ANALIZA
Michał Bacia
Hi Energy People
Większość instalacji fotowoltaicznych, które będą działać w 2020 roku w Polsce, nie zostało jeszcze zbudowanych. Firmy, które w tej chwili są liderami na rynku mogą nie być liderami za 4 lata.
W przeszłości fotowoltaika działała w oparciu o dotacje. Projekty budowane były jak w tradycyjnym biznesie energetycznym: bez ryzyka rynkowego, w oparciu o kontrakty długoterminowe, duże projekty, duże budżetu. Główne elementy przewagi konkurencyjnej stanowiły dostępu do kapitału i dostępu do (dotowanych) projektów.
Jednak w przyszłości energia słoneczna będzie wdrażana głównie w oparciu o mechanizmy rynkowe. Kluczowymi kompetencjami dla firm będą sprzedaż / marketing i efektywność pod względem kosztów budowy. Celem będzie dostarczenie energii słonecznej przy możliwie najniższych kosztach. Panele nie będą już jednym z najbardziej kosztowna część systemu. Systemy montażowe, kable i sama robocizna będą stanowiły istotną część kosztów całkowitych.
W miarę jak fotowoltaika staje się rozpoznawana na rynkach finansowych i staje się odrębną grupą aktywów, kapitał będzie również stawał się bardziej dostępny, a finansowanie nie będzie już elementem przewagi konkurencyjnej. Zwiększy to konkurencję dla firm aktywnych w takich segmentach rynku jak rozwój projektów (project development) czy projektowanie i budowa (EPC). Liczba projektów solarnych wzrośnie, ale średnia wielkość projektów będzie mniejsza. Marże z project development i EPC będą spadać.
Rynek komponentów będzie nadal rynkiem globalnym. Kolejne ogniwa łańcucha wartości, takiej jak rozwój projektów i budowa staną się rynkami lokalnymi. Klienci będą musieli być pozyskiwani na poziomie lokalnym z powodu odmiennych przepisów, cen energii i dostępu do sieci. Usługi instalacyjne / budowlane dla branży pv będą świadczone lokalnie lub regionalnie, bo dobrzy instalatorzy będą zbyt zajęty, aby szukać pracy w innych krajach / na innych kontynentach.
Wysoka jakość, niskie koszty, sprawna budowa będą kluczem do sukcesu. Firmy potrafiące zagwarantować jakość instalacji przy niższych kosztach będą bardziej konkurencyjne i będą w stanie sprzedawać więcej.
Finansowanie
W związku ze spadkiem marż z działalności developerskiej firmy będą szukały tańszego kapitału. W świecie ujemnych realnych stóp procentowych tani kapitał będzie łatwo dostępny. Inwestorzy instytucjonalni masowo uznają instalacje pv za atrakcyjne aktywa, o niskim ryzyku i stabilnych przepływach finansowych. Inwestorzy indywidualni będą mieli możliwość lokowania gotówki w projekty pv dzięki rozwijającym się platformom finansowania społecznościowego (crowdfunding). W sytuacji, gdy nie ma realnej alternatywy inwestycyjnej na rynku stabilnych instrumentów niskiego ryzyka, oczekiwania co do rentowności takich inwestycji będą bardzo rozsądne.
Prędzej czy (prawdopodobnie) później banki zaczną podążać za tym trendem. Ze względu na profil ryzyka – szczególnie instalacji dachowych – banki będą musiały zacząć wyceniać kredyty „słoneczne” podobnie jak kredyty hipoteczne (a nie jak karty kredytowe, co robiły do tej pory).
Finansowanie fotowoltaiki, zwłaszcza dla instalacji dachowych, zmieni swój charakter ze specjalistycznego na masowy. Rozwiązania finansowe będą ustandaryzowane, jednakowe dla wielu podobnych projektów, a nie wyspecjalizowane i unikalne, jak dotychczas. Produkty masowe będą musiały być dostosowane do lokalnych realiów i specyficzne dla danego kraju, eliminując ryzyko walutowe i polityczne. IKEA oferuje już teraz systemy fotowoltaiczne na kilku rynkach. IKEA sprzedaje również produkty finansowe w swoich sklepach z meblami. Atrakcyjna, tania oferta finansowania dla pv jest tylko kwestią czasu.
Niższe koszty całkowite oznaczają krótszy czas zwrotu z projektów. Umowy na zakup energii będą podpisywane na krótsze terminy – do lat 10, a nie jak 20-30 lat w przeszłość. Modele BOT (Build Operate Transfer – budowa, obsługa, przeniesienie własności) staną się bardziej powszechne, a przeniesienie własności pv na koniec umowy za darmo stanie się normą.
Ogólnie rzecz biorąc, model finansowania energetyki słonecznej zmieni się z finansowania projektów (project finance) w coś bardziej podobnego do finansowania placówek detalicznych lub sieci restauracji, tj. mniejsza wartość projektu i krótszy czas zwrotu nakładów.
