Centrum Badań Strategicznych (Rosyjski: ЦСР) w raporcie „Perspektywy rozwoju rosyjskiego rynku gazu” zaproponowało odebranie Gazpromowi kontroli nad zunifikowanym systemem dostaw gazu (ZSDG) oraz ograniczenie jego monopolu na eksport gazu rurociągami naziemnymi i morskimi. O całej sprawie poinformował rosyjskojęzyczny portal Vedomosti, którego dziennikarze dotarli do powyższego dokumentu. Aleksiej Kudrin, stojący na czele rosyjskiej Izby Obrachunkowej, powiedział, że ten model rozwoju przemysłu gazowego powstał na życzenie rosyjskich przedsiębiorców.
– „Projekt sprawozdania (…) zawiera kilka różnych scenariuszy. W każdym z nich Gazprom traci kontrolę nad jednolitym systemem zaopatrzenia w gaz oraz monopol na eksport gazu rurociągami. W optymalnym wariancie ostatecznie zostaje on przeniesiony na państwo.” – stwierdzono w publikacji.
Obecnie rosyjskie ustawodawstwo przyznaje prawo do eksportu gazu poprzez rurociągi jedynie Gazpromowi oraz jego spółce zależnej, Gazpromowi Export. W przypadku dostaw LNG prawo dopuszcza realizację eksportu przez podmioty niezależne, które postanowiły domagać się również dostępu do eksportu paliwa przez gazociągi. Na tę chwilę prawo do eksportu LNG posiada projekt Jamał LNG, a także inne projekty państwowe Rosnieftu oraz Gazpromu. Ustawa o liberalizacji eksportu LNG weszła w życie z dniem 1 grudnia 2013 roku.
W sierpniu ubr. Międzyresortowa komisja przy Radzie Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej ds. bezpieczeństwa gospodarczo-socjalnego zarekomendowała rządowi określenie priorytetowych kierunków polityki państwa w kwestii rozwoju sektora LNG oraz określenie warunków liberalizacji rynku gazu z uwzględnieniem zagrożeń dla bezpieczeństwa ekonomicznego Rosji. Nie określono jednak pojęcia „rynki docelowe”.
Rosyjskie CBS opracowało plan reformy trwającej aż do 2035 roku. Na 2018 rok zalecono utworzenie Rady Rozwoju Rynku. Kluczowym etapem zmian jest wycofanie się w latach 2021-2022 Gazpromu z kierowania ZSDG. Według autorów opracowania ważne jest, aby przy okazji nadzorowania pracy operatora, zapewnić równy dostęp innych firm do rurociągów i podziemnych magazynów.
W 2027 roku ma rozpocząć się stopniowa liberalizacja sfery zagranicznej sprzedaży gazu. Zgodnie z raportem CBS, dostęp do eksportu powinien być proporcjonalny i zależny od wolumenu dostaw błękitnego paliwa na rynek krajowy. Jednocześnie uprawnienia do zawierania wszystkich nowych umów eksportowych powinny zostać przeniesione do specjalnego działu w Ministerstwie Energii, podobnie jak prawo do „zakupu gazu od krajowych producentów w celu zabezpieczenia kontraktów eksportowych”.
Przewiduje się, że w tym czasie obciążenia podatkowe dla branży zostaną wyrównane. Opłaty wnoszone przez Gazprom zmniejszą się o 20 procent, a dla producentów niezależnych wzrosną o 30 procent. Ponadto wszystkie firmy wydobywcze będą musiały zagwarantować dostawy na rynek krajowy, poinformowały Vedomosti.
Według autorów raportu, reforma spowoduje wyraźny wzrost gospodarczy, co przełoży się na wzrost PKB o 30 procent do 2035 roku, a dochody budżetu federalnego wzrosną o ponad 3 biliony rubli rocznie.
Wiedomosti/Roma Bojanowicz/Piotr Stępiński
Koniec monopolu Gazpromu? Rosja myśli o liberalizacji eksportu gazu
