Wyższe normy jakościowe paliwa, pieców, gospodarka o obiegu zamkniętym, monitoring na poziomie lokalnym oraz poprawa zagospodarowania przestrzennego tam gdzie jest to możliwe, to zdaniem Ministerstwa Środowiska recepta na walkę ze smogiem.
– Ministerstwo koordynuje prace w tym zakresie ministerstwa energii i rozwoju- zapowiedzieli podczas konferencji prasowej prof. Jan Szyszko, ministra środowiska oraz prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Kazimierz Kujda. Normy jakościowe mogą wejść w życie jeszcze w tym roku.
Poprawa i koordynacja współpracy z z samorządami
Jak wynika z danych resortu środowiska na 46 monitorowanych stref w Polsce strefy w 39 w 2015 roku przekroczono normy stężenia pyłów PM 2 i PM 10, w 24 strefach stwierdzono stężenie pyłów PM 2,5 zaś w 43 w zakresie benzopirenu. Jak podkreślił minister Szyszko, emisja z sektora bytowo – komunalnego wynika z niskiej jakości paliw.
– W okresie zimy biedna cześć społeczeństwa ratuje się spalając odpady. Każde miasto ma własną specyfikę. W stolicy jednak plany zagospodarowania przestrzennego powinny zawierać tzw. korytarze powietrzne. Obecnie są one zabudowane. Resort prowadzi systematyczne prace związane z jakością powietrza w Polsce – podkreślił minister.
Minister podkreślił także znaczenie samorządów, które powinny same poszukiwać lokalnych rozwiązań, a także poprawić monitoring stanu jakości powietrza i jakości spalanego paliwa. Minister zadeklarował, że oczekuje współpracy z samorządami w tym zakresie. Zaznaczył, że szansą są lokalne źródła OZE. – Dla przykładu w Toruniu szansą były źródła geotermalne. Obecnie ona rusza, ale z dużym opóźnieniem. Dlatego też obecnie miasto jest skazane na paliwa kopalne – wymienił minister.
Ministerstwo zaznacza konieczną rolę samorządów, które powinny monitorować jakość powietrza i jakość spalanych paliw. Minister zaznaczył, że transport stanowi zanieczyszczenia 10 proc.
Potrzebne działania
Minister podkreślił, że resort działa w zakresie walki ze smogiem poprzez Krajowy Program Ochrony Powietrza i strategię zrównoważonego rozwoju. Konieczna jest poprawa jakości paliwa oraz instalacji. Ministerstwo energii pracuje nad jakością paliw stałych. Prace nad rozporządzenia trwają. Ministerstwo Rozwoju pracuje na drugim rozporządzeniem dot. jakości kotłów. – Koniecznością jest wprowadzenie norm na jakość paliw. Ukrócimy wówczas proceder produkcji paliw na bazie miału węglowego i olejów – zapowiedział minister Szyszko.
Jak podkreślił minister Szyszko, rolą resortu jest koordynacja tych działań. Ministerstwo koordynuje prace Komitet Sterujący ds. Krajowego Programu Ochrony Powietrza powołanego przez Premier RP, Beatę Szydło. – Rola ministerstwa środowiska polega na koordynacji działaniami w zakresie prac komitetu sterującego, działaniami prowadzonymi przez ministerstwa rozwoju i energii. Jak podkreślił minister, jest szansa, by rozporządzenia dotyczące norm jakości dla kotłów grzewczych i norm jakości dla węgla zaczęły obowiązywać przed tegorocznym jesiennym sezonem grzewczym.
Przepisy rozporządzenia nad którym pracuje resort rozwoju w kwestii kotłów mają sprawić, że ze sprzedaży zostaną wycofane stare technologicznie, nieefektywne piece, które nie spełniają norm jakościowych oraz emisji. Ministerstwo Rozwoju chce, aby od 2018 roku piece przydomowe, który nie spełniają norm emisyjnych zostały wycofane, a w sprzedaży zostały tylko piece piątej generacji spełniające najwyższe parametry emisyjne.
Działania informacyjne
Podczas konferencji minister Jan Szyszko zaznaczył także, że w Ministerstwie Środowiska rozważana jest obecnie możliwość obniżenia progów, przy których są ogłaszane alarmy smogowe. ”Najpierw musimy jednak wyjaśnić przyczyny, dla których progi te zostały podniesione przez mojego poprzednika ministra Marcina Korolca. Trwają w tej chwili prace, aby ustalić powody takiego stanu rzeczy” – dodał minister Jan Szyszko.
Miliardy na walkę ze smogiem
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej finansuje działania na rzecz poprawy jakości powietrza. Pierwsze źródła to Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , drugie zaś to źródła własne. W ramach pierwszej osi Fundusz podejmuje 10 działań. Nabór dotyczy projektów wartych 5 mld zł na rożnym etapie zaawansowania. Obecnie jest podpisanych 180 umów na 7 mld zł.- Programy są współfinansowane z budżetu krajowego. Będą one działać przez wiele lat.
