Odtworzenie lokalnego transportu zbiorowego stało się jednym z najważniejszych priorytetów rządu, ogłoszonych w ramach „Piątki Kaczyńskiego”. Proponowane rozwiązanie jest nowatorskie, jednakże problem, choć przez wiele lat ignorowany, od wielu lat staje się coraz bardziej dotkliwy dla Polaków. Według danych roczny przebieg autobusów należących do przedsiębiorstw PKS wyniósł w 2000 r. 984 726 tys. km. Od 2007 roku następuje systematyczny spadek przebiegów o ok. 5% rocznie w stosunku do roku poprzedzającego – pisze Piotr Patkowski, doradca i współpracownik Prezesa Rady Ministrów.
Brakuje busów
W 2017 roku przebieg ten wynosił 403 634 tys. km, co oznacza spadek o ponad 50 procent. Według obliczeń Klubu Jagiellońskiego przeprowadzonych na podstawie danych ze sprawozdań budżetowych samorządów, aż 13,8 mln mieszkańców Polski żyje w gminach, które nie mają zorganizowanego transportu publicznego. To są miejsca, gdzie zupełnie nic nie jeździ, lub takie, gdzie może są jakieś kursy, ale one nie zostały nigdzie umocowane i zamówione. Z kolei Polska Akademia Nauk szacowała, że w 2017 roku do 20 procent sołectw w całej Polsce nie dojeżdżał żaden transport publiczny.
Wsparcie przewozów lokalnych
W ramach ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej poprawimy sytuację na rynku publicznego transportu zbiorowego dając organizatorom realne możliwości i warunki do uruchamiania autobusowych przewozów o charakterze użyteczności publicznej i tworzenia dobrze zorganizowanej sieci transportu publicznego na ich obszarze z uwzględnieniem dofinansowania przewozów ze środków Funduszu, co przyczyni się do zwiększenia dostępności komunikacji publicznej dla obywateli. Według wyliczeń Ministerstwa Infrastruktury obecnie koszt 1 wozokilometra w przedsiębiorstwie autobusowym (na przykładzie przedsiębiorstw PKS) wynosi średnio ok. 3,80. Przychody na 1 wozokilometr (wpływy ze sprzedaży biletów oraz dopłaty do biletów ulgowych) wynoszą ok. 3,20 zł. Przewoźnicy na wielu połączeniach ponoszą więc straty z działalności i likwidują kolejne linie komunikacyjne.
W celu zachowania niezbędnej rentowności przedsiębiorstw dopłata do 1 wozokilometra wynosić powinna w początkowym okresie do 1 zł. Przyjmuje się, że praca przewozowa autobusów do zapewnienia niezbędnej komunikacji w skali kraju w ciągu roku powinna wynosić 950 mln kilometrów. Oznacza to, że przy dopłacie do 1 wozokilometra w wysokości złotówki rocznej wartości funduszu w wysokości 800 mln zł. możemy odtworzyć aż 800 mln wozokilometrów.
Środki Funduszu będą przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań własnych organizatorów (czyli samorządów) w zakresie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej, z wyłączeniem komunikacji miejskiej. Dofinansowanie będzie przyznawane w formie dopłaty do kwoty deficytu pojedynczej linii o charakterze użyteczności publicznej. Warto tu podkreślić, że rząd zostawia samorządom pełną swobodę w ustalaniu potrzeb komunikacyjnych, rozkładów jazdy i w wyborze przewoźnika.
Dysponent Funduszu, którym jest minister właściwy do spraw transportu będzie dokonywał podziału środków przewidzianych na dany rok budżetowy w planie finansowym Funduszu. Podział będzie dokonywany w oparciu o rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie podziału środków Funduszu.
Wojewoda będzie zamieszczał w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Wojewódzkiego informację o maksymalnej kwocie dopłaty do 1 wozokilometra przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej przewidzianej dla danego województwa.
Ile pieniędzy można uzyskać?
Kwota dofinansowania będzie wynikała z podziału środków zaplanowanych na dofinansowanie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej w danym województwie przez liczbę wozokilometrów pracy eksploatacyjnej na liniach o charakterze użyteczności publicznej zaplanowanej do realizacji w planie transportowym danego województwa. Środki z Funduszu będą przekazywane po zawarciu umowy o dopłatę pomiędzy wojewodą a organizatorem. Warunkiem uzyskania dopłaty jest: sfinansowanie ze środków własnych organizatora części ceny usługi w wysokości nie mniejszej niż 10%
W ustawie określono, że dofinansowaniu i dopłacie ze środków Funduszu będą podlegały linie komunikacyjne nie funkcjonujące co najmniej 3 miesiące przed dniem wejścia w życie ustawy oraz linie, na które umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego zostanie zawarta po dniu wejścia w życie ustawy.
Wielkość wydatków na dofinansowanie Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej szacuje się corocznie na 800 mln zł, z wyjątkiem 2019 roku, w którym przewidziano środki w wysokości 300 mln zł.
