym rezultatem będzie zwiększenie przeciętnego dochodu gospodarstw domowych do 76-80 proc. średniej UE do roku 2020, a do roku 2030 zbliżenie do poziomu średniej UE, przy jednoczesnym dążeniu do zmniejszania dysproporcji w dochodach między poszczególnymi regionami. Odsetek osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym zmaleje do 20 proc. w 2020 r. (17 proc. w 2030 r.) Założeniem jest także wzrost PKB na mieszkańca Polski do poziomu 75-78 proc. średniej unijnej w 2020 r. (95 proc. w 2030 r.)
Zapewnieniu wysokiego i trwałego tempa wzrostu służyć będzie realizacja takich wskaźników, jak m.in.:
- wzrost inwestycji do poziomu 25 proc. PKB,
- wzrost udziału nakładów na B+R do poziomu 1,7 proc. PKB,
- średnioroczne tempo wzrostu wartości eksportu towarów 7,2 proc.,
- udział eksportu wyrobów wysokiej techniki w eksporcie ogółem 10 proc.
Konsultacje społeczne
Konsultacje projektu Strategii były prowadzone w sposób wielowymiarowy – drogą elektroniczną, w postaci bezpośrednich spotkań i konferencji (zarówno krajowych, regionalnych i powiatowych) oraz poprzez skierowanie projektu do recenzji i opinii określonych środowisk oraz grup.
Opinie (ponad 1,8 tys.) zgłosiło ponad 250 instytucji, a także przedstawiciele samorządów i osoby prywatne. Efekty konsultacji społecznych znalazły odzwierciedlenie w ostatecznym projekcie Strategii, m.in.:
- przeprowadzono ocenę projektów strategicznych i flagowych pod kątem ich wpływu na cele Strategii; w oparciu o nią dokonana została selekcja projektów, ich ograniczenie, pogrupowanie i bardziej precyzyjny opis – wskazano okres realizacji oraz podmiot odpowiedzialny za każdy projekt;
- podkreślono rolę samorządu terytorialnego w realizacji Strategii m.in. wskazano na potrzebę zmian systemu korekcyjno-wyrównawczego w JST (tzw. „janosikowe”) oraz nowelizacji ustawy o finansach publicznych;
- podkreślono kwestie demograficzne – dodano nową zasadę, czyli „rozwój świadomy demograficznie”; zaproponowano szczegółowe rozwiązania dotyczące aktywnej polityki prorodzinnej, poprawy dostępności do usług, opieki nad osobami starszymi oraz polityki rynku pracy, edukacji, czy szkolnictwa wyższego;
- szerzej opisano planowane przez rząd reformy, w tym w zakresie szkolnictwa wyższego i edukacji czy ochrony zdrowia;
- precyzyjniej określono nowy system wsparcia przedsiębiorczości i innowacyjności; wskazano kryteria wyboru sektorów strategicznych oraz kryteria wyłaniania tzw. programów pierwszej prędkości; określono możliwy zakres wsparcia sektorów strategicznych;
- rozwinięto zapisy dotyczące energii – dodano wyzwania warunkujące kierunki rozwoju polityki energetycznej Polski; uzupełniono zapisy dotyczące nowego modelu polityki energetycznej kraju, roli OZE, konieczności modernizacji sektora ciepłowniczego, reform sektora górnictwa węgla kamiennego;
- wzmocniono zapisy dotyczące uzupełnienia luk w sieci połączeń drogowych, kolejowych oraz śródlądowych o odpowiedniej jakości w relacjach europejskich, w tym TEN-T; rozwoju transportu intermodalnego i inteligentnych sieci transportowych; podkreślono konieczność przechodzenia na transport niskoemisyjny;
- opisano scenariusze rozwojowe do 2030 r. i wskazano na powiązania z krajowymi i międzynarodowymi dokumentami strategicznymi; uzupełniono źródła finansowania Strategii o strukturę zadaniową wydatków;
- uporządkowano i ograniczono wskaźniki realizacji celów SOR, zaktualizowano ich wartości bazowe i docelowe.
Ministerstwo Rozwoju
