Organizacje ekologiczne protestują przeciwko noweli prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w której pojawia się zapis o wyłączeniu możliwości złożenia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zdaniem ekologów, proponowany projekt deregulacyjny uderza w prawa obywatelskie. – To nierówna walka obywateli z koncernami – grzmią aktywiści.
W połowie maja 2025 roku do Rządowego Centrum Legislacyjnego trafił projekt nowelizacji prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W proponowanych zapisach znalazło się m.in. wyłączenie możliwości złożenia przez organizację społeczną skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Propozycja spotkała się z krytyką ze strony organizacji ekologicznych.
– Jeśli sąd administracyjny pierwszej instancji uzna racje przedsiębiorstwa, organizacjom społecznym przysługuje obecnie prawo do odwołania. Wprowadzona nowelizacja chce nas wszystkich tego prawa pozbawić – podnosi Greenpeace Polska.
– Jednym słowem: draństwo. Po co w takim jakiekolwiek przepisy, pozwolenia? Pan pełnomocnik rządu, minister Wojciech Wrochna już dawno mówił, że powinno być prawo pozwalające na budowę np. elektrowni jądrowej bez pozwolenia na budowę. I widocznie to znalazło podatny grunt. Jednak proponowane rozwiązanie wydaje nam się niekonstytucyjne – podnoszą w rozmowie z Biznes Alert Hanna i Tomasz Trybusiewicz ze Stowarzyszenia Obrony Naturalnych Obszarów Nadmorskich Bałtyckie S.O.S.
Organizacja w pierwszej połowie kwietnia złożyła skargę w sprawie decyzji środowiskowej dla pierwszej polskiej elektrowni jądrowej na Pomorzu do rozpatrzenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Aktywiści dodają, że zapis ustawy deregulacyjnej zamknie ścieżkę ewentualnego odwołania do NSA po decyzji WSA, przez co ograniczy prawa obywateli.
– Naszej zgody na to nie ma. Czy były jakieś konsultacje społeczne? Nic o tym nie wiemy. Takimi regulacjami prawnymi rząd robi wszystko by stracić resztki społecznego zaufania. Nie jesteśmy prawnikami, ale wydaje nam się, że jest to również niezgodne z prawem unijnym – twierdzi Bałtyckie S.O.S.
„Nierówne zasady gry”
Sprawę w Biznes Alert komentuje również Greenpeace Polska, organizacja działająca na rzecz ochrony środowiska. Jej zdaniem, zapis blokuje możliwość walki w sądzie, która „jest jednym z najskuteczniejszych oręży w nierównej walce obywateli z koncernami”.
– Proponowany przez rząd projekt ustawy UDER32 dotyczący wykluczenia organizacji społecznych z możliwości składania skargi kasacyjnej przed sądami administracyjnymi jest skandalicznym atakiem na prawa obywateli oraz jest wprost sprzeczny z prawem europejskim czy podstawowymi zasadami działania demokratycznego państwa. Ten projekt w znaczący sposób ograniczy możliwości działania organizacji społecznych w sprawach takich jak ochrona lokalnego środowiska naturalnego, ochrona zwierząt, obrona praw lokalnych społeczności czy jawność i przejrzystość działania organów państwa. Rząd obiecał nam wszystkim zwiększenie ochrony polskiej przyrody oraz praworządności, tymczasem nie tylko nie wzmocniono tych kwestii, ale teraz zachodzi próba niebezpiecznego rozmontowania jeszcze istniejących procedur. Na „dokładkę” pomysł ten nie przeszedł żadnych konsultacji społecznych. Ten projekt trzeba po prostu wyrzucić do kosza – mówi Mikołaj Gumulski, koordynator kampanii na rzecz klimatu i energii Greenpeace Polska, w rozmowie z Biznes Alert.
– Jeśli sąd administracyjny pierwszej instancji uzna racje przedsiębiorstwa, organizacjom społecznym przysługuje obecnie prawo do odwołania. Wprowadzona naprędce i bez konsultacji społecznych nowelizacja chce nas wszystkich tego prawa pozbawić. Nie wiedzieć czemu, rząd chce stanąć w tej nierównej walce po stronie korporacji – podnosi Greenpeace.
Co dalej?
27 maja 2025 roku ministerstwo sprawiedliwości podało, że trwa analiza uwag zgłoszonych przez Stały Komitet Rady Ministrów. Po opracowaniu projektu ma on trafić do konsultacji publicznych. Resort zaznaczył, że stanie się to „w najbliższym czasie”.
Jędrzej Stachura
