Ubiegły rok zapisał się jako czas intensywnych zmian w krajowej energetyce, związanych przede wszystkim z koncesjonowaniem paliw ciekłych czy przeprowadzeniem pierwszych aukcji OZE. Wiele wydarzyło się także na arenie unijnej i międzynarodowej, ale o tym przy innej okazji.
Paliwa ciekłe
Od połowy 2016 r. wprowadzono szereg zmian w obszarze zasad udzielania i cofania koncesji w zakresie paliw ciekłych. W życie wszedł tzw. Pakiet paliwowy, na który składa się nowelizacja ustaw o VAT i akcyzie, Prawa energetycznego oraz ustawy o zapasach paliw. Nadrzędnym celem Pakietu Paliwowego jest walka z szarą strefę na tym rynku, zapobieganie wyłudzaniu podatku VAT w wewnątrzwspólnotowym obrocie paliwami ciekłymi oraz ograniczenie negatywnego wpływu tego procederu na funkcjonowanie rynku paliw płynnych. Nowe rozwiązania mają także uniemożliwić unikania i nieprzestrzegania obowiązku posiadania i prawidłowego prowadzenia koncesji Prezesa URE na obrót paliwami z zagranicą.
Jedną z najistotniejszych zmian było wprowadzenie definicji paliw ciekłych w ustawie – Prawo energetyczne oraz określenie, w drodze rozporządzenia ministra energii z 15 grudnia 2016 r., szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących. W terminie miesiąca od dnia wejścia w życie tego rozporządzenia, czyli do 16 stycznia 2017 r., przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność w zakresie paliw ciekłych, na podstawie koncesji wydanych przed dniem wejścia w życie tego rozporządzenia, miały obowiązek złożyć wniosek o udzielenie lub zmianę posiadanych koncesji.
Liberalizacja krajowego rynku gazu
Również rynek gazu ziemnego w Polsce podlegał w ostatnim czasie istotnym zmianom. Wyrok organów Unii Europejskiej z 2015 r. wpłynął też na tempo tych przemian. Projekt liberalizacji krajowego rynku gazu i jego integracji z systemami europejskimi jest wydarzeniem o przełomowym znaczeniu. Ustawa z 30 listopada 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw przewiduje rezygnację z regulowania cen gazu ziemnego, jednak uwalnianie cen dla poszczególnych grup odbiorców będzie następować sukcesywnie w różnych terminach, przygotowując kolejne grupy odbiorców na te zmiany.
Nowe rozwiązania stopniowo będą znosić obowiązek spoczywający obecnie na przedsiębiorstwach obrotu gazem ziemnym dotyczący ustalania i przedkładania do zatwierdzenia przez Prezesa URE taryf dla gazu. Najpierw uwolnione zostaną ceny dla przedsiębiorstw obrotu, które sprzedają go na rynku hurtowym, w tzw. punkcie wirtualnym (np. na giełdzie towarowej), sprężonym gazem ziemnym CNG i skroplonym gazem ziemnym LNG oraz w trybie przetargów, aukcji i zamówień publicznych. Od października 2017 r. uwolnione zostaną ceny dla pozostałych odbiorców, poza odbiorcami w gospodarstwach domowych. Ceny gazu dla tych odbiorców zostaną uwolnione dopiero od 1 stycznia 2024 r. Ten odległy termin, ma dać czas gospodarstwom domowym na stopniowe przystosowanie się do rynku i nauczyć korzystania z przysługujących im praw na konkurencyjnym rynku gazu.
Odnawialne źródła energii
Ubiegły rok był także kolejnym krokiem rozwoju energetyki ze źródeł odnawialnych w Polsce. Dużym wyzwaniem było przygotowanie i przeprowadzenie po kolejnych zmianach ustawy o OZE i wydanych pod koniec roku aktów wykonawczych pierwszych aukcji OZE. Aukcje prowadzone za pośrednictwem Internetowej Platformy Aukcyjnej odbyły się 30 grudnia br. Warto wskazać, że już 4 marca 2016 r. Prezes URE wydał pierwsze zaświadczenie uprawniające do udziału w aukcji na sprzedaż energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Zaświadczenie o dopuszczeniu do aukcji jest ważne przez 12 miesięcy od dnia wydania. Mechanizm aukcyjny ma na celu wspieranie instalacji wytwarzających energię elektryczną przy wykorzystaniu źródeł odnawialnych. Aukcję wygrywają uczestnicy aukcji, którzy zaoferowali najniższą cenę sprzedaży energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii – aż do wyczerpania ilości i wartości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii określonej w ogłoszeniu o aukcji. Pierwsza aukcja przeprowadzona w tak nietypowym terminie, który wynikał z tempa wprowadzania przepisów, zwana też ‘testową’ ‘czy ‘pilotażową’ wzbudziła wielkie zainteresowanie i wiele kontrowersji. 2017 rok pokaże, jakie wnioski wyciągną z tej nauki wszystkie strony tego nowego w Polsce modelu wsparcia OZE.
Pozasądowe rozwiązywanie sporów konsumenckich
Ustawa z 23 września 2016 r. o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich (Dz. U. z 2016 r. poz. 1823) wprowadziła narzędzie zapewniające konsumentom możliwość składania wniosków o rozwiązanie sporów z przedsiębiorcami do podmiotów oferujących bezstronne, przejrzyste, skuteczne i szybkie metody ich alternatywnego rozwiązywania. Ponadto ustawa ta dokonała zmian w ustawie – Prawo energetyczne, powołując m.in. Koordynatora do spraw negocjacji przy Prezesie URE.
Postępowanie w sprawie pozasądowego rozwiązania sporów konsumenckich ma na celu rozwiązanie konfliktu między konsumentem a przedsiębiorcą, wynikającego z zawartej z konsumentem umowy i stanowi alternatywę dla ewentualnego wytoczenia powództwa przed sądem powszechnym. Czy polski obywatel i firmy potrafią podążać tą ścieżką pokaże 2017 rok.
Sektor energetyczny w ubiegłym roku przechodził dynamicznie zmiany, a to tylko niektóre z najważniejszych wydarzeń na rynkach energii, z punktu widzenia polskiego regulatora energii. Szczegółowe podsumowanie wydarzeń i działań Urzędu na rynkach energii elektrycznej, gazu i ciepła znajdą się w przygotowywanym do końca kwietnia Sprawozdaniu rocznym Prezesa URE.
URE
