UE: Dostęp do Funduszu Sprawiedliwej Transformacji może zależeć od poparcia neutralności klimatycznej na poziomie krajowym
Przewodniczący Rady UE Charles Michel przedstawił w piątek kompromisową propozycję dotyczącą kolejnego projektu budżetu Unii Europejskiej na lata 2021-2027. Jedną z nowości, które pojawiły się w propozycji przewodniczącego to powiązanie możliwości korzystania z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji pod warunkiem poparcia celu neutralności klimatycznej do 2050 roku na poziomie krajowym, a nie wspólnotowym, jak dotychczas planowano.
Nowe propozycje
Zgodnie z propozycjami Michel’a budżet UE na lata 2021–27 nieznacznie został obniżony do 1 074 mld euro. Płatnicy netto – Austria, Niemcy, Szwecja, Dania i Holandia – mieliby otrzymać rabaty budżetowe UE w formie ryczałtowych korekt, aby pozyskać je w pakiecie stymulacyjnym. Kraje te dotychczas nie chciały zgodzić się na nowy, większy budżet UE.
Zaproponowano także nowy fundusz dostosowawczy do Brexitu w wysokości 5 miliardów euro, aby wesprzeć Irlandię, Belgię i inne kraje, regiony i branże najbardziej dotknięte wyjściem Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.
Zaproponowano także nową opłatę UE za nieprzetworzone tworzyw sztucznych od 2021 roku, a także opłaty od transakcji cyfrowych i śladu węglowego w produktach importowych do UE przed 2023 roku. Pojawią się także nowe dochody z systemu handlu uprawnieniami do emisji z sektorów lotniczego i morskiego.
Jedna trzecia wszystkich wydatków UE przeznaczonych będzie na projekty wspierające walkę ze zmianami klimatu. Dostęp do kluczowego dla Polski Funduszu Sprawiedliwej Transformacji w celu łagodzenia skutków odchodzenia od węgla ma być dostępny dla krajów, które zobowiązały się do do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, ale na poziomie krajowym, a nie jak dotychcas interpretowano na poziomie ogólnounijnym.
Jaki dostęp do środków Funduszu Sprawiedliwej Transformacji?
– Aby zaradzić społecznym i gospodarczym konsekwencjom osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku, zostanie utworzony mechanizm sprawiedliwej transformacji, w tym Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST). Alokacja na FST w okresie 2021–2027 wynosi 7,5 mld euro. Podział funduszu Just Transition Fund będzie zgodny z wnioskami Komisji. Dostęp do niego będzie ograniczony do tych państw członkowskich, które zobowiązały się do osiągnięcia krajowego celu neutralności klimatu do 2050 roku – czytamy w dokumencie.
Cel krajowy czy unijny?
Podczas Szczytu klimatycznego ToGetAir 2020 minister Michał Kurtyka stwierdził, że Polska powiedziała „tak” dla konkluzji szczytu z grudnia 2019 roku, które mówią, że wszystkie kraje zgodziły się, aby UE jako całość doszła do neutralności klimatycznej do 2050 roku. – Polska przyjęła pakiet zielonych inwestycji, a po stronie naszych partnerów jest Fundusz Sprawiedliwej Transformacji z 40 mld euro. Osiem miliardów euro trafi do sześciu polskich regionów, do tego unijny program odbudowy w wysokości 750 mld euro. Polska będzie czwartym beneficjentem – powiedział wówczas minister.
– Polska popiera osiągnięcie przez UE do 2050 roku neutralności klimatycznej. Pracujemy nad zeroemisyjną strategią transformacji polskiego sektora energetycznego. Przyjęcie przez Polskę celu neutralności klimatycznej do 2050 roku zależy od dostępności kapitału na transformację energetyczną oraz zapewnienia utrzymania konkurencyjności przemysłu i akceptacji społecznej – powiedział klika dni wcześniej Michał Kurtyka podczas sesji pytań i odpowiedzi Polityki Insight na temat celów transformacji energetycznej w Polsce i Unii Europejskiej.
Ministerstwo Klimatu przekonywało dotychczas, że dostęp do środków w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji będzie zależało od poparcia celu neutralności klimatycznej do 2050 roku na poziomie całej UE, wobec czego Polska nie składała sprzeciwu.
Reuters/Rada UE/Bartłomiej Sawicki
