7 października odbywa się drugie ministerialne forum partnerstwa transatlantyckiego na rzecz współpracy energetycznej w Wilnie. Podczas wydarzenia pojawiły się tematy dostaw LNG i technologii jądrowych z USA.
Podczas wydarzenia spotkają się ministrowie odpowiedzialni za energetykę w USA z ponad dwudziestu krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Pojawią się miedzy innymi prezydent i minister energetyki Litwy, a także Dyrektor Generalny ds. Energetyki w Komisji Europejskiej.
Prezydent Gitanas Nauseda zaznaczył, że temat jest istotny dla państw Europy Środkowo-Wschodniej, które doświadczyły wielokrotnie wykorzystania energetyki jako broni. Mówił o konieczności dofinansowania budowy nowej infrastruktury przesyłowej oraz ochrony przed cyberatakami na energetykę, a także konieczności ochrony środowiska.
– Możemy być w Unii Europejskiej i NATO, ale utrzymując zależność od jednego źródła dostaw, nie możemy być naprawdę niezależni – wskazał litewski minister spraw zagranicznych Linas Linkevicius. – Potrzebujemy amerykańskiego gazu łupkowego w Europie. Możemy użyć terminalu w Kłajpedzie do transportowania go po Europie – dodał. Zaapelował o wspólne stanowisko w sprawie spornego projektu Nord Stream 2 oraz dyskusję na temat zagrożenia powodowanego przez „niebezpieczne elektrownie jądrowe”, odnosząc się do projektu Elektrowni Ostrowiec na Białorusi.
Dyrektor Ditte Juul Jorgensen mówiła o wzmocnieniu współpracy w Unii Europejskiej z USA. – Liczę na dalszą współpracę z USA w ramach polityki energetycznej – zadeklarowała. Jej zdaniem dostawy LNG z USA są kluczowym źródłem dywersyfikacji. Przypomniała o majowym dialogu biznesowym na ten temat, który odbył się w Brukseli. Do końca roku ma odbyć się zaś czwarty warsztat poświęcony współpracy LNG z krajami Partnerstwa Wschodniego. – Mamy już więcej narzędzi pozwalających nam przygotować się na ewentualne kryzysy. Przykładem może być zrewidowane rozporządzenie o bezpieczeństwie dostaw – wskazała urzędniczka unijna.
Sekretarz energii USA Rick Perry mówił o tym, że bezpieczeństwo energetyczne wymaga stabilnych dostaw i zróżnicowanych dostawców. Wyraził poparcie administracji USA dla organizacji kolejnych spotkań poświęconych energetyce w ramach Trójmorza. – Jesteśmy gotowi, zdolni i mamy możliwość pomóc w zwiększaniu możliwości pogłębiania bezpieczeństwa energetycznego państw regionu – zapewnił. – Nie chodzi tylko o LNG, ale także cywilne technologie jądrowe. Oferujemy to wszystko jako ofertę konkurencyjną względem rosyjskiej – dodał. USA zaproponowały powołanie czterech grup roboczych zajmujących się: efektywnością energetyczną, nowoczesnymi technologiami jak SMR, bezpieczeństwu dostaw (jednym z przewodniczących jest Polak), a także ochronie infrastruktury krytycznej. Powiedział też o grupie ekspertów, która będzie oceniać bezpieczeństwo systemów energetycznych państw skupionych na Forum na ich życzenie.
Minister energetyki Zygimantas Vaiciunas mówił, że współpraca energetyczna Polska-Ukraina-USA to przykład „renesansu energetycznego”, który był możliwy dzięki rozwojowi i dywersyfikacji rynku gazu w Unii Europejskiej. – Powstała legislacja pozwalająca na to, by nowe gazociągi z krajów trzecich powstały w zgodzie z przepisami unijnymi – mówił o dyrektywie gazowej wspieranej m.in. przez Polskę i Litwie. Zaapelował o stworzenie mechanizmów ochrony strategicznej infrastruktury energetycznej.
Pierwsze spotkanie ministerialne forum partnerstwa transatlantyckiego na rzecz współpracy energetycznej odbyło się w marcu 2019 roku w Houston. Inicjatywa została ogłoszona podczas spotkania krajów Trójmorza w Bukareszcie we wrześniu 2018 roku. Kraje bałtyckie zgodziły się, że będą z USA podejmować dialog strategiczny o energetyce przy okazji kolejnych forów partnerstwa. Podobne konsultacje prowadzi regularnie Polska.
