Komisja Europejska uznała, że pomoc na restrukturyzację w wysokości 804 mln złotych (ok. 200 mln euro), którą Polska planuje przyznać na rzecz LOT-u, swojego narodowego przewoźnika lotniczego, jest zgodna z unijnymi zasadami pomocy państwa. Komisja uznała w szczególności, że plan restrukturyzacji LOT-u umożliwi spółce odzyskanie długoterminowej rentowności bez nadmiernych zakłóceń konkurencji na jednolitym rynku.
Wiceprzewodniczący Komisji Joaquín Almunia, odpowiedzialny za politykę konkurencji, powiedział: „LOT przygotował wiarygodny plan restrukturyzacji, który powinien doprowadzić do odzyskania przez niego rentowności w niedalekiej przyszłości. Jednocześnie przewoźnik zlikwiduje loty na niektórych rentownych trasach i odstąpi prawa do lądowania (tzw. sloty) na kilku lotniskach o dużym natężeniu ruchu, co wpłynie korzystnie na pozycję konkurencyjną innych linii i zmniejszy zakłócenia konkurencji spowodowane udzieleniem pomocy publicznej.”
LOT jest od kilku lat w trudnej sytuacji finansowej, odnotowując znaczne straty i ujemny kapitał własny. W maju 2013 r. Komisja wydała tymczasową zgodę na pożyczkę na ratowanie w wysokości 100 mln euro, a Polska zobowiązała się do przedstawienia planu restrukturyzacji, umożliwiającego przywrócenie długoterminowej rentowności przedsiębiorstwa (zob. IP/13/431). W czerwcu 2013 r. Polska zgłosiła Komisji plan restrukturyzacji. W planie przewidziano podwyższenie kapitału o 200 mln euro, aby wspomóc LOT w sfinansowaniu restrukturyzacji. Komisja rozpoczęła szczegółowe postępowanie wyjaśniające w listopadzie 2013 r. (zob. IP/13/1045), aby ocenić zgodność planu z wymogami określonymi w wytycznych z 2004 r. w sprawie pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji (zob.MEMO/04/172).
Postępowanie wyjaśniające wykazało, że plan restrukturyzacji, który ma na celu przywrócenie LOT-owi rentowności do 2015 r., opiera się na realistycznych założeniach i powinien umożliwić spółce odzyskanie długoterminowej rentowności w rozsądnych ramach czasowych. Wyniki finansowe LOT-u w 2013 r. były lepsze, niż się spodziewano, a spółka odnotowała zysk netto po raz pierwszy od roku 2007. Zaproponowane ograniczenie zdolności przewozowych, w tym wycofanie się z niektórych rentownych tras i zwrot przydziałów czasu na start lub lądowanie, ograniczy zakłócenia konkurencji spowodowane przez pomoc. Wreszcie, wkład własny LOT-u w koszty restrukturyzacji, zapewniony w formie leasingu finansowego uzyskanego na warunkach rynkowych, pokrywa ponad 50 % tych kosztów, a tym samym przekracza nawet poziom wymagany zgodnie z wymienionymi wytycznymi.
Komisja zbadała również informacje otrzymane od stron trzecich, które twierdziły, że LOT otrzymał już pomoc państwa w formie odroczenia płatności opłat lotniskowych przez polskie porty lotnicze będące własnością państwa. Ponadto Komisja przeanalizowała inne transakcje, które rzekomo stanowiły pomoc państwa, w tym sprzedaż nieruchomości oraz jednostek zależnych, otrzymanie kilku pożyczek od prywatnych i państwowych przedsiębiorstw oraz zakup paliwa. Gdyby zarzuty te okazały się zgodne z prawdą, LOT złamałby zasadę „pierwszy i ostatni raz”, zgodnie z którą przedsiębiorstwo może otrzymać pomoc na restrukturyzację tylko jeden raz w okresie 10 lat. Komisja stwierdziła, że żaden z tych środków nie wiązał się z udzieleniem pomocy państwa w rozumieniu przepisów UE, ponieważ środki te albo nie wiązały się z żadnymi zasobami państwowymi, albo zostały wdrożone na warunkach rynkowych i w związku z tym nie przysporzyły LOT-owi nieuzasadnionej korzyści gospodarczej.
