Komisja Europejska (KE) przestawiła wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią na 2022 rok. Nowe zalecenia przewidują ramy dla organów publicznych, mające umożliwić wsparcie celów Europejskiego Zielonego Ładu przy minimalnym zakłócaniu konkurencji. Mowa jest również o atomie, który zdaniem KE wymaga indywidualnej oceny. Pomoc państwa na rzecz energii jądrowej może zostać zatwierdzona bezpośrednio na podstawie Traktatu i Traktatu Euratom.
Polska będzie musiała przedstawić model finansowania atomu do Komisji Europejskiej, ponieważ chce mieć reaktor w 2033 roku. Plan zakłada budowę sześciu bloków o mocy 6-9 GW w 2043 roku. W tym roku Polska ma wybrać technologię i ustalić model finansowy.
Tymczasem w grudniu 2021 roku Komisja zatwierdziła nowe wytyczne w sprawie pomocy państwa na cele związane z klimatem, ochroną środowiska i energią, które mają obowiązywać od stycznia 2022 roku. Nowe zasady wiążą się z dostosowaniem do ważnych celów i zadań określonych w Europejskim Zielonym Ładzie oraz do innych wprowadzonych niedawno zmian regulacyjnych w dziedzinie energii i środowiska, a także uwzględniają rosnące znaczenie ochrony klimatu.
Komisja przedstawiła główne zmiany wprowadzone w nowych wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią. – Rozszerzono kategorie inwestycji i technologii, które mogą być wspierane przez państwa członkowskie, na nowe obszary (takie jak infrastruktura na rzecz ekologicznie czystej mobilności, efektywne gospodarowanie zasobami, różnorodność biologiczna) oraz wszystkie technologie, które mogą przyczynić się do realizacji Zielonego Ładu (takie jak wodór odnawialny, magazynowanie energii elektrycznej i regulacja zapotrzebowania, obniżanie emisyjności procesów produkcyjnych). W myśl nowych zasad dopuszcza się, ogólnie rzecz biorąc, pomoc do wysokości 100 proc. luki w finansowaniu, jeżeli pomoc ta przyznawana jest w następstwie procedury przetargowej zgodnej z zasadami konkurencji. Wprowadzono ponadto nowe instrumenty pomocy, takie jak kontrakty na transakcje różnicowe – czytamy w komunikacie.
– Zwiększono elastyczność i usprawniono obowiązujące zasady poprzez wprowadzenie uproszczonej oceny środków przekrojowych w ramach jednej sekcji wytycznych (na przykład sekcji dotyczącej pomocy na redukcję i usuwanie emisji gazów cieplarnianych, w tym poprzez wsparcie energii ze źródeł odnawialnych i efektywności energetycznej) oraz poprzez zniesienie wymogu indywidualnych zgłoszeń w przypadku dużych projektów ekologicznych będących częścią programów pomocy uprzednio zatwierdzonych przez Komisję – podaje Komisja.
Ponadto, zostały wprowadzone zabezpieczenia, takie jak wymóg przeprowadzenia konsultacji publicznych powyżej określonych progów; pozwoli to zapewnić, aby pomoc była faktycznie kierowana tam, gdzie jest niezbędna dla poprawy ochrony klimatu i środowiska, aby ograniczała się do tego, co jest konieczne do osiągnięcia celów środowiskowych i aby nie zakłócała nadmiernie konkurencji ani integralności jednolitego rynku. Zapewniono również spójność z właściwymi przepisami i politykami UE w obszarze środowiska i energetyki, między innymi poprzez wycofywanie subsydiów dla paliw kopalnych.
Zdaniem Komisji, wytyczne pomogą państwom członkowskim w osiągnięciu celów Europejskiego Zielonego Ładu przy jak najmniejszych kosztach ponoszonych przez podatników i bez nadmiernego zakłócania konkurencji. W tym celu wytyczne zostały dostosowane do właściwych przepisów i polityk unijnych w obszarze środowiska i energetyki.
Atom
Komisja zaznacza, że wytyczne zostały opracowane zgodnie z założeniami obowiązującymi w przypadku poprzednich wytycznych (wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią z 2014 roku), a zatem nie mają one zastosowania do energii jądrowej. Wynika to z faktu, że wsparcie na energię jądrową dotyczy zasadniczo ograniczonej liczby bardzo dużych projektów, jest szczególnie wrażliwe w kontekście bezpieczeństwa, a z prawnego punktu widzenia musi uwzględniać przede wszystkim traktat Euratom. W związku z tym w każdym przypadku wymaga ono indywidualnej oceny. Pomoc państwa na rzecz energii jądrowej może jednak zostać zatwierdzona bezpośrednio na podstawie Traktatu i Traktatu Euratom – czytamy.
KE podkreśla, że wsparcie energii jądrowej samo w sobie nie jest wprawdzie objęte wytycznymi, mogą one jednak dopuszczać wsparcie na produkcję innych źródeł energii w oparciu o energię jądrową, np. niskoemisyjnego wodoru wytwarzanego z wykorzystaniem energii jądrowej, o ile projekty te prowadzą do redukcji emisji i nie powodują wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną wytwarzaną z paliw kopalnych.
Wdrażanie OZE
Zdaniem Unii Europejskiej, energia odnawialna ma nieprzerwanie istotne znaczenie dla osiągnięcia ambitnych założeń unijnych w obszarze klimatu. – Aby umożliwić państwom członkowskim wspieranie wszystkich technologii i strategii, które mogą przyczynić się do realizacji Zielonego Ładu, oraz aby zapewnić jak największą aktualność wytycznych, w nowych wytycznych przewidziano przepisy wyraźnie obejmujące wsparcie dla energii odnawialnej. Państwa członkowskie mogą wdrażać specjalne programy dotyczące energii odnawialnej, aby przyczynić się do osiągnięcia celów UE w zakresie energii odnawialnej oraz aby wspierać konkretne technologie dotyczące energii odnawialnej, jeżeli skutkuje to niższymi kosztami lub przynosi korzyści w zakresie efektywności lub ochrony środowiska – czytamy w komunikacie KE.
Komisja Europejska/Jędrzej Stachura
Nowak: Sprawiedliwa transformacja energetyczna to ochrona przemysłu i miejsc pracy
