Litwa: Białoruś mataczy w sprawie projektu jądrowego
Ministerstwo spraw zagranicznych otrzymało odpowiedź dyrektora generalnego Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) Jukiego Amano na pismo ministra spraw zagranicznych oraz ministra energetyki Litwy z dnia 3 stycznia 2017 roku, w którym Litwa wyraziła zaniepokojenie wielokrotnymi incydentami na placu budowy elektrowni jądrowej w Ostrowcu i ponownie przedstawiła Białorusi swoje żądanie. Domaga się przeprowadzenia przez MAEA SEED (ang. Site and External Events Design) pełnych testów budowanej elektrowni w tym tzw. stress testów oraz zapewnienie międzynarodowej kontroli nad Elektrownią Ostrowiec.
Przedstawiciele MAEA potwierdzili, że misja MAEA SEED jaka miała miejsce w dniach 16-20 stycznia na Białorusi nie odbywała się w pełnym wymiarze. Konkretny zakres misji nie jest określany przez MAEA lecz przez państwo zapraszające dlatego też informacje o tym, że wszystkie decyzje są podejmowane przez MAEA a nie przez Białoruś są nie zgodne z rzeczywistością.
– Jesteśmy bardzo zaniepokojeni tym, że międzynarodowe standardy bezpieczeństwa jądrowego na Białorusi są wypełniane selektywnie. Jest to nieakceptowalne – powiedział minister spraw zagranicznych Litwy Linas Linkevičius. – Białoruś pominęła ocenę placu budowy i zaprosiła misję MAEA SEED, która prawdopodobnie ograniczy się tylko do oceny projektu elektrowni. Misja MAEA ocenia tylko te elementy, które zostały wskazane przez Białoruś rozpowszechniającej wyłącznie pozytywne informacje wprowadzając w błąd opinię publiczną zarówno w kraju jak i zagranicą – powiedział szef litewskiego MSZ.
Zdaniem Linkevičiusa selektywne wypełnianie standardów bezpieczeństwa prowadzi do wniosku, że projektanci Elektrowni Ostrowiec mają coś do ukrycia. Mimo to Litwa wezwała Białoruś do zaproszenia misji SEED w pełnym wymiarze, która przeanalizowałaby możliwe lokalizacje budowy Elektrowni Ostrowiec oraz ich ocenę, kryteria wyboru i ich predyspozycji dla budowy elektrowni jądrowej. Zakres przeprowadzanej na Białorusi misji ogranicza się wyłącznie do oceny projektu elektrowni.
Litwa zwraca uwagę, że tak istotne kwestie jak ocena kryteriów wyboru miejsca budowy elektrowni, ocena oddziaływania na środowisko oraz czy i jaką metodą były realizowane badania sejsmiczne nie będą analizowane w trakcie tej misji MAEA.
Od 2013 roku Litwa prosi Białoruś o realizację misji MAEA SEED w pełnym zakresie. Podczas spotkań z przedstawicielami Białorusi oraz w korespondencji dyplomatycznej Litwa wielokrotnie zwracała się z prośbą o informacje o tym kiedy i w jakim wymiarze misja MAEA SEED jest zapraszana na Białoruś. Do tej pory nie uzyskaliśmy odpowiedzi. Białoruś ignorowała również wielokrotne prośby o włączenie do grupy ekspertów przedstawicieli Litwy. Nie tylko Litwa ale także organizacje międzynarodowe wzywają Białoruś do zaproszenia MAEA SEED w celu zapewnienia bezpieczeństwa Elektrowni Ostrowiec. Taka rekomendacja została wydana w 2014 roku podczas spotkania państw stron Konwencji Espoo oraz w trakcie spotkania poświęconemu przeglądowi Konwencji o bezpieczeństwie jądrowym.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych Litwy/Piotr Stępiński
