Pierwsze podsumowania programu Czyste Powietrze. Co udało się osiągnąć?
Wyeliminowanie możliwości spalania w gospodarstwach domowych najgorszej jakości paliw czyli mułów fluokoncentratów; uruchomienie naboru wniosków o wsparcie termomodernizacji i wymiany przestarzałych, wysokoemisyjnych pieców w polskich domach; zakaz produkcji i sprzedaży w Polsce kotłów, które nie spełniają kistych kryteriów dotyczących ograniczenia emisji szkodliwych substancji — to trzy, zrealizowane już, filary rządowego programu Czyste Powietrze. Było to tematem konferencji prasowej, która odbyła się w środę w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii.
W zeszłym miesiącu ruszył nabór wniosków w ogólnopolskim programie wymiany kotłów i termomodernizacji skierowanym do osób indywidualnych. Do tej pory złożonych zostało kilka tysięcy wniosków o dofinansowanie. Z kolei 9 października br. Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o wspieraniu termomodernizacji remontów, której celem jest umożliwienie realizacji programu wsparcia osób zagrożonych ubóstwem energetycznym zamieszkujących nieefektywnie ogrzewane i generujące zanieczyszczenie powietrza domy jednorodzinne. Ustawa przewiduje nawet 100-procentowe dofinansowanie inwestycji. 30 procent planowanych kosztów inwestycji poniesie gmina, a 70 procent kosztów zostanie sfinansowana ze środków pochodzących z budżetu państwa m.in. z części wpływów z tzw. opłaty recyklingowej. Dzięki tym działaniom rządowy program prowadzi do ograniczenia zanieczyszczenia powietrza przy jednoczesnej redukcji energochłonności domów jednorodzinnych. Dzięki temu walka ze smogiem nie przełoży się na pogorszenie sytuacji materialnej gospodarstw domowych.
Pytany o to, czy NFOŚiGW jest przygotowany na finansowanie tego programu, zapewnił że środki są zabezpieczone na najbliższe lata. Dodał, że w ramach negocjacji nowej perspektywy finansowej UE polskie władze będą rozmawiały z KE, aby program Czyste Powietrze włączyć w to finansowanie. Woźny poinformował, że po pierwszym półroczu naboru wniosków w ramach programu nastąpi jego weryfikacja. Wyjaśnił, że chodzi m.in. o sprawdzenie ile wniosków wpłynie, jaka będzie ich przeciętna wartość. Sprawdzona zostanie też obsługa wnioskodawców przez wojewódzkie fundusze. Nie wykluczył, że po tej weryfikacji będzie można się zastanowić, czy np. rozwinąć sieć przyjmowania wniosków czy dystrybucji środków również poza wojewódzkie fundusze ochrony środowiska.
– Po 18 miesiącach funkcjonowania programu Czyste Powietrze – dzięki zaangażowaniu szeregu resortów – jego kluczowe założenia są zrealizowane. Udało się stworzyć solidne warunki dla ograniczania niskiej emisji, powodowanej przez spalanie słabej jakości paliw w przestarzałych, wysokoemisyjnych kotłach, co jest główną przyczyną smogu w Polsce. W dalszej kolejności nasz rząd zamierza zająć się redukcją smogu komunikacyjnego — skomentował pełnomocnik Premiera ds. Programu Czyste Powietrze, wiceprezes NFOŚiGW Piotr Woźny i podkreślił: – Nigdy wcześniej w historii Polski żaden rząd tak odważnie i z taką determinacją nie mierzył się z problem zanieczyszczenia powietrza. Po raz pierwszy jesteśmy tak blisko rozwiązania problemu zanieczyszczenia kraju niską emisją pochodzącą z domowych palenisk.
Plan kolejnych działań rządu w ramach realizacji programu Czyste Powietrze na kolejne 6 miesięcy to przede wszystkim wdrożenie i optymalizacja systemu regulacji wspierających walkę ze smogiem komunikacyjnym, wdrożenie systemu kontroli jakości paliw stałych we współpracy z Inspekcją Handlową, UOKIK i Krajową Administracją Skarbową, wdrażanie nowelizacji ustawy o wsparciu termomodernizacji i remontów – zawieranie umów o współpracę z miastami z list WHO, budowa prototypu bazy inwentaryzacyjnej kotłów na paliwa stałe (konsorcjum MPiT, Krakowski Alarm Smogowy, Instytut Łączności, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla i Instytut Ochrony Środowiska) oraz otoczenia prawnego tej bazy iwsparcie rozwoju branży ciepłowniczej jako źródła ciepła dla budynków wielorodzinnych.
