Wójcik: Ujawniamy nowy program rządu dla górnictwa
Jak się dowiedział BiznesAlert.pl, w przyszłym tygodniu Rada Ministrów zapozna się z projektem Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego do 2030. Krajowy węgiel ma gwarantować niezależność energetyczną Polski oraz wspierać konkurencyjność gospodarki narodowej – pisze Teresa Wójcik, redaktor portalu BiznesAlert.pl.
W 2015 r. wygasł dotychczas obowiązujący Program działalności górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach 2007 – 2015. W dniu 26 lipca 2016 r. w ramach Zespołu Trójstronnego ds. Bezpieczeństwa Socjalnego Górników, powołano podzespół, który pracował nad projektem Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego z perspektywą do 2030 r. Głównym celem tego Programu jest tworzenie warunków sprzyjających budowie rentownego, efektywnego i nowoczesnego sektora górnictwa węgla kamiennego. Kluczem dla osiągnięcia celu głównego jest przeprowadzenie radykalnej sanacji górnictwa węgla kamiennego, przy aktywnym współudziale państwa. Sektor węgla kamiennego ma zapewnić „wysoką niezależność energetyczną kraju Polski oraz wspierać konkurencyjność gospodarki narodowej.” Tak zdefiniowane zadania zakładają efektywne wykorzystanie zasobów węgla kamiennego, kapitału społecznego i potencjału gospodarczego krajowego górnictwa.
Dane ekonomiczne o rynkach węgla i analiza koniunktury
Projekt składa się z części diagnostycznej i analitycznej oraz z części wykonawczej, która zawiera definicję celów głównych przyszłego Programu, cele szczegółowe oraz ich realizację. Część diagnostyczna i analityczna, przynosi wyczerpujący zestaw danych ekonomicznych dotyczących sektora węgla kamiennego z lat 2003 – 2016 wraz z analizą koniunktury na rynkach zagranicznych i krajowym. Stanowi punkt wyjścia dla proponowanego programu na lata do 2030 r. Kwestie finansowe związane z samym Programem oraz jego realizacją staną się jasne w 2019 roku, kiedy Polska Grupa Górnicza zacznie spłacać zadłużenie wobec banków wynoszące ok. 1 mld zł. Oznacza to, że banki będą miec prawo do udziału w nadwyżce w przepływach pieniężnych PGG, a także do udziału w zyskach Spółki. W obecnej sytuacji na rynku perspektywy dla węgla są korzystne, jednak jeśli ceny spadną – PGG może mieć poważne trudności finansowe ze spłatą zadłużenia wobec banków.
Trzy scenariusze rynkowe dla węgla kamiennego
Projekt Programu, obszerny dokument liczący 93 strony, był przedmiotem konsultacji i uzgodnień międzyresortowych oraz społecznych. Ten etap prac został zakończony. Do Projektu zgłoszono pokaźny pakiet uwag charakterze merytorycznych i redakcyjnych. Dotyczą zwłaszcza konieczności ponownego przeanalizowania bazy zasobowej oraz opracowania prognozy zapotrzebowania na pierwotne źródła energii. Projekt, według informacji, do których dotarł BiznesAlert, ma być zaprezentowany i rozpatrzony na posiedzeniu Rady Ministrów w przyszłym tygodniu.
Prognoza przewiduje trzy scenariusze rynkowe dla węgla. W scenariuszu niskim przewidziano ograniczenie użytkowania węgla kamiennego ogółem w gospodarce krajowej do 2030 r. o blisko jedną czwartą w stosunku do roku 2015. Czyli z 71,3 mln ton do 56,5 mln ton, w tym węgiel energetyczny do 49,5 mln ton, węgiel koksowy na poziomie 13,0 mln ton( dotychczasowy). Na łączny spadek o 14,8 mln ton, ponad połowa redukcji przewidziano na gospodarstwa domowe (7,5 mln ton), a na energetykę zawodową 4,2 mln ton. Ten scenariusz jest najmniej kosztowny, pozostawia grze rynkowej rozwiązywanie problemów związanych z inwestycjami w sektorze energetyki zawodowej. Jednak muszę zauważyć, że może generować problemy dla węgla kamiennego, który do 2030 r. straci znaczącą część rynku.
