W dniu 15 października 2018 r. odbyła się debata organizowana przez Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych we współpracy z Ministerstwem Energii nt. kogeneracji. Spotkanie to stanowiło podsumowanie cyklu debat pod wspólnym hasłem: Kogeneracja – czyste powietrze dla miast organizowanych przez Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych (PTEZ). Wcześniejsze debaty zorganizowano w Poznaniu, Katowicach, Krakowie i Łodzi.
Podczas debaty, w gronie przedstawicieli rządu, parlamentarzystów, naukowców oraz specjalistów z branży elektrociepłowniczej omówiono rolę kogeneracji jaką może i powinna pełnić w polityce energetyczno-klimatycznej Polski i UE oraz skutecznego wykorzystania potencjału rozwoju kogeneracji do eliminowania niskiej emisji – smogu w polskich miastach.
Celem debaty było znalezienie odpowiedzi na pytanie czy rozwój kogeneracji może stanowić odpowiedź na wyzwania cywilizacyjne XXI w., jaką rolę kogeneracja może i powinna pełnić w polityce energetyczno-klimatycznej, w eliminowaniu niskiej emisji, w zapewnieniu komfortu mieszkańców i bezpieczeństwa energetycznego miast oraz jak skutecznie wykorzystać potencjał rozwoju kogeneracji.
W debacie udział wzięli: Tomasz Dąbrowski, podsekretarz stanu, Ministerstwo Energii, Sławomir Mazurek, podsekretarz stanu, Ministerstwo Środowiska, Kazimierz Kujda, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojciech Dąbrowski, prezes zarządu PTEZ,
Adam Gawęda, wiceprzewodniczący Senackiej Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjnej, prof. dr hab. inż. Waldemar Kamrat, prof. zw. Politechniki Gdańskiej.
Uczestnicy debaty zgodnie ustalili, że jednym z podstawowych celów wdrożenia nowego mechanizmu wsparcia jest konieczność poprawy jakości powietrza w miastach, które może zostać zapewniona dzięki rozwojowi ciepłownictwa systemowego opartego o jak najmniej emisyjne źródła.
Tomasz Dąbrowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Energii podkreślił, że kogeneracja oraz sektor ciepłowniczy zajmują bardzo istotne miejsca w opracowywanych dokumentach strategicznych: Polityce Energetycznej Polski oraz Krajowym Planie na rzecz energii oraz klimatu na lata 2021-2030.
W swojej wypowiedzi Dąbrowski podkreślił, że prace nad Polityką energetyczną są obecnie na ukończeniu. – Rząd zakłada, że w niedalekiej przyszłości (przed Cop24 w Katowicach) podda politykę energetyczną do publicznej wiadomości.
Jak podkreślił minister Dąbrowski, resort zakłada, że nowy mechanizm wsparcia dla energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji ma zapewnić zarówno stymulowanie budowy nowych jednostek kogeneracji (w perspektywie roku 2028 przewiduje się możliwość budowy 5 GW nowych mocy) oraz utrzymanie produkcji energii elektrycznej w kogeneracji w istniejących jednostkach, które bez wsparcia nie mogłyby funkcjonować. Podkreślił również, że po 2025 r. nie będą podejmowane inwestycje w bloki węglowe inne niż kogeneracyjne.- Inwestycje w bloki węglowe podejmowane po 2025 r. będą oparte o wytwarzanie w skojarzeniu lub inna technologię, spełniające standard emisyjny na poziomie 450 kg CO2/ MWh wytworzonej energii.
Wojciech Dąbrowski, prezes zarządu Polskiego Towarzystwa Elektrociepłowni Zawodowych podkreślił, że kogeneracja przeżywa obecnie bardzo szczególne chwile. – Jesteśmy w przeddzień ustalenia ustawy o wsparciu kogeneracji- powiedział. -Zalety kogeneracji są dobrze znane, dlatego też kluczowy jest system wsparcia, bez którego dalszy rozwój kogeneracji może być zagrożony – wyjaśnił.
W swojej wypowiedzi prezes PTEZ wyraził również głęboką nadzieję, że system wsparcia ruszy z dniem 1 stycznia 2019 r. i będzie gwarantował dotychczasowym producentom zapewnienie dalszego funkcjonowania, a także będzie stanowił impuls inwestycyjny dla nowych firm podejmujących inwestycje w obszarze kogeneracji. Opowiedział również o perspektywach i planach branży pod kątem rozwoju kogeneracji. – Życzymy sobie, żeby system wsparcia obowiązywał od 1 stycznia 2019 r., dla wytwarzających by pozwalał na pokrycie kosztów zmiennych, a dla nowych inwestorów był impulsem do tego aby podejmowali odważne decyzje inwestycyjne i aby stawiali na te jednostki kogeneracyjne.
Prezes PTEZ podkreślił również, że rozwój rynku ciepła PTEZ postrzega z perspektywy rozwoju kogeneracji i dalszego rozwoju systemów ciepłowniczych tak, by uzyskały status efektywnych i w konsekwencji mogły sięgać po środki publiczne. Zapewnił również, że PTEZ będzie aktywnie wychodził z inicjatywą w kierunku realizacji kolejnych projektów służących rozwojowi kogeneracji.
