J. Perzyński: Chińczycy czują nostalgię za czasami Jiang Zemina. Czy słusznie?
30 listopada w wieku 96 lat zmarł w były przywódca Chin Jiang Zemin. Był on sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin (KPCh) w latach 1989-2002. Jego śmierć symbolicznie zakończyła okres, w którym Chiny na ogromną skalę otworzyły własną gospodarkę na świat i odnotowały szybki wzrost gospodarczy – pisze Jacek Perzyński, współpracownik BiznesAlert.pl.
Kim był Jiang Zemin?
W oświadczeniu Komunistycznej Partii Chin stwierdzono, że Jiang Zemin zmarł na białaczkę i niewydolność wielonarządową. Państwowe media, w tym Global Times i agencja informacyjna Xinhua, zmieniły swoje strony internetowe na czarno-białe w hołdzie dla zmarłego przywódcy. Dodano, że został uznany za „wybitną postać o wysokim prestiżu” i „zahartowanego w bojach przywódcę komunistycznego”. Jego śmierć ma miejsce, gdy Chiny obserwują jedne z najpoważniejszych protestów od czasu masakry na placu Tiananmen w 1989 roku; wielu obywateli demonstruje przeciwko ograniczeniom z powodu polityki Zero Covid oraz żąda ustąpienia Xi Jinpinga i KPCh, a także domaga się swobód obywatelskich.
Jiang Zemin urodził się 17 sierpnia 1926 roku w mieście Yangzhou w Chinach. Jego dzieciństwo przypadło na czas okupacji japońskiej. Z wykształcenia był inżynierem-elektrykiem. Na studiach wstąpił do Komunistycznej Partii Chin. Po utworzeniu Chińskiej Republiki Ludowej rozpoczął studia w Moskwie, a z czasem zdobył pracę w rządzie. Szybko zaczął zdobywać uznanie, zostając członkiem Komitetu Centralnego Partii Komunistycznej, a następnie ministrem przemysłu elektronicznego. W 1985 roku został burmistrzem Szanghaju. W czerwcu 1989 roku próbował uspokoić protesty, apelując do studentów o zaniechanie manifestacji na placu Tiananmen.
CCTV wychwalała jego rolę po krwawej rozprawie z protestującymi w 1989 roku. W ogólnokrajowym przekazie mówiono, że „podczas poważnego zamieszania politycznego w Chinach latem 1989 roku towarzysz Jiang Zemin wspierał i realizował słuszną decyzję Komitetu Centralnego Partii, by przeciwstawić się niepokojom, bronić socjalistycznej władzy państwowej i chronić podstawowe interesy ludu”.
Stłumienie protestów spowodowało ostracyzm wobec Chin na arenie międzynarodowej i wywołało zaciekłą walkę o władzę na szczycie w KPCh między twardogłowymi reakcjonistami a reformatorami. Doprowadziło to do tego, że Jiang, który początkowo był postrzegany jako mozolny biurokrata, został wyniesiony na wysokie stanowisko. Został wybrany na kompromisowego przywódcę, w nadziei, że zjednoczy zatwardziałych i bardziej liberalnych członków Partii.
W późniejszych latach Jiang Zemin nadzorował pokojowe przekazanie Hongkongu w 1997 roku i przyjęcie Chin do Światowej Organizacji Handlu w 2001 roku, co połączyło Państwo Środka z gospodarką światową, sprowadziło światowe koncerny i znacząco przyspieszyło rozwój ekonomiczny kraju. Pod jego rządami chińska gospodarka znacznie przyspieszyła rozwój, stając się jedną z największych na świecie, a Chiny zajęły miejsce w czołówce mocarstw światowych.
KPCh wzmocniła swoją władzę zacieśniła kontrolę nad społeczeństwem i porzuciła nadzieje społeczeństwa na demokratyzację systemu politycznego. Reformy polityczne również zostały odłożone na bok, a on bezwzględnie zmiażdżył wewnętrzny sprzeciw, jednocześnie zajmując twarde stanowisko w sprawie Tajwanu. Był również krytykowany za brutalne rozprawienie się z ruchem religijnym Falun Gong w 1999 roku, co było postrzegane jako zagrożenie polityczne dla Komunistycznej Partii Chin. Co ciekawe, podczas swoich rządów Jiang starał się zacieśnić więzi ze Stanami Zjednoczonymi, kilkukrotnie odwiedzając ten kraj i oferując ówczesnemu prezydentowi George’owi W. Bushowi współpracę w „wojnie z terroryzmem” po atakach z 11 września 2001 roku. W późniejszych latach Jiang wycofał się z rządu i rzadko pojawiał się publicznie.
Z perspektywy rządów Xi Jinpinga wielu Chińczyków nostalgicznie wspomina czasy prosperity i zaczęła pieszczotliwie porównywać jego charakterystyczne duże okulary do wyglądu ropuchy. Młodzi fani nazywali siebie „fanami ropuchy”. Jednak inni ostrzegają przed nostalgią za czasami Jiang Zemina. Wang Dan, jeden z przywódców studenckich z 1989 roku, który obecnie mieszka poza Chinami, nazwał go „typowym politycznym oportunistą” i napisał na Twitterze, że „politycznie był zawsze konserwatywny”. Jednocześnie wykluczył on powstanie jakiegokolwiek ruchu politycznego, który byłby w stanie kontynuować jego rządy.
Podsumowując, po śmierci Jiang Zemina wielu Chińczyków nostalgicznie wspomina czasy jego rządów, gdy gospodarka coraz szybciej się rozwijała, a kraj przyciągał coraz większą uwagę Zachodu. Oczywiście w tym okresie nadal był obecny brak podstawowych swobód obywatelskich i miały miejsce prześladowania polityczne, jednak nie były one tak powszechne i bezwzględnie tłumione jak za rządów Xi Jinpinga. Jiang Zemin skoncentrował się na rozwoju gospodarczym, odrzucając reformy polityczne, mając nadzieję, że wzrost zamożności obywateli sprawi, że przestaną upominać się o prawa człowieka i demokrację. Jednak tęsknota za jego rządami pozostanie jedynie w rozmowach i wspomnieniach Chińczyków.
J. Perzyński: Czy polityka Zero Covid odebrała „mandat niebios” chińskim komunistom?