Przypomnijmy, to program Czyste Powietrze to rządowy przepis na walkę ze smogiem. Składa się na niego 15 rekomendacji Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z 25 kwietnia 2017 roku. Są to główne kierunki działań przeciwdziałających problemowi wysokiego stężenia zanieczyszczeń powietrza na znacznym obszarze kraju.
Pierwszym krokiem w realizacji programu byty ustawa i rozporządzenie wykonawcze definiujące wymagania dla kotłów na paliwa stałe. Dzięki nim z rynku eliminowane są pozaklasowe i wysokoemisyjne urządzenia, które są głównym źródłem niskiej emisji w Polsce. Nowoczesne kotły z automatycznym podawaniem paliwa i pełna kontrola procesu spalania pozwalają obniżyć emisje pyłu i innych zanieczyszczeń nawet o 99 procent. Obecnie trwają prace nad nowelizacja rozporządzenia, która pozwoli jeszcze uszczelnić rynek obrotu tymi urządzeniami – Najwięcej do zrobienia mamy na Dolnym Śląsku, gdzie jest dużo domów jednorodzinnych sprzed 1945 roku. W samym Wrocławiu jest ok. 30 tysięcy „kopciuchów” – powiedział dziennikarzom Woźny.
Drugi filar to wprowadzenie norm jakościowych dla paliw stałych, regulowanych przez ustawę z lipca br. oraz rozporządzenie wykonawcze z 27 września br. Dobre jakościowo paliwo pozwala osiągnąć pełną sprawność urządzenia grzewczego oraz minimalizuje emisję zanieczyszczeń do powietrza. Rządowe regulacje eliminują z rynku najgorszej jakości paliwa, czyli muły i flotokoncentraty. Wprowadzają też instytucję „Świadectw jakości paliw stałych”, które są narzędziem do budowania świadomości konsumentów w tym obszarze. Budują również system instytucjonalnej kontroli jakości paliw stałych przez Krajową Administrację Skarbową, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Inspekcję Handlową, które mają na realizację tych zadań łącznie ponad 78 milionów złotych do 2027 roku.
– Udało się osiągnąć bardzo trudny kompromis, który jest wielkim krokiem w stronę uregulowania rynku paliw stałych w Polsce. Z punktu widzenia dotychczasowych praktyk poprzednich rządów, nie da się przecenić tego osiągnięcia – zaznaczył Piotr Woźny.
Trzeci kluczowy element programu Czyste Powietrze jest absolutnie niezbędny dla utrzymania równowagi nowego porządku na rynku paliw stałych w Polsce. Jest to system wsparcia obywateli, mający na celu przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu energetycznemu. Na system ten składają się ogólnopolski program Czyste Powietrze, realizowany przez NFOŚiGW, na którego realizację rząd przeznaczył 103 mld zł w skali 10 lat oraz ustawa umożliwiająca stworzenie programu wspierania ubogich energetycznie zamieszkujacych najbardziej zanieczyszczone obszary kraju (miasta z listy WHO). Dzięki tym działaniom znaczącej poprawie ulegnie efektywność energetyczna budynków, a ich mieszkańcy mogą liczyć na redukcję zapotrzebowania na energię, a co za tym idzie obniżenie kosztów ogrzewania budynku. – Nie da się rozwiązać problemu smogu bez zwalczenia ubóstwa energetycznego. Ludzi musi być stać na czyste ogrzewanie. Przeprowadzone zostaną też intensywne kampanie edukacyjne promujące Czyste Powietrze. Planujemy spotkania we wszystkich gminach w Polsce. Będziemy mówić jak dewastujący dla zdrowia jest smog – mówił na konferencji prasowej Piotr Woźny.
Rekomendacją programu Czyste Powietrze będzie rozwój innowacji – bezemisyjny transport, badania naukowe i programy strategiczne. Znajdzie się on też w perspektywie budżetowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027. – Współpracujemy z Marszałkiem Województwa Śląskiego nad projektem „Silesia pod błękitnym niebem” – mówił pełnomocnik rządu ds. programu Czyste Powietrze.
Z powodu smogu i powikłań wynikających ze złej jakości powietrza, w Polsce umiera 45-50 tys. osób rocznie. Za największe emisje zanieczyszczeń, w tym pyłów zawieszonych PM2,5, PM10 oraz benzo(a)pirenu odpowiada sektor bytowo-komunalny oraz transport.
Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii/BiznesAlert.pl/Polska Agencja Prasowa
[AKTUALIZACJA: 10 października 2018 r., godz. 14:20; dodano PAP]
