Zgodnie z informacjami przekazanymi przez media krajów bałtyckich, w piątek 21 września br. Polskie Sieci Elektroenergetyczne przesłały wniosek do Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych (ENTSO-E) o synchronizację Litwy, Łotwy i Estonii z europejskim systemem elektroenergetycznym. Podobne wnioski przesłali w środę do PSE operatorzy z trzech krajów bałtyckich.
W piątek strona polska złożyła oficjalny wniosek do Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych (ENTSO-E) – podaje portal Baltic Course. Zacytował także rzeczniczkę PSE, Beatę Jarosz-Dziekanowską, która potwierdziła tę informację. -Potwierdzam, że dzisiaj wysłaliśmy wniosek do kontynentalnej europejskiej grupy regionalnej dla państw bałtyckich, aby rozszerzyć europejską przestrzeń synchroniczną systemów przesyłowych – powiedziała Beata Jarosz-Dziekanowska serwisowi BNS.
Jeszcze w środę operatorzy sieci przesyłowych państw bałtyckich przesłali do PSE wniosek o połączenie z europejskimi systemem elektroenergetycznym za pomocą procesu synchronizacji. – Podpisałem dziś wniosek Estonii i innych państw bałtyckich, aby do 2025 roku przystąpić do obszaru synchronicznego Europy kontynentalnej. Jest to kamień milowy po prawie 10 latach przygotowań, a jeszcze sześć lat przed nami! – napisał w środę w mediach społecznościowych Taavi Veskimagi, prezes estońskiego operatora Elering. Przesłanie wniosku umożliwi rozpoczęcie procesu synchronizacji.
Umowa o podziale kosztów
Na początku września urzędy regulacyjne Litwy, Łotwy i Estonii podpisały umowę dotyczącą podziału kosztów w zakresie synchronizacji sieci elektroenergetycznych z systemem kontynentalnym. Łączny koszt synchronizacji systemu energetycznego państw bałtyckich z Europą kontynentalną może kosztować ponad 1 mld euro. Unia Europejska może zapewnić dofinansowanie tego projektu do 75 proc. jego wartości. Dla porównania koszt przerw w dostawach energii przy obecnym systemie zależnym od Rosji może kosztować tylko samą Litwę 1,5 mld euro.
Zgodnie z umową, która została podpisana w czwartek (6 września), koszty inwestycyjne, które mają ponieść kraje bałtyckie, wyniosą łącznie 432,55 mln euro. Sama Litwa wyda na ten cel 167,045 mln euro. Inwestycje obejmują pierwszą z trzech faz projektu synchronizacji. Oddzielne decyzje będą dotyczyły inwestycji w fazie drugiej i trzeciej projektu. Umowa była jednym z wymogów, które należy spełnić, aby możliwe było dofinansowanie synchronizacji z UE.
Dzięki umowie operatorzy sieci: litewski Litgrid, łotewski AST i estoński Elering, mogą do 11 października przedłożyć wspólny wniosek o dofinansowanie procesu synchronizacji z instrumentu „Łącząc Europę” (CEF). Według litewskiego regulatora „maksymalny poziom współfinansowania projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania wynosi 75 proc.”
Litwa, Łotwa i Estonia potrzebują synchronizacji, aby uniezależnić się od Rosji. – Obecnie Wilno, Ryga i Tallin są zależne energetycznie od Moskwy, co nie jest dla nich bezpieczne i stabilne. Koszt nagłego wyłączenia dostaw energii na Litwę to 1,5 mld euro. W przyszłym roku dojdzie do testów desynchronizacji i pracy systemu w trybie izolowanym. Może wówczas dojść do ataków i zakłóceń pracy systemu. Natomiast planujemy teraz drugie połączenie między Polską a Litwą, które wzmocni bezpieczeństwo. Mamy ośrodek cyberbezpieczeństwa w Wilnie, który zajmuje się bezpieczeństwem dostaw energii – powiedział podczas Forum Ekonomicznego w Krynicy przewodniczący komisji ds. energetyki w sejmie litewskim Virgilijus Poderys.
Synchronizacja do 2025 roku za miliard euro
Litgrid zakłada, że projekt synchronizacji, który ma zostać ukończony w 2025 roku, prawdopodobnie będzie kosztować łącznie ponad 1 miliarda euro. Plan synchronizacji przewiduje wykorzystanie napowietrznej linii prądu przemiennego (AC) LitPol Link między Litwą a Polską oraz dodatkowego podmorskiego kabla prądu stałego. Sieci bałtyckie są nadal częścią poradzieckiego pierścienia BRELL, który obejmuje również Rosję i Białoruś, i pozostają zależne od centrum kontroli w Moskwie i rosyjskiego systemu elektroenergetycznego.
Oficjalnie: Synchronizacja państw bałtyckich przez LitPol Link
Państwa bałtyckie oraz Polska w obecności Komisji Europejskiej podpisały pod koniec czerwca br. umowę o połączeniu ich systemów energetycznych z Unią Europejską do 2025 roku, zamykając jednocześnie połączenia z Rosją. Umowa przewiduje dalsze użycie istniejącego połączenia LitPol Link oraz położenie podmorskiego kabla na dnie Bałtyku, z Władysławowa do Kłajpedy.
Baltic Course/Bartłomiej Sawicki
