– 21 czerwca 2024 roku o godzinie 12:24 doszło do poważnego incydentu w regionie kontynentalnego systemu elektroenergetycznego Europy, co spowodowało załamanie napięcia w dużej części systemów przesyłowych Albanii, Czarnogóry, Bośni i Hercegowiny oraz Chorwacji. To z kolei doprowadziło do całkowitego blackoutu w tym obszarze. Reszta kontynentalnego systemu elektroenergetycznego Europy nie była znacząco dotknięta tym incydentem – pisze Mateusz Gibała, redaktor BiznesAlert.pl.
Bezpośrednio przed incydentem, obszar dotknięty awarią importował około 2000 MW z krajów sąsiednich oraz eksportował 417 MW do Włoch przez podmorski kabel HVDC między Czarnogórą a Włochami (Monita).
W krótkim czasie przed awarią doszło do dwóch nieoczekiwanych wyłączeń linii napowietrznych. Natychmiast po drugim wyłączeniu o 12:22, napięcie zaczęło spadać na dużym obszarze. Te spadki napięcia kontynuowały się, aż osiągnęły poziomy tak niskie, że wywołały wysokie prądy oraz dalsze spadki napięć na wielu liniach w regionie. To z kolei spowodowało zadziałanie urządzeń ochronnych, które odłączyły te linie, co doprowadziło do separacji dotkniętego obszaru od kontynentalnego systemu elektroenergetycznego Europy. Obszar ten nadal doświadczał spadków napięcia oraz częstotliwości, co ostatecznie doprowadziło do blackoutu.
Niebezpieczne temperatury
Przerwa w dostawie prądu prawdopodobnie była wynikiem przeciążenia sieci, co z kolei spowodowane było zwiększonym zużyciem energii podczas czterdziestostopniowych upałów. W tak ekstremalnych warunkach zapotrzebowanie na chłodzenie, a tym samym na elektryczność, znacznie wzrasta.
Dokładne przyczyny awarii jeszcze nie są znane, ale wskazuje się na problemy z interkonektorem między Albanią a Grecją, pożar w pobliżu linii przesyłowej w Czarnogórze oraz podobne problemy w innych regionach dotkniętych blackoutem. Na szczęście, problemy zostały usunięte w ciągu kilku godzin, a do wieczora większość regionów odzyskała dostęp do prądu. Ze względu na połączenia między sieciami elektroenergetycznymi na Bałkanach, awaria miała międzynarodowy zasięg.
Trwają prace nad ustaleniem dokładnych technicznych przyczyn awarii i zidentyfikowaniem najsłabszych ogniw systemu. Niemniej jednak, uważa się, że awaria miała miejsce głównie z powodu przeciążenia sieci wynikającego z rekordowych temperatur.
Bałkany podobnie jak reszta Europy przechodzą transformację energetyczną. Wzrasta tam udział energii z fotowoltaiki, co stanowi wyzwanie dla istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej, która nie jest jeszcze w pełni przygotowana na integrację nowych źródeł energii. Zmiany klimatyczne jednak nie czekają na zakończenie inwestycji w OZE i modernizację sieci. Ekstremalne fale upałów już teraz powodują dodatkowe obciążenia dla sieci, a prognozy nie przewidują złagodzenia tych zjawisk w przyszłości. Chociaż piątkowy blackout udało się stosunkowo szybko zażegnać, ryzyko kolejnych takich incydentów wciąż istnieje. Transformacja energetyczna staje się więc konieczna nie tylko w kontekście zapobiegania zmianom klimatu, ale również jako odpowiedź na obecne warunki.
