KOMENTARZ
Tomasz Chmal
Ekspert ds. energetycznych
Międzynarodowa wymiana handlowa LNG stanowi obecnie ponad 30% globalnego obrotu gazem ziemnym. Liczba krajów zaangażowanych na rynku LNG stale rośnie zarówno po stronie eksporterów jak i importerów. Inwestycje w infrastrukturę LNG dają państwom możliwość pozyskania wielu korzyści, jakie daje posiadanie w swoim portfelu importowym gazu skroplonego, które można opisać na wielu płaszczyznach. Należą do nich bezpieczeństwo energetyczne, poprawa stanowiska negocjacyjnego importerów, pośredni dostęp do źródeł gazu na świecie, udział w nowo tworzonych gałęziach przemysłu oraz korzyści środowiskowe związane z niską emisyjnością spalania LNG.
Unia Europejska stanowi związek krajów, które, poza dwoma wyjątkami (Holandia i Dania), nie są samowystarczalne pod względem możliwości zaopatrzenia gospodarki w wystarczającą ilość gazu ziemnego. Znane i eksplorowane obecnie źródła wewnątrzunijnej produkcji gazu ziemnego do końca kolejnej dekady nie będą w stanie zaspokoić popytu nawet 20%, podczas gdy obecnie zapewniają one ponad 34% unijnej konsumpcji. Import gazu do UE spoza krajów członkowskich odbywa się obecnie głównie gazociągami (86%). Inwestycje w infrastrukturę LNG dają państwom możliwość pozyskania gazu ziemnego z każdego państwa na świecie, które posiada infrastrukturę skraplającą. Rynek LNG to rynek globalny oraz coraz bardziej konkurencyjny. Ponadto jest to rynek, na którym pojawiają się nowi producenci umożliwiając zakupy z nowych kierunków. W tym aspekcie należy wymienić Stany Zjednoczone, które w niedługim czasie staną się znaczącym eksporterem LNG jak również kraje Wschodniej Afryki (Tanzanię i Mozambik) planujące rozpoczęcie eksportu w 2018 r.
Uczestnictwo w globalnym rynku gazu wpływa wieloaspektowo na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa energetycznego kraju, a w przypadku krajów członkowskich Unii Europejskiej, także na zwiększenie bezpieczeństwa państw członkowskich niebędących bezpośrednio zaangażowanych w wymianę handlową gazem skroplonym. Tworzone obecnie systemy bezpieczeństwa energetycznego w Unii Europejskiej wymagają od państw członkowskich stworzenia procedur uruchamianych w sytuacjach niedoboru gazu ziemnego. Mimo niejednokrotnie krytycznej oceny obecnie funkcjonujących rozwiązań proponowane zmiany będą zmierzały do stałego zacieśniania współpracy energetycznej. Dywersyfikacja portfela dostawców gazu ziemnego w oparciu o infrastrukturę odbiorczą LNG wpływa na znaczne zwiększenie poziomu bezpieczeństwa energetycznego. Poza kontraktami długoterminowymi, terminal LNG otwiera także możliwość nabywania gazu ziemnego w kontraktach na rynkach spot, które pozwalają zaadresować krótko i średnioterminowe niedobory paliwa w kraju i w Unii Europejskiej. Również znaczenie państwa rośnie przy tworzeniu wspólnotowego systemu bezpieczeństwa.
Mając na uwadze długi horyzont czasowy, przy planowaniu inwestycji w terminale odbiorcze, nabierają one w Europie także znaczenia w kontekście wyczerpujących się źródeł wewnątrzunijnego pozyskania paliwa, w szczególności źródeł w Holandii i w Wielkiej Brytanii.
