Ziółkowski: Projekt specustawy węglowodorowej – analiza

30 września 2014, 11:57 Gaz. Energetyka gazowa

ANALIZA

Maciej Ziółkowski

Radca prawny w Departamencie Energetyki w kancelarii CMS

W zeszłym tygodniu Ministerstwo Skarbu przekazało do konsultacji społecznych projekt ustawy w sprawie szczególnych zasad przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie poszukiwania, rozpoznawania, wydobywania i transportowania węglowodorów, czyli tzw. „specustawy węglowodorowej”.

Zasadniczym celem projektu ustawy jest usprawnienie procesu inwestycyjnego dotyczącego realizacji tego rodzaju przedsięwzięć poprzez przyspieszenie i ułatwienie procedur, którym podlega koncesjonowana działalność poszukiwawcza i wydobywcza. W konsekwencji specustawa ma przyśpieszyć poszukiwania gazu z łupków w Polsce, a w dalszej kolejności ułatwić rozpoczęcie etapu jego komercyjnego wydobycia. Opublikowany projekt zawiera regulacje wzorowane na obowiązujących „specustawach”, w tym drogowej, o inwestycjach w energetyce jądrowej, a także ustawie o terminalu LNG.

Jedną z głównych zalet projektu ustawy ma być ograniczenie stosowania ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym co do inwestycji w zakresie poszukiwania, rozpoznawania, wydobywania i transportowania węglowodorów. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, a także studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, nie będą mogły stanowić przeszkody dla przygotowania i realizacji przedmiotowych inwestycji. Ponadto, nawet jeżeli takie inwestycje nie będą przewidziane w miejscowym planie lub studium, ich realizacja, jako inwestycji celu publicznego, będzie możliwa, o ile będzie zgodna z przeznaczeniem terenu przewidzianym w planie lub studium oraz nie będzie naruszać ustanowionych w nich zakazach lub ograniczeń. Warto nadmienić, że projekt ustawy jasno doprecyzowuje, iż przeznaczenie na tereny zabudowy usługowej, techniczno-produkcyjnej, użytkowane rolniczo, zieleni i wód, a także komunikacji i infrastruktury technicznej, nie jest sprzeczne z przygotowaniem i realizacją inwestycji w zakresie poszukiwania, rozpoznawania, wydobywania i transportowania węglowodorów, a przeznaczenie na tereny zabudowy mieszkaniowej nie koliduje z realizacją inwestycji w zakresie transportu węglowodorów.

Specustawa reguluje w szczególności tryb wydawania decyzji administracyjnych związanych z przygotowaniem i prowadzeniem prac polegających na poszukiwaniu, rozpoznawaniu, wydobywaniu oraz transportowaniu węglowodorów, w tym m.in. decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia, decyzji o okresowym wyłączeniu gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej, a także pozwoleń wodnoprawnych poprzez ułatwienie procedury uzyskania takich decyzji oraz istotne skrócenie terminów ich wydania, jak również kwestie pozyskiwania tytułu do gruntów pod realizację przedsięwzięcia. Projekt ustawy oddzielnie reguluje te kwestie dla fazy poszukiwawczej oraz fazy wydobywczej.

Zgodnie z projektem ustawy termin na wydanie decyzji środowiskowej w fazie poszukiwawczej ma wynosić 45 dni od dnia złożenia wniosku, w przypadku decyzji o okresowym wyłączeniu gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej 14 dni, natomiast uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego nie będzie mogło przekroczyć 30 dni. W przypadku przekroczenia wyżej wymienionych ustawowych terminów, organy wyższego stopnia będą zobowiązane do wymierzania drakońskich kar (tj. 1000 zł za każdy dzień zwłoki) organom właściwym do wydania takich decyzji.

Ułatwieniem dla inwestorów ma być również możliwość nieodpłatnego zajęcia terenów, gdy inwestycja w zakresie poszukiwania i rozpoznawania węglowodorów będzie wymagała przejścia przez tereny śródlądowych wód powierzchniowych, dróg publicznych, bądź obszarów kolejowych. W takich sytuacjach, przed zajęciem danego terenu, inwestor będzie mógł wystąpić do właściwego organu, zarządcy drogi publicznej lub infrastruktury kolejowej o uzgodnienie, w drodze pisemnego porozumienia, warunków i terminu zajęcia takich obszarów. Jeżeli w terminie 14 dni od wystąpienia z wnioskiem nie doszłoby do zawarcia takiego porozumienia, właściwy miejscowo wojewoda będzie zobowiązany wydać w tym zakresie decyzję zstępującą porozumienie. Ponadto, zgodnie z projektem, jeżeli do celów realizacji poszukiwania i rozpoznawania węglowodorów niezbędne byłoby zajęcie cudzej nieruchomości, a jej właściciel odmawiałby udzielenia zgody na wejście na teren takiej nieruchomości, inwestor będzie mógł uzyskać decyzję wojewody o zezwoleniu na wejście na teren nieruchomości. Powyższy tryb będzie miał również zastosowanie do nieruchomości o nieuregulowanych stanach prawnych, a także do gruntów, co do których brakuje w katastrze nieruchomości danych osobowych odnośnie ich właściciela. Uprawnienia, wynikające z takich decyzji wojewody, będą podlegały ujawnieniu we właściwych księgach wieczystych.