W scenariuszu referenecyjnym ( preferowanym w wersji Projektu, którym dysponuje BiznesAlert.pl) założono utrzymanie aktualnego poziomu zapotrzebowania na węgiel kamienny ogółem na 70 – 71 mln ton rocznie. W tym na węgiel energetyczny 57 – 58 mln ton, a na koksowy – 13,0 mln ton. Zmianie ulegnie jednak struktura popytowa na węgiel kamienny – nastąpi wzrost w energetyce zawodowej o 5,7 mln ton i spadek w gospodarstwach domowych o 4,7 mln ton.
Realizacja scenariusza referencyjnego będzie wymagała wsparcia rządu. Można w tym scenariuszu realizować normy Dyrektyw IED i MCP w ciepłownictwie. Te działania mogą prowadzić do zmiany struktury paliw w energetyce poprzez wykorzystanie zasobów lokalnych: biogazu, odpadów komunalnych lub zwiększenie udziału OZE w produkcji ciepła. W drugim etapie tego scenariusza nastąpi likwidacja części ciepłowni i zastąpienie ich wysokosprawną kogeneracją w energetyce zawodowej. To z kolei „wiąże się z koniecznością inwestycji odtworzeniowych dla odbudowy mocy kogeneracyjnych na węglu kamiennym” w energetyce zawodowej. Realizacja tego zadania wymagać będzie odpowiednich narzędzi polityki energetycznej służących wsparciu wysokosprawnej kogeneracji. Powinien zostać zastosowany rynek mocy z udziałem w aukcjach mocy jednostek kogeneracyjne. Odpowiednio też konieczne będzie „wdrożenie instrumentów o długoterminowym horyzoncie funkcjonowania, ponieważ krótkoterminowe rozwiązania nie intensyfikują inwestycji w kapitałochłonne jednostki wytwórcze, w tym w węglu kamiennym”.
Trzeci scenariusz – najbardziej optymistyczny
W scenariuszu wysokim nastąpi rozwój rynku dla węgla energetycznego w Polsce. Zapotrzebowanie na węgiel kamienny ogółem w tym wariancie wzrośnie, w porównaniu do 2015 r., o ponad 20 proc., do poziomu 86,1 mln ton w 2030 r. Popyt na węgiel energetyczny wzrośnie o 26 proc. do 73,0 mln ton, przy utrzymaniu zużycia węgla koksowego na poziomie13,0 mln ton. Wzrost zużycia węgla energetycznego o 15,2 mln ton ocenia się na podstawie zwiększonego zapotrzebowania w energetyce zawodowej (o 15,5 mln ton) i w sektorze nowych rynków węgla (o 3,2 mln ton). Nastąpi spadek w pozostałych segmentach rynku. Realizacja tego scenariusza wiąże się z bardzo dużymi nakładami finansowymi na inwestycje w nowe jednostki węglowe w energetyce zawodowej. Wobec spadku udziału węgla w pozostałych segmentach rynku węgla energetycznego – poza energetyką zawodową – wielkość popytu krajowego na węgiel będzie uzależniona od przyjętego modelu rozwojowego sektora energetyki zawodowej. konsolidacji sektora energetycznego. Projekt Programu zakłada konsolidację pionową tego sektora z górnictwem energetycznego węgla kamiennego.
