Ochrona i odtwarzanie mokradeł są kluczowe nie tylko dla spowolnienia zmiany klimatu, ale także dla ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego i historycznego. Zdaniem ekspertów, to właśnie w mokradłach zapisane są ślady naszej przeszłości – od pierwszych rolników, przez wały Biskupina, aż po początki państwa Mieszka.
Podczas trzydniowej konferencji „Pakt dla Mokradeł 2025”, zorganizowanej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, przedstawiciele nauki, administracji państwowej oraz organizacji pozarządowych podpisali wspólną deklarację. Jej głównym celem jest podkreślenie konieczności ochrony ekosystemów wodno-błotnych i ich kluczowej roli w walce z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, takimi jak powodzie i susze.
Mokradła kluczowe dla klimatu i bioróżnorodności
Zgodnie z definicją Konwencji Ramsarskiej, mokradła obejmują torfowiska, bagna, jeziora, rzeki i inne ekosystemy wodno-błotne, zarówno naturalne, jak i sztuczne. Eksperci podkreślają, że ich prawidłowe funkcjonowanie pomaga ograniczyć skutki zmian klimatu, ponieważ mokradła pełnią rolę naturalnych pochłaniaczy dwutlenku węgla.
Niestety, degradacja tych ekosystemów postępuje w szybkim tempie. W Europie zdegradowanych jest 25 procent torfowisk, w tym aż 50 procent torfowisk w krajach UE. W Polsce sytuacja jest jeszcze gorsza – degradacji uległo aż 85 procent torfowisk. Oznacza to, że zamiast pochłaniać CO₂, wiele z nich stało się jego emitorami.
Mokradła jako narodowe dziedzictwo
Specjaliści podkreślają również historyczne znaczenie torfowisk, które stanowią jedne z najlepszych naturalnych archiwów archeologicznych i historycznych. Zachowane w nich warunki beztlenowe pozwoliły na przetrwanie unikalnych zabytków, będących świadectwem dawnych dziejów.
– To w torfie zapisane zostało dziedzictwo kulturowe i historia naszych ziem, począwszy od pierwszych rolników sprzed siedmiu tysięcy lat, poprzez pogrzebane w torfie wały Biskupina, początki państwa Mieszka i jego następców, aż po czasy obecne – przypominają eksperci.
Dlatego sygnatariusze deklaracji postulują uznanie torfowisk za obszary o znaczeniu narodowym oraz objęcie torfu ochroną jako kluczowego archiwum historycznego i archeologicznego.
Potrzeba współpracy na wielu poziomach
Ochrona mokradeł wymaga współdziałania różnych środowisk – od administracji państwowej i unijnej, przez instytucje naukowe, aż po organizacje pozarządowe.
– Stworzenie odpowiednich planów ochrony tych różnorodnych ekosystemów wymaga wiedzy naukowej i technicznej, a także wsparcia prawnego i środków finansowych. Są to inwestycje, które są niezbędne dla ochrony i restytucji mokradeł, ochrony zasobów wodnych i jakości wód, przeciwdziałania suszom i spadkowi bioróżnorodności, ochrony przed postępującymi zmianami klimatu oraz, co jest coraz częściej podkreślane przez szereg instytucji i specjalistów, poprawie obronności kraju – podsumowują eksperci.
PAP / Biznes Alert
Wielka Brytania tnie finansowanie dla projektów wychwytywania dwutlenku węgla
