W związku z pogłębiającym się najpoważniejszym od dekad kryzysem energetycznym, Unia Europejska (UE) dokłada wszelkich starań, aby wypracować wspólne unijne instrumenty przeciwdziałania do wyhamowania wzrostów cen gazu i energii elektrycznej – pisze Agata Łoskot-Strachota z Ośrodka Studiów Wschodnich.
Dziewiątego września zwołano nadzwyczajną radę energetyczną. Głównym tematem było wypracowanie działań na rzecz obniżenia cen gazu i energii elektrycznej. 14 września Komisja Europejska przedstawiła propozycje interwencji na unijnym rynku energii. Kwestie energetyczne należały również do ważniejszych tematów w wygłoszonym tego samego dnia przez Ursulę von der Leyen dorocznym orędziu o stanie Unii.
Plan zaradczy UE na zahamowanie kryzysu
Propozycje są spójne z częścią uzgodnionych w czasie rady energetycznej dziewiątego września postulatów unijnych ministrów energii. Propozycje Komisji to: ograniczenie zużycia energii elektrycznej poprzez dążenie do zmniejszenia ogólnego poziomu zużycia przez wszystkich konsumentów energii o dziesięć procent od 1 listopada 2022 roku do 31 marca 2023 roku w porównaniu do średniego zużycia w ciągu ostatnich pięciu lat w analogicznych okresach oraz obowiązkowe ograniczenie zużycia brutto w godzinach szczytowego zapotrzebowania o pięć procent, które miałoby obejmować co najmniej dziesięć procent godzin szczytowych w każdym miesiącu.
Kolejną propozycją jest ustanowienie tymczasowego górnego limitu dochodów rynkowych na poziomie 180 euro/MWh dla przedsiębiorstw wytwarzających energię elektryczną przy niższych kosztach końcowych (źródła odnawialne, energia jądrowa i węgiel brunatny). Dochody powyżej limitu miałyby być pobierane przez państwa członkowskie i wykorzystywane do wsparcia odbiorców końcowych energii, np: odbiorców gospodarstw domowych.
Trzecią propozycją jest rozszerzenie wsparcia dla konsumentów energii poprzez zwiększenie dostępnego dla państw członkowskich wachlarza instrumentów ograniczających negatywne skutki wzrostów cen energii, w tym dopuszczenie wprowadzenia regulowania cen energii.
Ostatnim unijnym pomysłem jest wprowadzenie tymczasowej opłaty solidarnościowej od nadzwyczajnych dochodów (czyli takich, które wzrosły o ponad 20 procent w porównaniu ze średnimi dochodami w ciągu ostatnich trzech lat) dla nieobjętych wyżej wymienionym limitem dochodowym firm w sektorach naftowym, gazowym, węglowym i rafineryjnym w 2022 roku.
Niewykluczone, że kolejne propozycje KE przedstawi w ciągu najbliższych dwóch tygodni, jeszcze przed następną nadzwyczajną radą ds. energii zaplanowaną na 30 września. Dodatkowo von der Leyen zapowiedziała reformę obecnego modelu funkcjonowania rynku energii elektrycznej, która miałaby umożliwić przynajmniej osłabienie wpływu cen gazu na kształtowanie cen energii elektrycznej w UE.
Co przyniesie nadchodząca zima?
Kryzys na rynkach gazu i energii oraz jego negatywne skutki dla europejskich gospodarek i obywateli UE będą się najpewniej nasilać w najbliższych tygodniach i miesiącach z powodu zbliżającej się zimy, a więc i tradycyjnego wzrostu zapotrzebowania energii oraz wchodzenia w życie kolejnych zachodnich sankcji przeciw Rosji.
Nowe instrumenty mają mieć charakter tymczasowy i pozwolić na częściowe ukierunkowanie i skoordynowanie podejmowanych już działań zapowiadanych przez poszczególne kraje członkowskie. Postulaty te mają również uzupełniać dotychczasowe kroki poczynione przez państwa członkowskie na rynku gazu, w tym ustanowienie celów dotyczących ograniczania zużycia surowca oraz obowiązku zapełniania magazynów. Nowe instrumenty są opracowywane i będą wprowadzane w życie w trybie nadzwyczajnym.
Źródło: Ośrodek Studiów Wschodnich
