KOMENTARZ
dr Agnieszka Domańska, Instytut Studiów Międzynarodowych SGH, prezes i członek rady naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego – Oddział Warszawski
Obecny rząd zdecydował o odłożeniu na nieokreśloną przyszłość wprowadzenia elektronicznego poboru opłat dla wszystkich użytkowników autostrad – mimo przedstawianych przez ekspertów wyliczeń korzyści, jakie daje taki system. Do korzyści w postaci wygody i oszczędności czasu dla kierowców oraz oszczędności kosztów dla zarządców autostrad należy dołożyć jeszcze jeden – równie ważny. Badania potwierdzają, że likwidacja bramek powoduje zwiększenie bezpieczeństwa na drodze.
W literaturze ekonomicznej brakuje bardziej ogólnych całościowych oszacowań efektywności przechodzenia z tradycyjnego, tj. „bramkowego” na elektroniczny pobór opłat. Istnieją jednak rzetelne analizy w „mniejszej skali” – dotyczące konkretnych przypadków sieci drogowych czy wybranych regionów. Wyniki tych badań zgodnie wskazują, że system elektroniczny w porównaniu z innymi oprócz oczywistego zwiększenia płynności ruchu i oszczędności czasu przynosi ograniczenie emisji spalin, a więc efekty ekologiczne. Najważniejszym efektem jest jednak zmniejszenie liczby wypadków drogowych, w tym tych z ofiarami śmiertelnymi.
Naukowcy z University of Central Florida (Department of Civil, Environmental & Construction Engineering) zbadali pod kątem poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego przejście z tradycyjnego systemu poboru opłat (TMPT, Traditional Mainline Toll Plaza) na system AETC (all-electronic tall collection) na terenie Florydy. Wykorzystano bardzo obszerną bazę danych zawierającą informacje z setek punktów poboru opłat znajdujących się na ponad 750 mil dróg płatnych na Florydzie, a także szczegółowe dane lokalizacyjne, geograficzne i dotyczące wypadków samochodowych w tym regionie z lat 2003-2013.
W oparciu o zaawansowane metody analityczne (w tym empiryczne metody bayesowskie) w badaniu wykazano, że przejście z systemu „bramkowego” poboru opłat na system w pełni elektroniczny zaowocuje przeciętnym spadkiem liczby wypadków samochodowych o 77%. Aż o 76% spadnie liczba wypadków z ofiarami śmiertelnymi i rannymi i o 67% liczba „stłuczek”, tj. ze skutkami tylko w postaci uszkodzeń aut. Wyniki analizy pod kątem różnych rodzajów wypadków drogowych wskazały natomiast, że przejście na AETC zaskutkuje przeciętnym spadkiem liczby wypadków w kategorii „uderzenie w tył samochodu” o 81% i 75% spadkiem liczby zdarzeń związanych ze zmianą pasa ruchu.
Ogólnie biorąc, według naukowców z University of Florida system AETC wydatnie zwiększy bezpieczeństwo ruchu w odniesieniu do wypadków wszystkich kategorii w tym regionie USA. Należy o tym pamiętać również w dyskusji nad zmianą systemu poboru opłat na polskich autostradach.