– Kogeneracja jest nową nazwą dla starej technologii. Powiedział prof. dr hab. inż. Waldemar Kamrat, prof. zw. Politechniki Gdańskiej. – Historia skojarzonego wytwarzana energii elektrycznej i ciepła ma długą historię, bo sięga roku 1934, kiedy to uruchomiono pierwszą jednostkę kogeneracyjną w miejscowości Jeziórko, na silnikach zasilanych gazem, przypomniał prof. Kamrat. – Historia narodowego skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła ma długą historię, zmieniają się jedynie uwarunkowania prawne- podkreślił.
Prof. Politechniki Gdańskiej podkreślił, że w Polska dysponuje dobrze rozwiniętymi systemami ciepłowniczymi, których łączna długość przekracza 20 tys. km jednakże jest to infrastruktura przestarzała.
W swojej wypowiedzi prof. Kamrat podkreślił rolę towarzystwa PTEZ, które od 1991 aktywnie promuje ideę kogeneracji. – Kogeneracja oprócz tego, że przynosi istotne korzyści ekonomiczne (oszczędność na paliwie opiewa na ok. 30 proc.) służy zmniejszeniu ilości zanieczyszczeń w powietrzu, zmniejszeniu kosztów zewnętrznych oraz zdrowszemu społeczeństwu. – wyliczał. – Technologia jest stara, ale można wprowadzić wiele innowacji w kogeneracji. Pozwoli to podnieść standard życia wszystkich ludzi, i poprawę bezpieczeństwa energetycznego oraz zaopatrzenia miejscowości i ludności w energię – dodał.
Podkreślił również, że kogeneracja ma bardzo duży potencjał rozwoju, który sięga 6-8 GW, jednakże wszystko zależy od programów wsparcia.
Sławomir Mazurek, podsekretarz stanu, Ministerstwo Środowiska opowiedział o roli kogeneracji, jaką może odegrać na szczycie klimatycznym COP24 w Katowicach. Jego zdaniem kluczowym zadaniem porozumienia w Katowicach jest przyjęcie pełnego pakietu implementacyjnego, który pozwoli przełożyć osiągnięcia w Paryżu na konkretne zobowiązania. Pozwoli również utrzymać wszystkie strony konwencji w tym porozumieniu. Zdaniem Mazurka przyjęcie porozumienia pozwoli również na rozwój kogeneracji. – Kogeneracja jest doskonałym mechanizmem w realizacji porozumienia globalnego, ale również, cytując ministra Morawieckiego dokonaniem cywilizacyjnego skoku i zapewnieniem dobrej jakości powietrza w miastach- powiedział. – A najlepszym sposobem do walki ze smogiem ograniczającym niską emisję jest ciepło sieciowe- dodał.
W swojej wypowiedzi podkreślił również, że UE powinna ustalać optymalne cele redukcyjne. – Zbyt duże ambicje redukcyjne mogą zniechęcić kraje, dla których redukcja emisji jest dużym wyzwaniem, do dalszego udziału w negocjacjach. Może to również doprowadzić do tego, że zapisy pakietu implementacyjnego, który Polska chce przyjąć w Katowicach będą na tyle ogólne, że nieefektywne. – wyjaśnił.
Zapytany o możliwość wykorzystania funduszu modernizacyjnego i wsparcie z tego funduszu dla istniejących mocy węglowych w energetyce minister powiedział, że fundusz modernizacyjny może być pomocny, a działania, które są wymienione literalnie w dyrektywie, wpisują się w działania dążące do poprawy efektywności energii elektrycznej i to jest ten obszar, który można wykorzystać. Przypomniał również, że fundusz modernizacyjny nie przysługuje projektom dedykowanym obiektom wytwarzającym energię elektryczną w oparciu o stałe paliwa kopalne.
Kazimierz Kujda, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podkreślił, że programów i pieniędzy wspierających rozwój kogeneracji jest dużo. Zdaniem prezesa NFOŚiGW wytwórcy mogą liczyć głównie na wsparcie pochodzące ze środków unijnych, brakuje jednak dobrze przygotowanych projektów. – Pieniędzy na inwestycje nie brakuje, brakuje natomiast dobrze przygotowanych projektów – powiedział. W swojej wypowiedzi podkreślił również, że państwo deklaruje wsparcie dla wytwórców i to powinno stanowić dla nich sygnał, by wnioskować o te pieniądze i się rozwijać.
Adam Gawęda, wiceprzewodniczący Senackiej Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjnej opowiedział o aspekcie społecznym kogeneracji. Podkreślił również, że oba strategiczne dokumenty nad którymi pracuje Resort (Polityka Energetyczna i Krajowy Plan na rzecz energii i klimatu) wskażą nową drogę do konstruowania ambitnych celów oraz sposobu w jaki powinny być realizowane inwestycje – Brak otoczenia prawnego obecnie i w dłuższej perspektywie czasowej hamuje rozwój nowych inwestycji. Powiedział. – Nowa ustawa regulująca system wsparcia jest potrzebna, bo pozwoli konstruować ambitne cele, a dobre rozwiązania prawne i wsparcie finansowe pozwolą na realizację nowych inwestycji- wyjaśnił.
– Kogeneracja powinna rozwijać się wszędzie tam gdzie jest to możliwe – podsumował swoją wypowiedź senator Gawęda.
