KOMENTARZ
Tomasz Polichnowski,
ekspert ds. ITS.
Krajowy System Zarządzania Ruchem (KSZR) to planowana część Inteligentnego Systemu Transportowego (ITS), przeznaczona dla istniejącej już infrastruktury drogowej. Według planów Generalnej Dyrekcji w pierwszej fazie wdrożenia miałby objąć około 3 000 km tras – autostrady, drogi ekspresowe oraz drogi krajowe objęte systemem poboru opłat viaTOLL.
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad ogłosi być może jeszcze w tym roku przetarg na tę inwestycję. Czas pozostały do tego momentu można wykorzystać na kompleksową analizę zagadnienia i weryfikację jego głównych założeń. Dlatego, obserwując najlepsze światowe praktyki we wdrażaniu technologii ITS, warto przeprowadzić ponowną analizę tzw. „studium wykonalności”, które definiuje główne założenia projektu.
GDDKiA wielokrotnie podkreślała konieczność istnienia spójnej strategii ITS na poziomie krajowym. Zatem jednym z najważniejszych założeń KSZR powinna być jego kompatybilność z miejskimi rozwiązaniami ITS. Ponieważ w polskim ustawodawstwie nie ma określonych z góry standardów ITS, Generalna Dyrekcja – w porozumieniu z poszczególnymi miastami – może już na etapie planowania ustanowić stosowną procedurę w zakresie zbierania i dystrybucji danych, tym bardziej, że większość systemów ITS w polskich miastach przeszła już etap kompletnych projektów, mamy też kilka wdrożeń. W związku z tym GDDKiA, jako przyszły zamawiający, może uzyskać najlepszą wiedzę dotycząca standardów wdrażania inteligentnych systemów, i to z krajowego podwórka. Warto współpracę tę rozpocząć jak najwcześniej, by kolejne planowane systemy miejskie oparte były o wspólne ramy, pozwalające na wykorzystanie maksymalnie wielu danych przez nie zebranych, ku pożytkowi zarówno zarządców infrastruktury, jak i kierowców.
Na etapie planowania KSZR pod rozwagę należy również poddać włączenie w system autostrad koncesjonowanych. Jest to istotne tym bardziej, że Dyrektywa Unijna i obowiązujące w Polsce przepisy dotyczące zastosowania ITS wymagają, aby na obszarze UE zachowano ciągłość usług w ramach sieci transportowych. Oznacza to, że w ramach głównych korytarzy transportowych nie powinny istnieć enklawy nieobjęte krajowym ITS. Obecnie mamy do czynienia ze swoistą eksterytorialnością 470 km dróg, które nie są objęte systemem viaTOLL, co odbija się głównie na kierowcach. Koncesjonowane odcinki autostrad nie powinny pozostać bez odpowiedniej infrastruktury, KSZR nie będzie bez nich kompletny.
Kolejnym ważnym aspektem jest optymalizacja kosztowa budowy Krajowego Systemu Zarządzania Ruchem. Biorąc pod uwagę obecną sytuacje budżetową kraju nie możemy pozwolić sobie na niewykorzystywanie już istniejącej infrastruktury. Funkcjonujący od dwóch lat i systematycznie rozszerzany elektroniczny system poboru opłat to nie tylko dane, których wykorzystanie już jest zapisane w studium wykonalności KSZR. Możliwe jest bowiem doposażenie istniejącej infrastruktury wyżej wspomnianego viaTOLLa w stosowne urządzenia pomiarowe czy sensoryczne. Bramownice, urządzenia zasilania energetycznego, łączność już istnieją. Potrzebna jest zatem ponowna ocena potencjału obecnie funkcjonującego sprzętu, co z pewnością zaowocuje znaczącą redukcją kosztów inwestycyjnych.
Do rozwiązania pozostaje również temat ograniczeń prawnych, które uniemożliwiają pełne wykorzystanie potencjału KSZR. Przykładowo: w studium wykonalności zostało uwzględnione dozowanie ruchu na węzłach drogowych. Jednak obecnie nie ma krajowych przepisów prawnych, które określają jego zastosowanie. W związku z tym należałoby wyłączyć z systemu daną funkcjonalność albo uruchomić odpowiednią procedurę formalno – prawną, aby powstała instrukcja jej użytkowania.
Przedstawione powyżej założenia pochodzą z 2012 roku. Na szczęście jest jeszcze czas, aby zweryfikować planowane działania zawarte w studium wykonalności. Przy tak dużej dynamice rynku ITS i telematyki jako nauki, grzechem byłoby nie wykorzystać wszystkich dostępnych możliwości. Dzięki przyszłościowemu podejściu do tematu, KSZR – którego koszt wdrożenia może wynosić od kilkuset milionów złotych po ponad miliard – może być nie tylko efektowny ale również efektywny. I na to – również jako kierowca – bardzo liczę.
Tomasz Polichnowski
Wieloletni Ekspert w zakresie technologii Systemów Zarządzania/Sterowania Ruchem Drogowym. Konsultant posiadający doświadczenie w procesach przygotowawczych i wdrożeniowych projektów Inteligentnych Systemów Transportowych (ITS) dla obszarów polskich miast oraz dróg pozamiejskich, w tym z dofinansowaniem ze środków UE. Posiada również doświadczenie jako biegły sądowy w zakresie rekonstrukcji wypadków drogowych, w tym analiz rozwiązań technologii ITS.
Absolwent Politechniki Szczecińskiej na kierunku Transport oraz studiów podyplomowych z Bezpieczeństwa ruchu drogowego na Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie.