NCBJ wykorzysta doświadczenie Japonii przy rozwoju HTR

Pol­ski pro­gram roz­wo­ju re­ak­to­rów wy­so­ko­tem­pe­ra­tu­ro­wych (HTR) cie­szy się ro­sną­cym za­in­te­re­so­wa­niem. Na­ro­do­we Cen­trum Ba­dań Ją­dro­wych (NCBJ) pod­pi­sa­ło umo­wę o współ­pra­cy z Ja­poń­ską Agen­cją Ener­gii Ato­mo­wej.

W czwar­tek, 18 ma­ja br., Na­ro­do­we Cen­trum Ba­dań Ją­dro­wych pod­pi­sa­ło po­ro­zu­mie­nie z Ja­poń­ską Agen­cją Ener­gii Ato­mo­wej do­ty­czą­ce roz­wo­ju tech­no­lo­gii re­ak­to­rów wy­so­ko­tem­pe­ra­tu­ro­wych (HTR, High Tem­pe­ra­tu­re Re­ac­tor). Umo­wa, za­war­ta na pięć lat, z moż­li­wo­ścią prze­dłu­że­nia, do­ty­czy przede wszyst­kim wy­mia­ny do­świad­czeń w za­kre­sie tech­no­lo­gii ko­ge­ne­ra­cji ją­dro­wej, m.in. udział eks­per­tów we wspól­nych ba­da­niach ma­te­ria­ło­wych, czy two­rze­nia kon­cep­cji wdro­że­nia opra­co­wa­nych roz­wią­zań na ryn­ku.

„To dla nas bardzo cenna umowa, gdyż Japończycy dysponują najbardziej zaawansowanym reaktorem badawczym HTTR” – podkreśla prof. dr hab. Grzegorz Wrochna (NCBJ), przewodniczący zespołu doradczego Ministra Energii ds. wdrożenia HTR – „My z kolei mamy duże doświadczenie w modelowaniu zjawisk zachodzących w materiałach poddanych promieniowaniu i wysokiej temperaturze. Współpraca będzie więc korzystna dla obu stron”.
Zespół, którym kieruje prof. Wrochna, został powołany w lipcu 2016 roku przez Ministra Energii. Zadaniem zespołu jest zbadanie możliwości i przygotowanie planu wykorzystania reaktorów HTR w Polsce. W jego pracach uczestniczą m.in. przedstawiciele największych krajowych użytkowników ciepła przemysłowego oraz firm inżynierskich. Równolegle, w ramach zwycięskiego projektu „GEMINI+” w konkursie EURATOM (program Horyzont 2020), NCBJ koordynuje międzynarodową współpracę obejmującą prace badawczo-rozwojowe związane z reaktorami wysokotemperaturowymi. Projekt ten jest rozszerzeniem zawartego w 2014 porozumienia o współpracy pomiędzy przemysłem jądrowym USA skupionym w organizacji „NGNP Industrial Alliance”, a europejskim konsorcjum „Nuclear Cogeneration Industrial Initiative” (NC2I) o udział instytutów z Japonii i Korei. Blisko trzydzieści instytucji będzie opracowywać założenia i metody licencjonowania reaktorów wysokotemperaturowych, czyli procedur związanych z dopuszczaniem ich do eksploatacji przez instytucje nadzoru jądrowego. Celem projektu jest też zidentyfikowanie potencjalnych partnerów przemysłowych zainteresowanych tą technologią (są to odbiorcy ciepła przemysłowego), jak również wypracowanie rekomendacji dotyczących budowy europejskiego demonstratora i wskazanie kierunków dalszego rozwoju.

Temperatura uzyskiwana w reaktorach wysokotemperaturowych może dochodzić do tysiąca stopni Celsjusza, dzięki czemu stanowią one znakomite źródło ciepła np. dla procesów przeprowadzanych w zakładach chemicznych. Mają one prostszą budowę niż powszechnie używane energetyczne reaktory jądrowe, dzięki czemu opłacalne jest ich budowanie w mniejszej skali i o mniejszej mocy. Choć na świecie wybudowano kilka reaktorów wysokotemperaturowych HTR, to jednak technologia ta wciąż nie jest powszechnie dostępna. Eksperci oceniają, że zapotrzebowanie przemysłu na takie rozwiązanie na całym świecie jest ogromne, w Europie szacowane na kilkaset urządzeń. W Polsce technologia ta mogłaby być wykorzystywana przede wszystkim jako źródło ciepła przemysłowego dla zakładów chemicznych i rafinerii. Możliwe jest również wypracowanie rozwiązań pozwalających na „czyste” wykorzystanie polskiego węgla.