Pędziwol: Czeski atom bez Rosji i Chin. I bez sąsiadów

„Nie wiemy, jak będzie Europa wyglądać w 2050 roku (…), a budujemy system, który powinien funkcjonować jeszcze w 2100 roku”, twierdzi były dyrektor czeskiego koncernu energetycznego CEZ Jaroslav Míl i postuluje stworzenie systemu opartego na energii jądrowej, który będzie maksymalnie niezależny od wpływów zewnętrznych. I nie będzie naruszał sojuszy – pisze Aureliusz Marek Pędziwol, współpracownik BiznesAlert.pl.

W rozmowie opublikowanej w grudniu przez portal Czeska pozice, który jest częścią dziennika Lidové noviny, Míl, który dziś jest doradcą premiera Andreja Babisza do spraw energetyki jądrowej, mówi, że jego kraj powinien wybudować swój system energetyczny tak, by był on w stanie „na co najmniej 80 procent” funkcjonować niezależnie od krajów otaczających. „Jednocześnie nasza energetyka powinna być wystarczająco potrzebna sąsiadom Czech. Inaczej mówiąc, mieliby być oni w sytuacji, że bez nas będzie ciężko.”

Pożegnanie z węglem

Míl, który był dyrektorem CEZ w latach 2000-2003, zwraca uwagę przede wszystkim na to, że Czechy czeka wyłączanie przestarzałych elektrowni węglowych oraz siłowni jądrowej w Dukovanach. 

Faktycznie, CEZ planuje zamknięcie do 2035 roku elektrowni węglowych o łącznej mocy trzech gigawatów (z 4,6 GW w elektrowniach działających obecnie), natomiast w 2035 roku powinno zacząć się wyłączanie reaktorów w Dukowanach. To kolejne dwa gigawaty. Razem pięć, czyli trzecia część łącznej mocy zainstalowanej w czeskich elektrowniach.

A budowa nowych elektrowni węglowych w Czechach raczej nie wchodzi w rachubę. Obecny dyrektor koncernu Daniel Benesz określił ją jako nieopłacalną już niemal dwa lata temu.

Jedynie atom

Jedynym bezemisyjnym źródłem, który mógłby zastąpić tak wielki ubytek mocy w kraju, jest więc zdaniem Míla elektrownia jądrowa, ponieważ ze źródeł odnawialnych Czechy są w stanie pokryć z grubsza 23 procent spożycia. „Nie jesteśmy krajem nadmorskim, który mógłby korzystać z morskich elektrowni wiatrowych”, podkreśla doradca premiera do spraw energetyki jądrowej.

W tej sytuacji jego zdaniem należałoby zrobić kilka kroków jednocześnie. Na pierwszym miejscu wymienia przedłużenie żywotności elektrowni w Dukovanach do 60 lat (z obecnych 50). Z takim samym pomysłem wystąpił w przedostatni dzień października sam szef rządu argumentując, że byłoby to rozwiązanie dziesięć razy tańsze od budowy nowej elektrownii. 

Zszokował tym wszystkich tych, którzy postawili na budowę nowego reaktora. Niespełna cztery tygodnie później premier oburzył się na „kłamstwa w przestrzeni medialnej” i zapewnił, że jego gabinet wcale nie zrezygnował z budowy nowego reaktora atomowego.

Rady doradcy

Równolegle Czesi powinni zdaniem Míla:

• oszacować wpływ zimowego pakietu Komisji Europejskiej na państwową koncepcję energetyczną, 
• przedłużyć czas obowiązywania EIA (oceny oddziaływania na środowisko) dla [rozbudowy] Temelina i dokończyć pracę nad podobnym dokumentem dla Dukovan (taki wniosek został złożony w ministerstwie środowiska już w 2016 roku), 
• rozpocząć postępowanie przestrzenne dla nowych bloków Dukovan, 
• oraz rozpocząć rozmowy z Komisją Europejską w sprawie przetargu na budowę nowej elektrowni atomowej i jej finansowania. 

Otwieranie przetargu bez zgody Komisji byłoby według doradcy premiera „delikatnie mówiąc nieodpowiedzialne” i mogłoby się skończyć tak jak w Bułgarii, która musiała zapłacić Rosatomowi 601 milionów € za odstąpienie od kontraktu.

Jaroslav Míl podkreśla wprawdzie, że zaproponowana przed miesiącem przez premiera budowa nowego jądrowego źródła energii w Dukovanach przez stuprocentową córkę CEZ „jest właściwym rozwiązaniem”, ale zastrzega, że przyszłość nie należy do wielkich inwestycji wykonywanych na zamówienie, lecz do produkowanych seryjnie małych, modularnych reaktorów. 

Problematyczni gracze

Doradca premiera unika wprawdzie odpowiedzi na pytanie, jakie plusy i minusy przyniosłoby powierzenie budowy nowego reaktora Amerykanom, a jakie Rosjanom (o to zlecenie ubiegają się: rosyjski Rosatom, amerykański Westinghouse, EDF z Francji, KHNP z Korei Południowej, China General Nuclear Power oraz wspólnie Areva z Francji i Mitsubishi z Japonii). Podkreśla jednak, że „dla każdego dostawcy będzie ważne, żeby dotrzymywał warunków bezpieczeństwa, które wynikają z naszego członkostwa w sojuszach”, czyli po prostu w NATO i Unii Europejskiej. Kolejnym kryterium, na które wskazuje Míl, jest wymagalność roszczeń w kraju, który będzie dostawcą technologii. 

To zaś jest zgodne z tezami tajnego raportu sporządzonego dla premiera przez specjalną komisję, której zdaniem należy wykluczyć, „o ile to możliwe”, powierzenie zamówienia „problematycznym graczom”, czyli – jak to sformułował tygodnik Respekt, który pierwszy informował o raporcie – autorytarnym reżimom w Rosji i Chinach.

Czeskie elektrownie 2017

Źródło: „Roční zpráva o provozu ES ČR 2017”, Energetický regulační úřad 2018, Tab 3.1

* Różnica do 100% wynika z zaokrąglania

Udział paliw i technologii w produkcji prądu elektrycznego w Czechach 2017

Źródło: „Roční zpráva o provozu ES ČR 2017”, Energetický regulační úřad 2018, Tab 3.4

Obie tabele w: http://www.eru.cz/documents/10540/462820/Rocni_zprava_provoz_ES_2017.pdf/521bff99-fdcf-4c86-8922-3a346af0bb88