Na etapie wydobywczym kluczową decyzją, na podstawie której inwestor będzie mógł przygotować realizację przedsięwzięcia, będzie decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie wydobywania węglowodorów (która będzie mogła również obejmować transportowanie węglowodorów, o ile będzie stanowić to samo zamierzenie inwestycyjne) wydawana przez właściwego miejscowo wojewodę. W konsekwencji, w zakresie lokalizacji takiej inwestycji, nie znajdą zastosowania przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a zatem inwestorzy unikną długiej i skomplikowanej procedury uchwalania studium oraz miejscowych planów na potrzeby realizacji inwestycji polegających na wydobywaniu węglowodorów. Powinno to znacznie skrócić proces inwestycyjny w powyższym zakresie, gdyż procedura uchwalania studium i planu, jak i ich zmiany, trwa przeciętnie ponad rok. Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie wydobywania węglowodorów będzie mogła ograniczyć sposób korzystania nieruchomości niezbędnych dla celów przedsięwzięcia (za odpowiednim odszkodowaniem), jednak nie dłużej niż określony w koncesji czas trwania fazy wydobywania węglowodorów. Zgodnie z projektem specustawy możliwe będzie również uzyskanie odrębnej decyzji lokalizacyjnej w przedmiocie transportowania węglowodorów, wydawanej w takim samym trybie, jak decyzja lokalizacyjna wydawana dla wydobywania węglowodorów.

Ponadto, inwestor będzie musiał uzyskać pozwolenie na budowę inwestycji w zakresie wydobywania węglowodorów, które wydawane będzie przez właściwego miejscowo dyrektora okręgowego urzędu górniczego. W ramach pozwolenia na budowę dyrektor okręgowego urzędu górniczego będzie mógł również zezwolić na wycinkę drzew i krzewów z nieruchomości objętych decyzją lokalizacyjną, co w konsekwencji ograniczy konieczność uzyskiwania oddzielnych pozwoleń w przedmiocie wycinki.

Warto podkreślić, że zarówno termin na wydanie decyzji lokalizacyjnej, jak i pozwolenia na budowę, zostały istotnie skrócone (w porównaniu z terminami określonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawie Prawo budowlane), tj. z dotychczasowych 65 dni do 30 dni od dnia złożenia wniosku.

Wśród niezbędnych decyzji inwestor będzie musiał dodatkowo uzyskać pozwolenie na użytkowanie inwestycji w zakresie wydobywania węglowodorów, wydawane przez dyrektora okręgowego urzędu górniczego w ciągu 21 dni od złożenia wniosku.

Warto także nadmienić, że terminy na wydanie decyzji środowiskowej oraz uzyskania pozwolenia wodnoprawnego w fazie wydobywczej, również ulegną skróceniu w analogiczny sposób do fazy poszukiwawczej i będą wynosić odpowiednio 45 oraz 30 dni. Analogicznie do etapu poszukiwawczego, inwestor, na etapie wydobywczym, będzie mógł również nieodpłatnie zająć tereny śródlądowych wód powierzchniowych, dróg publicznych, bądź obszarów kolejowych po zawarciu porozumienia z właściwymi organami lub zarządcami, lub na podstawie decyzji zastępczej wojewody w przypadku ich braku.

Co ważne, projekt ustawy ma także na celu ograniczenie możliwości odwołania lub zaskarżania decyzji wydawanych w trybie specustawy, a także stwierdzenia ich nieważności. Decyzje będą podlegały natychmiastowemu wykonaniu, a termin na odwołanie skrócony został do 7 dni od dnia doręczenia decyzji albo 14 dni od dnia obwieszczenia o decyzji lub doręczenia zawiadomienia o jej wydaniu. Przyśpieszony będzie także tryb odwoławczy, a także termin na rozpatrzenie skargi do sądu administracyjnego oraz skargi kasacyjnej. W odniesieniu do decyzji lokalizacyjnych, jak i pozwoleń na budowę w przedmiocie wydobywania lub transportowania węglowodorów, nie będzie możliwe stwierdzenie nieważności ostatecznej decyzji, jeżeli wniosek o stwierdzenie nieważności zostanie złożony po upływie 14 dni od chwili, gdy decyzja stała się ostateczna, a inwestor rozpoczął budowę.

Powyższe regulacje specustawy węglowodorowej wymagają jeszcze dalszych prac mających na celu w szczególności doprecyzowanie poszczególnych jej zapisów, a także zbadanie ich pod kątem zgodności z Konstytucją. Jednakże projekt należy oceniać pozytywnie, gdyż może on istotnie przyśpieszyć prace poszukiwawcze w zakresie złóż węglowodorów, jak również usprawnić ich wydobycie. Usprawnienie i skrócenie procesu inwestycyjnego w zakresie przygotowania odwiertów poszukiwawczych było jednym z głównych postulatów branży wydobywczej, gdyż do tej pory przeciętny okres takich prac wynosił od 7 do 12 miesięcy, a zgodnie z założeniami projektu, powyższe terminy mają zostać skrócone do około 3 miesięcy.

Źródło: CIRE.PL