Prezydent USA Donald Trump, udając się na piątkowy szczyt z Władimirem Putinem na Alasce, planuje przedstawić pakiet propozycji gospodarczych, które mogą stać się podstawą do negocjacji zakończenia wojny w Ukrainie. Według ustaleń brytyjskiej prasy, wśród oferowanych rozwiązań mają znaleźć się m.in. dostęp Rosji do pierwiastków ziem rzadkich, eksploatacja zasobów naturalnych w Cieśninie Beringa oraz częściowe zniesienie sankcji na rosyjski przemysł lotniczy.
Jednym z kluczowych punktów ma być kwestia dostępu do minerałów ziem rzadkich, w tym litu, na okupowanych przez Rosję terenach Ukrainy. Szacuje się, że kraj ten posiada około 10 proc. światowych zasobów tego metalu, wykorzystywanego w produkcji baterii do samochodów elektrycznych i urządzeń elektronicznych. Dwa największe złoża litu znajdują się w obszarach kontrolowanych przez rosyjskie wojska.
W maju 2025 roku USA podpisały z Ukrainą umowę o wydobyciu minerałów ziem rzadkich, co otworzyło amerykańskim firmom dostęp do ukraińskich zasobów. Współpraca z Rosją mogłaby przyspieszyć rozpoczęcie eksploatacji, choć wymagałoby to zmian politycznych i bezpieczeństwa.
Co na stole?
Propozycje Trumpa obejmują również złagodzenie restrykcji nałożonych na rosyjską branżę lotniczą po inwazji na Ukrainę, w tym umożliwienie eksportu części i sprzętu niezbędnego do serwisowania samolotów. Kolejnym elementem ma być dopuszczenie Rosji do eksploatacji surowców w Cieśninie Beringa, strategicznym punkcie między Alaską a Syberią. Region arktyczny ma kluczowe znaczenie dla rosyjskiej gospodarki – w 2022 roku odpowiadał za 80 proc. produkcji gazu w Federacji Rosyjskiej.
Według doniesień medialnych, w otoczeniu Trumpa rozważany jest model rozmieszczenia sił wzorowany na sytuacji na Zachodnim Brzegu Jordanu. Zakłada on utrzymanie przez Rosję kontroli wojskowej i gospodarczej nad okupowanymi terenami Ukrainy, przy jednoczesnym wypracowaniu warunków funkcjonowania pozostałej części kraju.
Gra o wysoką stawkę
Ewentualne porozumienie z Moskwą w sprawie surowców może mieć daleko idące konsekwencje dla globalnego rynku technologii. Lit i inne pierwiastki ziem rzadkich są kluczowe dla rozwoju elektromobilności, energetyki odnawialnej i zaawansowanej elektroniki. Włączenie Rosji w legalny obieg handlu tymi surowcami mogłoby osłabić dotychczasową pozycję Chin, które dominują w ich przetwarzaniu.
Szczyt na Alasce będzie pierwszym bezpośrednim spotkaniem Donalda Trumpa i Władimira Putina od czasu objęcia urzędu przez obecnego prezydenta USA. Wynik rozmów może stać się punktem zwrotnym zarówno dla sytuacji na froncie, jak i dla światowej gospodarki surowcowej.
Times / PAP / Hanna Czarnecka
