W miarę jak świat stawia czoła coraz pilniejszej potrzebie walki ze zmianami klimatycznymi, rozwiązania oparte na naturze okazują się obiecującym sposobem na redukcję emisji gazów cieplarnianych oraz poprawę odporności środowiska na zmiany klimatu. Niedawne badania sugerują, że wyżej wymienione rozwiązania mogą pokryć około 37 procent redukcji CO2 wymaganych do 2030 roku, aby utrzymać ocieplenie poniżej 2°C. Mimo tego potencjału, wdrażanie rozwiązań opartych „na naturze: (nature-based) napotyka znaczące przeszkody, zwłaszcza w zakresie finansowania, zarządzania i integracji z szerszymi politykami klimatycznymi, jak również spotyka się z dużą dawką sceptycyzmu i zarzutów „green washingu”.
Czym są rozwiązania walki z emisjami oparte na naturze? Są to przede wszystkim działania koncentrujące się na ochronie, konserwacji, przywracaniu i zarządzaniu ekosystemami, jednocześnie poprawiając bioróżnorodność. Kluczową ideą jest współpraca człowieka z naturą, a nie przeciwko niej, co oferuje zrównoważone i przystępne alternatywy dla tradycyjnych rozwiązań inżynieryjnych.
Rozwiązania oparte na naturze w zakresie łagodzenia zmian klimatycznych obejmują kilka skutecznych strategii. Reforestacja i zalesianie polegają na sadzeniu drzew w wylesionych obszarach lub tworzeniu nowych lasów, co pomaga w pochłanianiu CO2 z atmosfery. Przywracanie mokradeł to kolejna metoda, która sekwestruje węgiel, poprawia jakość wody i zapewnia siedliska dla dzikich zwierząt. Agroforesteria z kolei integruje drzewa w krajobrazie rolniczym, co zwiększa magazynowanie CO2, jednocześnie poprawiając plony i bioróżnorodność. W obszarach miejskich tworzenie terenów zielonych, takich jak parki, zielone dachy i ogrody społecznościowe, może zmniejszać upały, poprawiać jakość powietrza i sekwestrować węgiel.
Innym, bardziej “ingerującym w naturę” rozwiązaniem, są praktyki zarządzania glebą, takie jak uprawy międzyplonowe i zmniejszona orka, które zwiększają zawartość materii organicznej w glebie, co poprawia jej zdolność do przechowywania węgla. Przywracanie ekosystemów przybrzeżnych koncentruje się na ochronie i odbudowie mangrowców, łąk solnych i traw morskich, które pomagają w sekwestracji węgla i ochronie brzegów przed erozją.
A to tylko niektóre z długiej listy możliwych rozwiązań.
Rozwiązania oparte na naturze niosą wiele korzyści
Rozwiązania oparte na naturze to nie tylko pomoc w walce ze zmianami klimatycznymi, ale także mnóstwo dodatkowych korzyści, które są ważne dla zrównoważonego rozwoju. Badania wykazują, że projekty tego typu, które zostały oparte na naturze (przykłady poniżej) miały bardzo pozytywny wpływ na bioróżnorodność, pomagając różnym gatunkom roślin i zwierząt w odbudowie lokalnego ekosystemu. Średnio rozwiązania te prowadzą do 67 procent wzrostu różnorodności gatunkowej, a około 88 procent projektów, które wspierają adaptację do zmian klimatu, również zgłasza poprawę zdrowia biosfery (źródło: earth.org).
Dodatkowo, te rozwiązania wpływają świetnie nie tylko na florę i faunę, ale również na jakość wody. Większe zagęszczenie flory pozwala na filtrowanie zanieczyszczeń z odpływów, poprawiając stan rzek, jezior i obszarów przybrzeżnych, co korzystnie wpływa na ekosystemy i zdrowie ludzi. A zaangażowanie lokalnych społeczności sprawia, że te projekty przynoszą także korzyści społeczne i ekonomiczne, takie jak tworzenie miejsc pracy i większa troska o środowisko.
Przykłady w Europie
W Europie możemy przytoczyć wiele przykładów takich działań, ale na potrzeby tego artykułu przyjrzymy się dwóm z nich. Pierwszy z nich to „Bonn Challenge”, który ma na celu przywrócenie 150 milionów hektarów zdegradowanej ziemi na całym świecie do 2020 roku, zaowocował znacznymi wysiłkami w zakresie reforestacji w Europie, szczególnie w Niemczech i Francji. Te projekty mogą potencjalnie zaoszczędzić około 50 milionów ton CO2 rocznie.
Podobnie, działania na rzecz przywracania mokradeł, takie jak te w Wielkiej Brytanii i Holandii, koncentrują się na rewitalizacji torfowisk i mokradeł przybrzeżnych. Szacuje się, że projekty te mogą sekwestrować imponującą ilość węgla, z prognozami wskazującymi na oszczędności rzędu około 10 milionów ton CO2 rocznie. Razem te inicjatywy nie tylko pomagają w walce ze zmianami klimatu, ale także zwiększają bioróżnorodność i poprawiają jakość wody.
Rozwiązania oparte na naturze kontra inżynieria
Rozwiązania zwalczania emisji oparte na naturze często okazują się być lepszym rozwiązaniem niż podejścia inżynieryjne, a to z kilku powodów. Po pierwsze, rozwiązania oparte na naturze zazwyczaj poprawiają zdrowie ekosystemów i bioróżnorodność, przynosząc wiele dodatkowych korzyści, takich jak lepsza jakość wody i zwiększona odporność na skutki zmian klimatycznych. Zazwyczaj są one bardziej opłacalne (wymagany kapitał jest dużo niższy i często bardziej dostępny, co jest kluczowym elementem w krajach rozwijających się), ponieważ wykorzystują naturalne procesy i wymagają mniejszych inwestycji w infrastrukturę w porównaniu do rozwiązań inżynieryjnych.
Dodatkowo, podejścia oparte na naturze często wiążą się z niższymi kosztami długoterminowymi i mogą być bardziej elastyczne w obliczu zmieniających się warunków środowiskowych. Angażują również lokalne społeczności, co sprzyja trosce o środowisko i tworzeniu miejsc pracy, co może zwiększać akceptację społeczną i wsparcie dla inicjatyw klimatycznych. Z kolei rozwiązania inżynieryjne mogą wiązać się z dużym zużyciem zasobów, co potencjalnie prowadzi do niezamierzonych konsekwencji ekologicznych. Ogólnie rzecz biorąc, łagodzenie emisji oparte na naturze lepiej wpisuje się w cele zrównoważonego rozwoju i promuje holistyczne podejście do walki ze zmianami klimatycznymi.
Magdalena Kuffel
