Unia Europejska oraz polski ustawodawca pracują nad nowymi regulacjami dotyczącymi kierowców, które obejmą praktycznie wszystkich – od świeżo upieczonych pełnoletnich po seniorów za kółkiem. W teorii chodzi o poprawę bezpieczeństwa na drogach. W praktyce, niektóre z rozwiązań mogą budzić wątpliwości.
Unia Europejska wprowadza zasadę, że prawo jazdy będzie wydawane maksymalnie na 15 lat. W Polsce przepisy te już obowiązują – dokumenty wystawione bezterminowo mają zostać wymienione do 2033 roku. Co ważne, przy tej wymianie kierowcy nie będą musieli przechodzić dodatkowych badań lekarskich.
Badania przy wymianie dokumentu
Nowością na poziomie unijnym ma być jednak obowiązek badań lekarskich przy każdej kolejnej wymianie dokumentu. To lekarz – a nie urzędnik – zdecyduje, na jak długo można przyznać prawo jazdy. Pomysł logiczny, choć warto zaznaczyć, że w Polsce już teraz obowiązują podobne zasady. Prawdziwą kontrowersję wzbudzają jednak propozycje dotyczące seniorów.
Komisja Europejska początkowo chciała wprowadzić obowiązkowe, regularne badania lekarskie dla kierowców po 65. roku życia – co dwa lata, a po 75. roku życia nawet co roku. Spotkało się to z ostrą krytyką i zarzutami dyskryminacji ze względu na wiek. Ostatecznie więc złagodzono stanowisko: państwa członkowskie mają same zdecydować, czy wystarczą badania przesiewowe oparte na samoocenie kierowcy, czy też konieczne będą pełne badania lekarskie.
Seniorzy zagrożeniem na drogach?
Dane policyjne z 2024 roku pokazują, że seniorzy nie są jednak największym zagrożeniem na drogach – to młodzi kierowcy, szczególnie w wieku 18–24 lat, powodują najwięcej wypadków. Trudno więc uciec od wrażenia, że propozycje wobec starszych kierowców są nieco na wyrost, choć warto też przyznać: ze względu na starzejące się społeczeństwo udział seniorów w ogólnej liczbie wypadków będzie rósł.
Jak zaznacza Rzeczpospolita, w 2024 roku polscy kierowcy powyżej 60. roku życia byli sprawcami 3866 wypadków drogowych. W ich wyniku życie straciło 339 osób, a 4327 zostało rannych. Dla porównania, w 2023 roku seniorzy doprowadzili do 3571 takich zdarzeń – zginęło wtedy 312 osób, a liczba rannych przekroczyła 4000.
17-latek za kierownicą? Tak, ale pod warunkiem
Kolejną istotną zmianą jest powrót możliwości zdobycia prawa jazdy przez 17-latków -rozwiązanie znane już wcześniej, ale obecnie mocno obwarowane. Przez pierwsze sześć miesięcy młody kierowca będzie musiał prowadzić samochód w towarzystwie doświadczonego opiekuna. Taka osoba musi spełniać konkretne wymogi, a odpowiedzialność za ich weryfikację spada na nastolatka.
Do tego dochodzi długi, nawet trzyletni, okres próbny, z ograniczeniem prędkości, całkowitym zakazem spożywania alkoholu oraz zakazem pracy w transporcie osób. Każde poważniejsze wykroczenie skutkuje wydłużeniem okresu próbnego lub nawet cofnięciem uprawnień.
Z jednej strony to krok w stronę bezpieczeństwa, ale z drugiej – nakładanie na 17-latków obowiązku sprawdzania trzeźwości czy karalności dorosłych pasażerów budzi wątpliwości.
Surowsze kary dla piratów drogowych
Nowelizacja przepisów przewiduje także poważne zaostrzenie kar za łamanie ograniczeń prędkości. Kierowca przekraczający dopuszczalną prędkość o ponad 50 km/h poza terenem zabudowanym również straci prawo jazdy na trzy miesiące.
Dziś dotyczy to tylko obszarów zabudowanych. To odpowiedź na niepokojące statystyki – aż 80 proc. ofiar śmiertelnych wypadków ginie na drogach pozamiejskich.
Znacznie ostrzejsze będą też konsekwencje za prowadzenie bez uprawnień – aż pięć lat zakazu kierowania pojazdami.