Komisja uznała zatem, że planowana pomoc na restrukturyzację jest zgodna z warunkami określonymi w wytycznych.
Kontekst
LOT jest spółką z większościowym udziałem skarbu państwa. Zatrudnia około 1660 osób, a jego flota składa się z 47 samolotów. Od 2008 r. spółka odnotowywała straty w każdym roku obrotowym (z wyjątkiem 2013 r.) i miała coraz większe problemy z płynnością finansową, gdyż wykorzystywane dotąd źródła finansowania (np. sprzedaż spółek zależnych) zostały wyczerpane. W listopadzie 2012 r. Komisja stwierdziła, że sprzedaż trzech spółek zależnych LOT-u podmiotom należącym do państwa nie stanowiła pomocy państwa (zob. IP/12/1243). Poprzednie próby restrukturyzacji podjęte w latach 2009–2012 nie zakończyły się pomyślnie. Trudności finansowe osiągnęły punkt kulminacyjny w grudniu 2012 r., kiedy LOT był zmuszony wystąpić o pomoc na ratowanie, aby uniknąć bankructwa.
Pomoc przyznawana przedsiębiorstwom znajdującym się w trudnej sytuacji w dużym stopniu zakłóca konkurencję, ponieważ sztucznie utrzymuje na rynku przedsiębiorstwa, które w przeciwnym razie musiałyby go opuścić. Może ona zatem być przyznawana jedynie na rygorystycznych warunkach.
Wytyczne Komisji w sprawie pomocy na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji (zob. MEMO/04/172), wymagają w szczególności, aby beneficjenci opracowali skuteczny plan restrukturyzacji, który umożliwi im odzyskanie długoterminowej rentowności w oparciu o realistyczne założenia. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, w której przedsiębiorstwo niebędące w stanie odzyskać rentowności ponownie zwraca się z prośbą o wsparcie publiczne. W planie należy przewidzieć środki w celu ograniczenia zakłóceń konkurencji wywołanych przez pomoc państwa, takie jak obniżenie zdolności produkcyjnych lub zmniejszenie udziału w rynku. Ponadto beneficjent jest zobowiązany wnieść znaczący wkład własny w koszty restrukturyzacji. Wreszcie pomoc na ratowanie lub pomoc na restrukturyzację można przyznać tylko raz w okresie dziesięciu lat (zasada „pierwszy i ostatni raz”).
Interwencje publiczne w przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą można uznać za niestanowiące pomocy państwa w rozumieniu przepisów UE, gdy są one przeprowadzane na warunkach, jakie zaakceptowałby prywatny podmiot działający na warunkach rynkowych (test prywatnego inwestora).
W dniu 9 lipca 2014 r. Komisja zakończyła swoje szczegółowe postępowania wyjaśniające dotyczące SAS Scandinavian Airlines (zob. IP/14/797), Adria Airways (zob. IP/14/788) oraz airBaltic (zob. IP/14/789). Wcześniej Komisja przyjęła decyzje dotyczące restrukturyzacji spółki Air Malta (zob. IP/12/702) i Czech Airlines (zob. IP/12/981). Zob. również policy brief w sprawie polityki Komisji dotyczącej pomocy państwa przyznawanej liniom lotniczym znajdującym się w trudnej sytuacji.
Wersja publiczna decyzji zostanie udostępniona pod numerem sprawy SA.36874 w rejestrze pomocy państwa (State Aid Register) na stronie Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji (DG Competition) po wyjaśnieniu kwestii poufności. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa (State Aid Weekly e-News).
Źródło: Komisja Europejska