Dotyczy to biomasy, geotermii, energii słonecznej, efektywności energetycznej, kogeneracji, sieci ciepłowniczeych – wyjaśnił Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Kazimierz Kujda. Środki krajowe dotyczy finansowania w ramach 19 programów. Nabory dotyczą wniosków na ok. 5 mld zł. Dotyczy to m.in. programu GEKON, Błękitne Paliwo, Sokół oraz innych programów dot. źródeł OZE oraz redukcji emisji. Podsumowując dzisiaj mamy w trakcie podpisywania umów, oceny wniosków na łączną kwotę ok. 10 mld zł – podkreślił prezes Kujda.
Ministerstwo nie ogranicza się według zapewnień resortu tylko do koordynacji czy działań NFOŚiGW. Resort przedstawia także własne działania. – Wprowadzamy prace nad gospodarką o obiegu zamkniętym w poszczególnych gminach niezurbanizowanych, tak aby gminy były samowystarczalne energetycznie w oparciu odnawialne źródła energii. Chcemy walczyć o lepszą jakość powietrza także w oparciu o lepsze technologie i lepszą jakość paliwa- podkreślił minister Szyszko. Jak podał prezes Kujda nowoczesne kotły mają sprawność nawet 80 proc. obecnie używane kotły mają poziom sprawność sięgający do 5 proc.
Prezes Kujda zaznaczył także, że Narodowy Fundusz finansuje rozbudowę i modernizację sieci ciepłowniczych w miastach. „Takie działanie przyczynia się m.in. do likwidacji starych kotłów domowych. To dużo skuteczniejsze rozwiązanie niż dofinansowanie do wymiany indywidualnych kotłów”.
PO pracuje nad projektem nowej ustawy antysmogowej
O problemie związanym ze smogiem politycy PO chcą też rozmawiać w najbliższą środę podczas spotkań z mieszkańcami Małopolski.
Gawłowski przypomniał, że Sejm tzw. ustawę antysmogową uchwalił jeszcze w sierpniu 2015 roku. Ustawa dała samorządom prawo określenia, jakim paliwem można palić w piecach i wyznaczenia standardów technicznych dla kotłów.
– Zbudowaliśmy także instrumenty finansowe wsparcia w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska – tam było kilka programów dedykowanych temu obszarowi, czyli program KAWKA związany z redukcją emisji zanieczyszczeń do powietrza poprzez likwidację kotłowni lokalnych, czy programy dotyczące zmiany transportu publicznego z autobusów wysokoemisyjnych na transport niskoemisyjny – dodał Gawłowski.
Zdaniem b. wiceministra ochrony środowiska, po dojściu do władzy PiS, programy te zostały wstrzymane. „W związku z tym chcemy przygotować projekt ustawy, który zmusi PiS do tego, żeby te programy, które wcześniej realizowaliśmy, były w dalszym ciągu realizowane” – powiedział polityk Platformy, obecnie szef sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
Zgodnie z projektem takiej „specustawy”, Sejm miałby zobowiązać rząd do walki ze smogiem i przeznaczenia na nią odpowiednich środków finansowych.- Jest to możliwe, my to wyraźnie chcemy zapisać, żeby PiS nie uciekał przez realizacja działań na rzecz walki ze smogiem – zaznaczył Gawłowski.
– Mamy kilkanaście bardzo ciekawych propozycji, w tym również (…) podpisanie rozporządzenia w zakresie jakości kotłów, które zdecydowanie poprawi jakość powietrza – mówił. Zapowiedział też rozporządzenia dotyczące paliw, czy elektromobilności.
– Na Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów potwierdziliśmy i wypracowaliśmy kilkanaście nowych działań z obszaru podniesienia jakości powietrza. Ustaliliśmy również (…), że będziemy mieli specjalny program ,,Czyste Powietrze”. To był temat, którym nasz rząd zajmie się na zasadach priorytetowych. Mamy też wiele dodatkowych pomysłów, które mają poprawić jakość powietrza” – dodał wicepremier.
– To wszystko zdecydowanie poprawi jakość powietrza. To będą punkty, które zaproponujemy Radzie Ministrów już w najbliższy wtorek, czyli za kilka dni – zapowiedział.
W środę Ministerstwo Energii informowało, że w przyszłym tygodniu do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych zostaną skierowane przepisy dotyczące sytemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw czy wymagań jakościowych dla paliw stałych. Zgodnie z nowymi przepisami sprzedawca będzie musiał informować konsumenta o jakości i sortymencie sprzedawanego węgla, a do obrotu nie będzie można wprowadzać węgla niesortowanego oraz węgla niespełniającego norm jakościowych.
