Rozwój sieci elektroenergetycznych w Polsce nie nadąża za potencjałem inwestycyjnym w farmy wiatrowe i fotowoltaiczne – podnoszą eksperci Forum Energii. Wskazują m.in. małą elastyczność systemu oraz brak transparentności w sprawie planowanych nowych mocy, co w przyszłości może uniemożliwić koordynację między rozwojem OZE i infrastruktury sieciowej.
Z danych Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE) wynika, że w 2024 roku moc zainstalowana w odnawialnych źródłach energii (OZE) przekroczyła 30 GW, a produkcja energii elektrycznej z OZE ukształtowała się na poziomie 30 procent. Forum Energii, think thank ekspercki ds. energetyki, podnosi, że w perspektywie kolejnych lat rola fotowoltaiki oraz wiatru na lądzie i morzu będzie rosnąć w szybkim tempie. Krajowy Plan w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK) zakłada, że w 2040 roku moc zainstalowana w OZE przekroczy 90 GW.
Rozwój kontra potrzeby odbiorców
Zdaniem ekspertów, wspomniana strategia rozbudowy sieci elektroenergetycznych w Polsce może nie nadążyć za potrzebami systemu i odbiorców. – Model rozwoju sieci elektroenergetycznych w Polsce wymaga pilnych zmian – podkreślają. Ich zdaniem, ten w obecnej formie, oparty na reaktywnym podejściu, nie nadąża za potencjałem inwestycyjnym w farmy wiatrowe i fotowoltaiczne.
Nowy raport Forum Energii pt. „Polskie sieci 2040” przedstawia rozwiązania, które wesprą dalszą integrację źródeł odnawialnych i magazynów energii z systemem elektroenergetycznym. Autorzy wskazują na coraz większą dysproporcję między wnioskami o określenie warunków przyłączenia nowych projektów do sieci a udzielonymi warunkami przyłączenia. Poniższa tabela przedstawia statystykę wydawania warunków przyłączenia dla nowych mocy elektroenergetycznych:
Zdaniem autorów raportu, jedną z głównych barier rozwoju jest zbyt mało elastyczności w systemie, czyli możliwości reagowania popytu na rosnącą podaż energii ze źródeł zależnych od pogody. Inne bariery to m.in. brak transparentności dotyczącej planowanych nowych mocy przyłączeniowych, co prowadzi do braku koordynacji między rozwojem OZE i infrastruktury sieciowej. Jednocześnie wprowadzone w 2023 roku rozwiązania dotyczące m.in. łączenia źródeł (cable pooling) lub linii bezpośredniej, wymagają zmian, żeby mogły realnie wesprzeć dalszy rozwój i integrację OZE – czytamy.
– W 2023 roku do polskiego prawa weszły przepisy, które miały pozwolić m.in. na łączenie kilku źródeł odnawialnych w jednym punkcie przyłączenia, czyli tzw. cable pooling, czy na zasilanie dużych zakładów przemysłowych energią ze źródeł odnawialnych stawianych w pobliżu zakładów, przesyłaną do nich linią bezpośrednią. W praktyce te rozwiązania po prostu nie działają i wymagają korekt. Na przykład koszt administracyjny linii bezpośredniej skutecznie zniechęca do inwestycji we własne źródło, a w ramach cable-pooling nie można korzystać z aukcji OZE czy dołączać magazynu energii – komentuje Tobiasz Adamczewski z Forum Energii, współautor raportu.
Proaktywność
W raporcie „Polskie sieci 2040″ autorzy wskazują na konieczność przejścia od reaktywnego do proaktywnego modelu rozwoju sieci elektroenergetycznej oraz otoczenia prawnego dla dynamicznego rozwoju OZE.
Rekomendują m.in. stworzenie krajowej mapy potencjału energetycznego dla fotowoltaiki oraz onshore i offhosre, usprawnienie regulacji, a także aukcje na moc przyłączeniową w celu zwiększenia transparentności i efektywności procesu przydzielania mocy przyłączeniowych. Zdaniem Forum Energii, wdrożenie m.in. tych rekomendacji jest kluczowe dla zapewnienia sprawnej integracji rosnących mocy OZE z polskim systemem elektroenergetycznym i osiągnięcia celów klimatycznych i energetycznych Polski.
– Większa transparentność oraz wprowadzenie trybów konkurencyjnych do procesu przydzielania mocy przyłączeniowych to warunek niezbędny do poprawy warunków rozwoju OZE w Polsce. Nowy KPEiK może dać dobrą podstawę planistyczną, którą jednakże należy jak najszybciej wypełnić treścią konkretnych przepisów – zaznacza Monika Morawiecka z Regulatory Assistance Project, współautorka raportu.
Forum Energii / Jędrzej Stachura
Państwowy koncern wydał 200 milionów złotych na farmę fotowoltaiczną