Co do prognozy dla węgla koksowego oszacowano, że zapotrzebowanie będzie się utrzymywało na poziomie 13 mln ton/rok (ok. 9 mln ton węgla typu premium hard i 4 mln ton węgla typu semi – soft). Pozwoli to na uzyskanie rocznej produkcji koksu w wysokości 9,6 mln ton. Należy się spodziewać, że dostawcy krajowi mogą na cele produkcji koksu w krajowych koksowniach dostarczać aktualnie ok. 11 mln ton węgla koksowego rocznie, z możliwością zwiększenia do ok. 14 mln ton tego węgla rocznie od 2020 roku (z perspektywą dalszego wzrostu do 2030 roku).
Nowa ustawa górnicza w 2019 r.
Narzędziem wspierającym działania w całym sektorze węglowym ma być nowa, kompleksowa ustawa o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego. Jak się dowiedzieliśmy ustawa ma być przyjęta w 2019 r. Nowa ustawa ma m.in. określić możliwość finansowania dodatkowych zadań w sektorze węglowym po 2020 r. Wcześniej, „w latach 2016-2020, łączne zapotrzebowanie górnictwa na dotację budżetową, służącą sfinansowaniu zadań wynikających z już podjętych decyzji, oszacowano w Programie na ponad 10 mld 421,1 mln zł, z czego blisko 5,5 mld zł to koszty redukcji zdolności produkcyjnych, a ok. 3,5 mld zł to koszty wymagalnych roszczeń pracowniczych „. W tym ponad 3,1 mld zł – osłony socjalne stosowane przy restrukturyzacji. Innym narzędziem dla realizacji przyszłego Programu będzie ustawa o rynku mocy procedowana obecnie w Sejmie.
Do osiągnięcia 10 szczegółowych celów Programu
W projekcie Programu zaprezentowano dziesięć szczegółowych celów. Są wśród nich „ustabilizowanie rentowności i płynności finansowej przez dostosowanie produkcji do potrzeb rynku”; wspomniana już integracja pionowa górnictwa z energetyką; pokrycie krajowego zapotrzebowania na węgiel; inwestycje w nowe złoża wraz z poprawą efektywności wydobycia; wspieranie i rozwój czystych technologii węglowych; innowacyjność i poprawa bezpieczeństwa w kopalniach; rozwój kompetencji pracowników; dywersyfikacja przemysłowego wykorzystania węgla kamiennego; ujednolicenie i uproszczenie systemu wynagradzania w górnictwie; dokończenie restrukturyzacji sektora. W segmencie węgla koksowego projekt Programu zakłada budowę efektywnego modelu grupy węglowo-koksowej, której liderem byłaby Jastrzębska Spółka Węglowa. Inny projekt przewidziany w Programie to Sektorowa Dynamiczna Baza Zasobowa dla górnictwa węgla kamiennego.
Po stronie energetyki do roku 2030, projekt Programu zakłada, że nowe jednostki będą produkować energię elektryczną w pierwszej kolejności z węgla kamiennego, co wpłynie na stan zapotrzebowania na tn surowiec. Oczekiwane efekty realizacji Programu mają przynieść wg zapowiedzi w dokumencie, „zaspokojenia krajowego zapotrzebowania na energetyczny węgiel kamienny i zagwarantowania niezbędnych dostaw na rynek krajowy”.
Punktem wyjściowym praktycznie realizacji tego Programu (gdy już zostanie przyjęty) będzie w tym momencie sytuacja górnictwa węgla kamiennego na świecie i w Polsce. Obecnie w kraju wrześniowe wielkości wydobycia i sprzedaży węgla, choć wyższe od osiągniętych w sierpniu, są mniejsze od ubiegłorocznych – we wrześniu 2016 r. krajowa produkcja węgla wyniosła blisko 6,2 mln ton, a sprzedaż przekroczyła 8,4 mln ton. Wynik finansowy netto górnictwa po 9 miesiącach br. wyniósł 1,66 mld zł zysku. To najlepszy wynik finansowy na przestrzeni ostatnich lat, poprzednio były straty.
Źródła:
- Projekt Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego do 2030;
- Wnioski z konsultacji i ustaleń międzyresortowych.
