(RG.ru/Piotr Stępiński)
Jak informuje portal RG.ru Gazprom stopniowo ustępuje swój udział na rynku krajowym Novatekowi oraz Rosniefcie. Rosyjski monopolista ustępuje wspomnianym spółkom także pod względem wydobycia – jeśli rośnie ono w Novateku oraz Rosniefcie to w Gazpromie spada. Narodowy Fundusz Bezpieczeństwa Energetycznego (NFBE) w sprawozdaniu dotyczącym rosyjskiego rynku gazu ostrzega, że władzom brakuje pojęcia w jaki sposób regulować zaostrzającą się konkurencję, która może doprowadzić do wojny pomiędzy trzema największymi spółkami. Ponadto niezależni producenci gazu coraz bardziej naciskają na Gazprom na rynku rosyjskim.
Alternatywni producenci gazu wyprzedzają koncern pod względem tempa wzrostu wydobycia. W 2014 roku łączny poziom wydobycia w Rosji spadł o 4 procent i wyniósł 640,2 mld m3. Wydobycie Gazpromu spadło o 9 procent do 443,9 mld m3 co jest najniższym poziomem w całej historii spółki. W ciągu ostatniego roku Novatek zwiększył wydobycie o 1,5 procent (do 62 mld m3) a Rosnieft zwiększył je łącznie o 35 procent (do 56,7 mld m3).
Wcześniej Rosnieft twierdził, że do 2020 roku planuje zwiększyć wydobycie gazu do 100 mld m3.
– W przeciągu dwóch ostatnich lat spółka stworzyła na wielką skalę gazowy biznes, stając się trzecim wydobywcą gazu w Rosji, stworzyła efektywny marketing gazu, potroiła wartość wydobycia i stworzyła konkurencyjny portfel projektów gazowych. W perspektywie średniookresowej spółka widzi dla siebie możliwość stania się drugim co do wielkości producentem gazu w Rosji – powiedział cytowany przez portal RG.ru przedstawiciel Rosnieftu.
Rozmówca portalu podkreślił, że ,Rosnieft podpisał już długoterminowe kontrakty na dostawy gazu o łącznej objętości ok. 80 mld m3 rocznie.
– Jest to praktycznie całe wydobycie spółki w ciągu najbliższych kilku lat i jest ono już zakontraktowane. Nie planujemy rezygnacji ze swoich projektów. W najbliższych latach głównym motorem wzrostu wydobycia gazu oraz kondensatu będzie projekt Rospan, który znajduje się w aktywnej fazie budowy mocy dla zabezpieczenia wielokrotnego wzrostu wydobycia – stwierdził przedstawiciel Rosnieftu.
W środę przedstawiciel Novateku nie był dostępny dla korespondentów RG.ru. Natomiast Gazprom odmówił komentarza w sprawie publikacji NFBE.
Według oceny NFBE, na podstawie danych spółki, od 2008 do 2014 roku wielkość wydobywanego gazu przez grupę Gazprom (włączając Gazprom Nieft) oraz dostarczanego za pośrednictwem jednolitego systemu gazociągowego na rynku krajowym spadła z 290 mld do 238 mld m3.
W tym samym czasie niezależni producenci prawie dwukrotnie zwiększyli swoje dostawy z 63 mld do 111 mld m3 a ich udział wzrósł z 18 do 32 procent.
Jednak w tym przypadku kwestia dotyczy akurat dostaw poprzez system gazociągowy a nie sprzedaży ,gdyż swój surowiec samodzielnie sprzedaje tylko Novatek. Według oceny NFBE w zeszłym roku Rosnieft samodzielnie sprzedał ok. 20 mld m3 gazu. Przy tym należy zwrócić uwagę, że swoje największe aktywa Rosnieft otrzymał w rezultacie zakupy spółki Itera oraz TNK-BP (obie transakcje zostały sfinalizowane w 2013 roku). Najbardziej aktywny gazowy biznes Rosnieftu zaczął się rozwijać w ostatnich latach.
Według danych NFBE w 2014 roku udział sprzedaży producentów gazu na rosyjskim rynku wyglądał następująco: 76 procent Gazprom, 18 procent Novatek oraz 6 procent Rosnieft.
– Rosyjski rynek nie jest dla Gazpromu priorytetem. W zeszłym roku dochody monopolisty z tytułu dostaw do państw spoza Wspólnoty Niepodległych Państw wyniosły 1,75 bln rubli (bez uwzględnienia ceł eksportowych) przy czym dochody z dostaw na rynek wewnętrzny wyniosły 0,82 bln rubli– stwierdził analityk banku Uralsib Aleksiej Kokin
Udziału w zyskach w poszczególnych segmentach Gazprom nie ujawnia jednakże, według oceny Kokina, poziom jego sprzedaży na rynku wewnętrznym wynosi w przybliżeniu 15-20 procent, podczas gdy na rynkach zagranicznych osiąga wartość ok. 45 procent.
– Tak czy inaczej wraz ze wzrostem ekspansji niezależnych producentów na rynku krajowym Gazprom traci część swoich dochodów – podkreśla Kokin. Przy czym spółka wcześniej skarżyła się, że państwo nie pozwala jej konkurować z innymi dostawcami nie pozwalając na udzielenie swoim klientom zniżek.
Zarówno Rosnieft jak i Novatek próbują naciskać na Gazprom nie tylko na rynku krajowym ale także na rynkach zagranicznych.
Zdaniem szefa NFBE Konstantina Simonowa niezależnym producentom gazu udało się osiągnąć decyzję rządu dotyczącą liberalizacji eksportu skroplonego gazu ziemnego (LNG). Ponadto chcą także też uzyskania decyzji w sprawie dostaw przez gazociągi na rynki zagraniczne.
– Z punktu widzenia całokształtu polityki będzie to dla Rosji niewygodne gdyż rosyjskie spółki będą konkurowały na rynku wewnętrznym ze spółkami rosyjskimi. Doprowadzi to do obniżenia ceny rosyjskiego gazu – stwierdził Simonow.
Szef NFBE zakłada także inny scenariusz: niezależni producenci będą gotowi do pozostawienia dla Gazpromu eksportu gazu poprzez rurociągi ale pod warunkiem, że będzie on kupował ich surowiec po cenie netback (cena eksportowa po odjęciu kosztów na transport surowca oraz ceł – przyp. red.).
– W tym przypadku należy przeliczyć koszty każdej spółki na infrastrukturę, transport w Rosji itd. Rząd nie ma pomysłu na rozwiązanie powstającej sytuacji ze sporem największych spółek wydobywających gaz. W rezultacie możemy uzyskać wojnę o rynek pomiędzy wspomnianymi spółkami, przede wszystkim rosyjskimi – stwierdził Simonow.