Nowoczesna przedstawiła Dekalog Antysmogowy
– W Polsce mamy 33 miasta, które znajdują się na liście pięćdziesięciu najbardziej zanieczyszczonych miast Europy. Przez zaniedbania rządu w 2016 r. 48 tys. osób zmarło z powodu powikłań chorobowych spowodowanych smogiem. Uważamy, że taka rzecz nie powinna mieć miejsca w XXI wieku – zaznaczył wiceszef Nowoczesnej Jerzy Meysztowicz.
Wtórował mu poseł Marek Ruciński. „Smog to nie tylko problem teoretyczny. Smog to przede wszystkim ogromny problem zdrowotny. Na działanie smogu i toksyn w nim zawartych przede wszystkim narażone są dzieci i osoby w podeszłym wieku i kobiety w ciąży” – mówił Ruciński.
Posłanka Kornelia Wróblewska poinformowała, że Nowoczesna zainicjowała w piątek akcję „Obywatelski monitoring powietrza”, w ramach której we wszystkich biurach poselskich partii do wypożyczenia dla obywateli będą czujniki pomiaru zanieczyszczeń powietrza.
W dekalogu zapisano, narodowy plan rozbudowy sieci ciepłowniczej, współfinansowanie wymiany kotłów na nowoczesne, spełniające normy V generacji, czy program wsparcia wymiany taboru komunikacji zbiorowej na niskoemisyjny.
Wskazano też promowanie środków komunikacji publicznej i pojazdów z niską emisją, a także zmiany prawne umożliwiające ustanowienie czasowych lub stałych stref ograniczonej lub stałej emisji spalin.
Polskie Stronnictwo Ludowe prezentuje Narodowy Program Antysmogowy
„Walka ze smogiem jest polską racją stanu” – uważa szef PSL. Przywołał dane Europejskiej Agencji Środowiska, która szacuje, że 48 tys. Polaków rocznie umiera z powodu smogu. Jak zauważył problem zanieczyszczenia powietrza nie dotyczy tylko dużych aglomeracji, ale także małych miejscowości, w tym także uzdrowiskowych.
W swoim programie antysmogowym PSL proponuje: wprowadzenie restrykcyjnych norm unijnych dla pyłów PM 2,5 i PM 10 (poziom średnioroczny 25mikrogramów/metr sześc., dobowy dla PM 10 – 50 mikrogramów/m sześc.); dofinansowanie do wymiany pieców w wysokości do 75 proc. kosztów lub 100 proc. po spełnieniu kryterium dochodowego; dofinansowanie do ogrzewania przez dwa lata od wymiany starych instalacji.
Ludowcy uważają także, że należy wprowadzić normy dla pieców grzewczych i zakaz instalacji urządzeń, które ich nie spełniają oraz zakaz palenia w piecach odpadami (flotem, mułem węglowym) oraz mokrym węglem.
Postulują: rozwój odnawialnych źródeł energii, budowę wież antysmogowych finansowaną z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dopłaty do aut elektrycznych, rozwój ekologicznego transportu publicznego i sieci parkingów Park&Ride, bezpłatną komunikację dla wszystkich mieszkańców po przekroczeniu limitów zanieczyszczenia powietrza. Ubytek w kasie samorządów z powodu bezpłatnej komunikacji miałby być finansowany ze środków NFOŚiGW.
W programie PSL jest też pomysł rozdawania darmowych masek antysmogowych dla uczniów w najbardziej zanieczyszczonych regionach i budowy nowych stacji pomiaru zanieczyszczeń.
Jak mówił Kosiniak-Kamysz koszty wprowadzenia tych rozwiązań są „wielomiliardowe”. „Ale my traktujemy to jako inwestycję w zdrowie i życie Polaków, która w efekcie przyniesie zyski” – powiedział szef PSL. Dodał, że są środki europejskie na ten cel, które trzeba wykorzystać.
Wicemarszałek województwa Wojciech Kozak (PSL) poinformował, że 23 stycznia małopolski sejmik będzie zajmował się uchwałą antysmogową dla Małopolski.
Przygotowany przez PSL program antysmogowy ma zostać przekazany rządowi.
Apel o dokonanie zmian w prawie, które ułatwią walkę ze smogiem ponowił w poniedziałek także prezydent Krakowa Jacek Majchrowski, przypominając przyjętą w lipcu zeszłego roku na spotkaniu prezydentów kilkunastu miast „Deklarację krakowską”.
Postulowano wówczas: wprowadzenie w całym kraju jednolitych standardów dla paliw i kotłów, wyposażenie kominiarzy w uprawnienia kontrolne, powrót do prac nad specustawą dotyczącą inwestycji ciepłowniczych, możliwość tworzenia przez samorządy stref ograniczonej emisji komunikacyjnej, a w sytuacjach wyjątkowych możliwość wprowadzania czasowych zmian w organizacji ruchu drogowego, np. ruchu naprzemiennego z rejestracjami parzystymi i nieparzystymi.