Uczestnictwo w globalnych rynkach gazu ziemnego
System połączeń gazowych w Unii Europejskiej bazujący na gazociągach ma ograniczoną przepustowość i możliwe jest powstanie konkurencji, wykorzystujące ich przepustowości, co będzie skutkowało wyższą ceną gazu ziemnego. Terminale LNG tworzą alternatywę dla połączeń gazowych. Poza bezpieczeństwem o charakterze strategicznym istnieje również aspekt ekonomiczny, ponieważ wielkość zużycia paliwa uwarunkowana jest również przez jego ceny. Infrastruktura LNG w realiach europejskich daje importerom możliwość renegocjacji istotnych zapisów w kontraktach bilateralnych. Przełamanie monopolu jednego dostawcy, które miało miejsce na Litwie lub głównego dostawcy, które będzie miało miejsce w Polsce, pozwala na zaistnienie sytuacji, w której eksporter i importer stają się partnerami biznesowymi w relacji, w której nie istnieją tak znaczne dysproporcje w pozycji negocjacyjnej stron.
Rynki LNG to także uczestnictwo w szerokich możliwościach tworzenia nowego rynku. Dzisiaj skroplony gaz ziemny wykorzystywany jest w transporcie morskim i transporcie drogowym. W pierwszej z opisywanych gałęzi, bodźcem rozwojowym jest wprowadzenie restrykcyjnych norm środowiskowych na Morzach Północnym i Bałtyckim. LNG stanowi alternatywę dla niskosiarkowego paliwa typu diesel. Rozwój floty LNG daje szansę polskim stoczniom, przed którymi istnieje możliwość wyspecjalizowania się w produkcji jednostek z napędem LNG. Już dzisiaj Polska posiada znaczny udział w tym zakresie. Obok budowy jednostek istnieje również zapotrzebowanie na budowy infrastruktury tankowania LNG. Podobne zapotrzebowanie w tym zakresie powstanie już wkrótce na drogach lądowych. Już dzisiaj transport drogowy w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie opiera się w coraz większym stopniu na samochodach ciężarowych napędzanych LNG. Podobne zjawisko będziemy w nadchodzących latach obserwować w Europie. Dla Polski ma to szczególne znaczenie, ponieważ wiele firm motoryzacyjnych inwestowało w ostatnich latach w specjalnych strefach ekonomicznych. Wysoki kapitał rynku pracy i stosunkowo niższe koszty produkcji niż w innych krajach Unii Europejskiej skutkują znacznym udziałem polskich inwestycji w tworzeniu europejskiego parku samochodowego.
LNG stosowane jest również jako źródło napędu w pojazdach komunikacji miejskiej oraz coraz częściej opisywane jest w kontekście przyszłości dla napędu kolejowego. Rozwój rynku LNG to oczywiście szansa na stworzenie lokalnych technologii i wykreowanie nowych miejsc pracy.
Oprócz rozwoju transportu napędzanego LNG i aktywnego uczestnictwa w tym rynku nadpodaż gazu w Polsce i wysokie zdolności importowe terminalu w Świnoujściu mogą dać początek zarówno krajowej, jak i międzynarodowej dystrybucji LNG na małą skalę. Może to umożliwić zaistnienie na rynku podmiotów zajmujących się dystrybucją skroplonego gazu ziemnego do regionów, które nie mają innej możliwości nabycia tego paliwa zarówno w kraju jak i za granicą. Podobne zjawisko zauważalne jest już przy energochłonnych zakładach produkcyjnych oraz niezgazyfikowanych powiatach.
Spalanie LNG to również korzyści środowiskowe mające wymierne znaczenie dla funkcjonowania gałęzi przemysłu, w których wielkość emisji gazów cieplarnianych jest regulowana prawnie (np. wspomniana regulacja wymagająca obniżenia poziomu emisji w basenach Morza Północnego i Morza Bałtyckiego) oraz znaczenie niedające się jednoznacznie przeliczyć na korzyści ekonomiczne w innych gałęziach przemysłu. LNG emituje najmniej zanieczyszczeń ze wszystkich paliw kopalnych i nie pozostawia niespalonych odpadów w procesach energetycznych. Wysoka kaloryczność LNG pozwala także na wysoką sprawność energetyczną w kogeneracji i spalanie gazu ziemnego w cyklu łączonym przyczyniając się do zmniejszenia zużycia energii i emisji.
Źródło: LNG Snapshot
